Film: Valkyrie
De verhalen rondom het Nederlandse en het Franse verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog tegen de Duitse bezetters zijn talrijk, hun daden vereeuwigd in vele volksmythen. De verhalen rondom het Duitse verzet zijn minder talrijk, maar dit wil niet zeggen dat het er niet was. Een aanzienlijke groep Duitsers was het niet eens met wat de Nazi’s tussen 1933 en 1945 met hun land deden en deel daarvan besloot niet langer machteloos toe te kijken. Een nog kleiner deel daarvan drong door tot in de hoogste regionen van het Duitse staatsapparaat, hopend om vanuit binnenuit een coup te kunnen plegen. De mislukte aanslag die kolonel Claus von Stauffenberg in juli 1944 pleegde is misschien wel één van de bekendste aanslagen op het leven van Adolf Hitler, en is in Valkyrie door regisseur Brian Singer verfilmd. Minder bekend is het grootschalige plot dat zich achter deze aanslag bevond, waarmee een groep hooggeplaatste Duitsers met behulp van de zogenaamde 'Operatie Walkure' (ofwel, Valkyrie) na Hitler’s dood de macht wilden pakken. Zoals de geschiedenis aantoont, is die poging mislukt en konden de Nazi’s na juli 1944 nog een tijdje huishouden in Europa. De film vertelt de voorbereiding, uitvoering en mislukking van de couppoging en probeert daarnaast ook nog een beetje ruimte te scheppen voor Von Stauffenbergs gevoelswereld.
Want om hem draait deze hele film natuurlijk: Tom Cruise in de heldenrol van Von Stauffenberg. Wat bezielde deze man om tegen de Nazi’s in te gaan? We zien hoe hij zijn oog en hand verliest in Tunesië en hoe hij toen al twijfelde of de Nazi's wel goed waren voor Duitsland. Toch worden zijn motiveringen al snel opzij gezet: hoe hij en al die andere hooggeplaatste Nazi’s daar gekomen zijn, en nu pas beginnen te twijfelen aan de goede bedoelingen van hun Führer wordt niet helemaal duidelijk. Voor de verdere gevoelswereld van de kolonel hebben we Carice als diens vrouw Nina, en een stel prachtig blonde kinderen. Want daar doet von Stauffenberg het natuurlijk voor: zijn familie. Dit soort momenten zorgen dat de film in het begin niet helemaal goed uit de verf komt, te meer omdat Tom Cruise en Carice nogal wat nodige chemie missen en het aan acteerprestaties over het algemeen ook nogal ontbreekt in deze film.
Nee, pas tegen de helft begint de film wat om te slaan. De coup wordt uitgevoerd: de spelers zijn in positie, het spel begint. Een mooie scéne is wanneer von Stauffenberg Adolf Hitler en diens trawanten in het Arendsnest bezoekt, hier wordt duidelijk dat de makers oog hebben gehad voor detail. Dit hoewel in een Hollywood productie als deze de Nazi’s weer eens niet aan een zekere stereotypering kunnen ontkomen. David Bamber (Cicero, in de serie Rome) zet een aftakelende Hitler neer die wel erg moet denken aan Bruno Ganz, men vraagt zich af of hij niet naar Der Untergang heeft gekeken in plaats van naar archiefmateriaal.
Wanneer het balletje eenmaal aan het rollen is, wordt het al snel duidelijk dat de poging gedoemd is te mislukken. Toch weet de film de spanning goed op te bouwen en zal hij de kijker gedurende de tweede helft nergens weten te vervelen, dit terwijl de afloop voor de meeste mensen met een minieme historische onderlegging duidelijk moge zijn. De werking van het plan Valkyrie wordt goed uit de doeken gedaan, net zoals de mislukking van de uitvoering ervan. Uiteindelijk blijft de kijker met het gevoel achter dat het misschien best eens had kunnen lukken, achter dit plan van deze moedige helden die met een soort van Amerikaanse bravoure de strijd met het kwaad van binnenuit durfden aan te gaan...
Want dat is het wel een beetje, het moge dan wel allemaal Nazi’s zijn: de goede Nazi’s komen toch wel heel erg Amerikaans over in deze film. Het is en blijft natuurlijk een Hollywoodfilm. Een Hollywoodfilm die zeker de moeite waard is, niet alleen om onze Carice van Houten, en niet te vergeten onze Halina Reijn, in te bewonderen.
Label: Warner Bros. Releasedatum: 22 januari 2009
Kijkwijzer:
Waardering film: 
