Interview: Piratenpartij - Wesley Schwengle

De Piratenpartij doet dit jaar voor het eerst mee aan de verkiezingen in Nederland, maar is op het internationale toneel geen onbekende. Opgericht in 2006 in Zweden wordt de partij nu al in meer dan 40 landen vertegenwoordigd. In het Europees Parlement hebben ze twee zetels bemachtigd en bij onze Oosterburen 2% van de stemmen binnen gesleept, wat in Nederland gelijk zou staan aan drie zetels. Het is een thema-partij, die zich richt op het behoud van privacy en de wetgeving rondom patent-. auteurs- en octrooirecht.

Is het haalbaar, die drie Nederlandse zetels? Wat willen ze eigenlijk en wie zijn nou die kandidaten? Om hier meer duidelijkheid over te krijgen spreken we af met Wesley Schwengle. De 30- jarige Wesley is als systeembeheerder werkzaam bij een grote Internet Service Provider en is daarnaast actief in de open-source gemeenschap. Hoewel dit 'neeeerrrdd' schreeuwt, is Wesley zeker geen sociaal onhandige kelderbewoner. Als nummer zes op de kandidatenlijst stelt deze piraat zich voor met een ferme handdruk en een grote grijns.

We vallen meteen met de deur in huis:

Hoe ben je bij de Piratenpartij beland?
Ik kende de Piratenpartij in de eerste instantie uit Zweden, vanwege 'Steal this film', maar heb destijds niet verder gekeken of het ook in Nederland bestond. Totdat ik op FOK! een topic zag over de Piratenpartij, waarna ik op de website ben gaan kijken en zag dat ze op IRC zaten en een mailinglist hadden. Voor mij was het een feest van herkenning.

Dus je bent via FOK! terecht gekomen bij de partij en nu wordt je door FOK! geïnterviewd als kandidaat voor die partij? De cirkel is rond!
Juist! Ik had me toen dus aangemeld en het waren precies die dingen waar ik me privé en op mijn werk druk over maak. Ik wilde er wat mee doen en langzaam ben ik er toen ingerold. Ik zocht wat om te doen om die gasten te helpen. Vanuit mijn hobby en werk ben ik bekend met zaken als het opslaan van persoonsgegevens en aftappen. Zo zijn er bijvoorbeeld procedures wanneer je als Internet Service Provider wel en niet gehoor mag geven aan het verzoek van de politie om gegevens door te geven. Dat is niet altijd goed geregeld en als ISP moet je dan vaak controle uitoefenen op de politie. Zij kennen hun eigen regels daarover niet altijd goed en ze dreigen al snel met een rechtszaak. Maar stel nou dat bij de provider iemand zo'n fax oppakt en denkt 'hee dat kan'...

Dus in principe is er eigenlijk een heleboel niet goed geregeld?
Feitelijk wel ja. Heel raar. Het is bijvoorbeeld ook zo dat het CIOT (Centraal Informatiepunt Onderzoek Telecommunicatie) dagelijks van alle telecomproviders een complete dump van het gehele klantenbestand krijgt. Dat weten een heleboel mensen niet. Het grappige is dat het KLPD (Korps Landelijke politiediensten) inzage officieel moet aanvragen want die mogen de gegevens van het CIOT niet gebruiken. Dan kun je jezelf afvragen, wat is het CIOT aan het doen?

Dit soort dingen zie je dus omdat je er mee bezig bent. Ook als je kijkt hoeveel mensen er per dag getapt worden via hun internet provider. Dat zijn er schrikbarend veel. Met telefonie taps is het nog erger.

Dan kom ik meteen op mijn volgende vraag, in hoeverre wordt dit op Europees niveau geregeld? Wat kan een landelijke partij doen?
Op nationaal niveau zie je dat veel partijen zeggen 'wij vinden privacy belangrijk' maar als je kijkt naar hun stemgedrag dan stemmen ze wel tegen. Vanwege de veiligheid. Want dat zijn twee buzzwords de laatste tijd: terrorisme en kinderporno. Onder dat mom wordt heel veel toegelaten. In verhouding tot wat er op EU niveau gebeurd gaat Nederland verder met bepaalde wetgevingen dan we vanuit de EU zouden hoeven. Bijvoorbeeld wat betreft vingerafdrukken in paspoorten. Nergens staat dat die data moet worden opgeslagen, maar wat doet Nederland? Die slaan de data centraal op. Bij een bedrijf in Frankrijk. Als je dan überhaupt al die data opslaat, waarom dan niet gewoon hier? Elk land binnen Europa kan dus de Europese richtlijnen vertalen naar lokale wetgevingen. Wanneer Nederland dan véél verder gaat, dan is een nationale partij van nut.

Bij auteurs- en patentrechten zie je dat die verdragen altijd zijn opgesteld in de trant van: 'dit is het minimale waaraan je moet voldoen'. Je mag het dus altijd strenger doen. In dat opzicht is het dus heel belangrijk dat we een Piratenpartij hebben in Zweden, in Duitsland, in Nederland. Zodat wanneer we invloed hebben op Europees niveau, we dat ook nog hebben op lokaal niveau. We zijn verenigd op internationaal niveau, waar de hoofdlijnen uit voorkomen. Van daaruit kunnen we dus per landelijke Piratenpartij naar de lokale wetgeving kijken.

In deze tijd zijn er grote topics zoals de discussie over de studiefinanciering. Wat gaat een partij als de Piratenpartij doen wanneer daarover gestemd moet worden?
De studiefinanciering is een leuke. Wat je kan doen is bijvoorbeeld het verkorten van het auteursrecht. In de VS heb je een project waarbij ze bezig zijn met open leermiddelen. Daar hebben ze een boek dat eerst 120 dollar kostte kunnen uitbrengen voor maar 20 dollar. Dat is één boek. Kan je je voorstellen als je zoiets vertaald naar alle basisscholen, alle middelbare scholen en al het hoger onderwijs? Als je per leerling per boek 100 euro kan besparen? Dan denk ik dat je dat geld dus kan gebruiken voor het verlagen van het collegegeld of het verhogen van docentensalarissen. Je hoeft niet aan de studiefinanciering te komen. Die paar honderd euro per maand is vaak niet eens genoeg om je collegegeld mee te betalen.

Universiteiten zijn miljoenen per jaar kwijt om hun bibliotheken up and running te houden. Bovendien, een onderzoeker doet onderzoek betaald door belastinggeld, schrijft daar een artikel over, dat artikel wordt gepubliceerd en komt dan in een soort van 'kluis' te zitten. Het is op zich helemaal niet erg dat het een tijdje 'op slot' zit bij zo'n vakblad, maar je kan wel na bijvoorbeeld zes maanden de ruwe data beschikbaar maken voor iedereen. Daar lopen nu al projecten mee, zogenaamde 'open acces' projecten. Zoals de Amerikaanse overheid die data publiceert over kindersterfte, waardoor een professor in Zweden daar van alles mee kan. Op het moment dat die data vrijkomt, kan je fantastische dingen doen.

Jouw persoonlijke motto is 'sharing is caring', dus dat kan je toepassen op vrijwel alle issues die je kan bedenken?
Ja precies. Je moet kennis gewoon vrij kunnen delen, dat is gewoon van essentieel belang. Op het moment dat het niet gebeurd dan blijft die informatie bij één partij liggen en daar heeft niemand wat aan. In de VS kan je bijvoorbeeld gratis hoogtekaarten downloaden van heel de VS. Als je kijkt naar Nederland, dan wordt het maken daarvan gewoon betaald vanuit de overheid, dus publiek geld, maar wanneer ik zo'n kaart wil gebruiken moet ik daar 300 euro voor neertellen.

Je kan er best een prijskaartje aan hangen, maar doe het dan zo dat ik als gamedesigner of ontwikkelaar makkelijker kan zeggen van hee, dit is een cool stukje Nederland, daar wil ik graag een hoogtemap van. Zonder dus dat je 300 euro moet neertellen om Naarden ofzo na te bouwen. Dat slaat nergens op, het wordt gefinancierd vanuit publiek geld. Ik vind dat wanneer iets daaruit gefinancierd wordt, het ook weer terug moet vloeien naar hetzelfde publiek dat het heeft bekostigd.

En dát kan je inderdaad doortrekken naar een heleboel dingen.

Dus de Piratenpartij gaat gewoon actief meedoen met alles in de kamer?
Ja. We willen ook een bepaalde vorm van democratie toepassen, genaamd 'liquid democracy'. Dat houdt in dat je als lid kan aangeven wiens lijn je binnen de partij wilt volgen. Zoals wanneer een partijlid een voorstel heeft geschreven. Wanneer een bepaald voorstel een meerderheid heeft dan zal de Piratenpartij die lijn ook aanhouden in de kamer. De kiezer kan dus ook ná de verkiezingen nog meedenken en invloed uitoefenen. We willen gaan experimenteren wat exact de beste manier is om dit goed toe te kunnen passen. Je hebt dus als lid de mogelijkheid heel duidelijk invloed te blijven uitoefenen, binnen de gemeenschappelijke noemer van de internationale Piratenpartij.

Wat doe jij heel concreet nu, binnen de partij?
Ik ben lid van de ledenraad, ik sta op de kandidatenlijst, help mee met de campagne en ben hoofd van de creatieve afdeling. Ook het reclamespotje heb ik ingesproken, je weet wel, die met die nasale stem haha. Ik voelde me heel erg gewaardeerd door alle commentaar...

Zo, nu dan een paar rotvragen! Ik ga advocaat van de duivel spelen!

Jullie willen het fouilleren op straat en in publieke ruimtes beperken tot personen die verdacht worden van het plegen van een strafbaar feit. Nu kan dus iedereen een met een mes op zak het Leidseplein oplopen op zaterdagavond?
Dat kan nu ook.

Nee, want nu weet je dat er misschien preventief gefouilleerd gaat worden dus ben je daar voorzichtiger mee.
Nee, want nu wordt ook van te voren een gebied aangewezen als zone voor preventief fouilleren, door de burgemeester. Wij willen de macht bij de rechter plaatsen. Die moet een tijd en gebied aanwijzen, niet een burgemeester. Kijk, als je naar een risicowedstrijd gaat waar relschoppers worden verwacht dan heb ik daar echt wel begrip voor. Maar ik woon bijvoorbeeld in Amsterdam Oost en daar hebben ze eens in de zoveel maanden een fouilleer actie. Ik kan mijn huis niet uit zonder dat ik mijn paspoort mee moet nemen.

Maar wat als de straten daardoor veiliger worden?
Denk je dat? Ik stel daar grote vraagtekens bij. Feitelijk gezien gooi je een visnetje uit in een bepaald gebied en dat hoop je maar dat daar mensen inlopen die wat fouts in de zin hebben. Trouwens, met een vork kan je ook iemand neermaaien. Gaan we nou echt in die totaal paranoïde manier met elkaar om? Mij gaat dat te ver. Toen ik tijdens de campagne iemand sprak over cameratoezicht zei hij blij te zijn met cameratoezicht in een bepaalde buurt omdat het zou helpen om rondhangende dealers tegen te gaan. Maar hij wilde niet dat die camera's bij hem in de straat zouden komen te hangen. Voelen mensen zich dus echt wel prettiger en veiliger? Het is vreselijk als er wat gebeurd, maar je kan niet alles tegen gaan. Het middel heiligt het doel niet. Ik ben in ieder geval niet bereid mijn vrijheid op te geven. Behalve dus als een rechter aan de hand van een realistische veiligheidsanalyse beslist dat het nodig is. Dat is een andere maatregel dan een bestuurlijke maatregel via een burgemeester en als burger kan je daar ook anders tegen in gaan. Bij de gemeente duurt het afhandelen van een bezwaarschrift bijvoorbeeld zes weken, dan is zo'n actie al lang weer voorbij. Via een rechter kan je er eerder tegen in gaan. De controle moet meer bij de burger liggen. Een overheid moet transparant zijn. De overheid moet ons niet constant controleren, wij moeten de overheid controleren.

Maar hebben wij als burgers niet juist gekozen voor partijen die zich sterk maken voor de veiligheid? Hebben we niet gewoon de overheid die we verdienen?
Je hebt veel mensen die zullen zeggen dat ze niets te verbergen hebben en al die maatregelen prima vinden. Maar zo makkelijk is het gewoon niet. Ik heb ook niets te verbergen, maar er zijn wel dingen die ik privé wil houden en die niet iedereen hoeft te weten. Het is niet zo van kijk, dit is mijn boekenkast en hier heb je mijn pinpas dan kan je kijken hoeveel geld ik heb en.. nee, dat doe ik niet. Als je in Nederland vraagt 'hoeveel verdien je?' dan staat men je aan te kijken van dat vráág je toch niet, maar dat zijn wel de mensen die zeggen dat ze niets te verbergen hebben. Mijn moeder is een keer aangehouden toen ze om vier uur 's nachts in Hilversum over straat reed. What the fuck? Je bent een Nederlander, je bent in eigen land, je overtreed geen regels en je wordt aangehouden door de politie. Wat? Waarom? Met welke reden? Je wilt je niet overal voor hoeven te verantwoorden. Je bent een Nederlander in de publieke ruimte, waarom zou je dan ook een paspoort bij je moeten hebben? Dat is leuk ook nu de paspoorten RFID-chips hebben die ze op een paar meter afstand kunnen aflezen. Vroeger moest je je paspoort laten zien, letterlijk nog de bladzijden omslaan... nu kunnen ze je persoonlijke informatie gewoon van een afstandje aflezen. Waarom?

Er zullen altijd rotte appels tussenzitten, maar om nou je hele samenleving te maken rondom die rotte appels terwijl je daarmee de gewone burger alleen maar tot last bent... want als je een bank wilt overvallen, doe je dat toch wel, wat voor wetgeving er ook is. Als je iets crimineels wilt doen, doe je het toch wel. Dat is net zoiets als dat wanneer ik een dvd legaal koop ik de eerste tien minuten een filmpje te zien krijg over wat ik niet moet doen, terwijl als ik wat download ik gewoon meteen de hoofdfilm kan kijken. Waarom moet ik in de gewone samenleving ook constant preken krijgen en me verantwoorden als ik gewoon niks raars doe?

Het schiet allemaal z'n doel voorbij. Het is schijnveiligheid.

Duidelijk. Maar hoe zit het met auteurs- en patentrecht dat jullie willen inbinden? Stel ik ontwikkel wat als hardwerkend mens en dan gaan jullie daar de rechten over inkorten? En downloaden mag zomaar?
Jahoor. Stel ik heb hier een cd en die vind ik zo tof dat ik wil dat jij 'm ook luistert. Dan draai ik een kopietje ervan. En als jij het dan ook leuk vindt, ga je misschien wel naar een concert van ze of koopt merchandise. Het is een achterhaald concept dat muziek alleen zou ontstaan omdat je ervoor betaald. Vroeger was dat ook niet zo, toen maakte men ook vrij muziek en werd daar vrij in gedeeld. Als jij nu als beginnende artiest naar een label gaat krijg je 10.000 euro en het materiaal is dan tien jaar in bezit van die platenmaatschappij. Dat is een jaarloon van duizend euro. Voor een hele band. Hoe is dat eerlijk? Als je dan gaat kijken naar de verschillende businessmodellen die er mogelijk zijn, zoals zelfdistributie dan verdient een band veel sneller. Bands als Nine Inch Nails en Radiohead hebben er al mee geëxperimenteerd, die zijn dan wel al gevestigd in de markt maar men moet gaan omdenken. De kosten voor het drukken van een cd, compleet met geïllustreerd hoesje is maar vier euro. En voor hoeveel liggen ze in de winkel? Dat gaat allemaal naar de maatschappijen, bands verdienen daar amper aan, die verdienen vooral aan verkoop van concertkaarten en merchandise.

Hetzelfde met patenten. Moet je indenken dat iemand patentrecht had gekregen op het wiel! Als wij onafhankelijk van elkaar hetzelfde bedenken en jij één tel eerder patent aanvraagt, dan is het ding van jou terwijl ik er net zo hard aan gewerkt heb. Die hele mentaliteit van 'het is van mij'... naja kudos dat je het hebt bedacht en ik snap ook dat je commercieel het alleenrecht wilt hebben om het financieel uit te buiten. Maar nu is het zo dat wanneer ik nu wat bedenk en ik word 80 jaar, dan is het nog 50 jaar van mij maar ná mijn dood ook nog eens 70 jaar dat het niet zomaar gebruikt mag worden. Dat zijn twee generaties!

Ik denk dat als mensen gewoon gaan delen en daarbij wel gewoon aangeven wie het idee had, we zoveel verder komen. We willen kijken per medium wat een eerlijke en realistische regeling is qua rechten.

Waarom moet iemand op de Piratenpartij stemmen?
Veel mensen vinden dat we een klein programma hebben, ik zie het als een voordeel. Je weet exact wat we willen, je weet exact wat je krijgt. We gaan niks schrappen. Het is duidelijk en nodig.

Stemmen kan op woensdag 9 juni!

Links
Website Nederlandse Piratenpartij
Website Internationale Piratenpartij
Informatie over stemmen in het algemeen, via Postbus 51
Tijdelijk FOK!-verkiezingsforum