DVD: In Europa
Alsof het plan voor het boek nog niet gewaagd genoeg was, besloot de VPRO in 2007 om In Europa te verfilmen als een 35-delige documentaireserie. Het eerste seizoen is inmiddels uitgezonden (serie twee is sinds 30 november te zien op Nederland 2) en is nu in een luxe dvd-box verschenen. Niet alleen de 18 afleveringen verspreid over negen dvd's zijn in de box te vinden, maar ook zeven podcasts van Geert Mak en vier cd's met ruim vier uur aan klassieke muziek uit de 20ste eeuw. En een exclusieve 'In Europa-poster' niet te vergeten!
Het eerste deel van de documentairereeks (tot en met de slag bij Stalingrad, 1943) bevat dezelfde kwaliteiten die het boek zo goed maakten. Belangrijke historische gebeurtenissen worden verweven met persoonlijke drama's. Wel dient het televisieprogramma minder gezien te worden als een historisch overzicht. De meeste afleveringen richten zich op één duidelijk afgebakend onderwerp. Een aantal episodes over de gruwelen van de loopgraven richtten zich bijvoorbeeld vooral op het heden en de wijze waarop de oorlog nog steeds het dagelijks leven beïnvloedt. Zo zien we in aflevering 6: 1917 – Frankrijk een aantal mensen die strijden voor eerherstel van familieleden die tijdens de Eerste Wereldoorlog in het Franse leger wegens muiterij werden gefusilleerd.
De kleinere, specifiekere onderwerpen geven misschien minder een totaalbeeld van de Europese geschiedenis, maar de aanpak maakt het wel geschikter voor televisie. Het voorkomt dat de documentaires een droge, chronologische opsomming van gebeurtenissen worden en het maakt de geschiedenis levendig. De persoonlijke verhalen van ooggetuigen of nabestaanden en de archiefbeelden zorgen dan ook regelmatig voor ijskoude rillingen. Ook niet onbelangrijk is dat de documentairereeks genoeg afwijkt van het boek, waardoor de serie vooral een perfecte aanvulling op het boek is en niet enkel een simpele verfilming.
Daarnaast is ook de gehele omlijsting van de serie –de muziek, de geweldige leader, de voice-over van Geert Mak– in eigenlijk alles geslaagd. Het geeft je als kijker het gevoel naar iets heel uitzonderlijks te kijken, een mijlpaal in de Nederlandse televisiegeschiedenis. Dat gevoel is geheel terecht. Nederland kent genoeg mooie documentairereeksen, maar wat de VPRO met (deel 1 van) In Europa heeft gepresteerd is uniek. Want ondanks dat je de afleveringen op tv hebt kunnen zien en ze op internet zelfs nog steeds te bekijken zijn, is de aanschaf van de dvd-box meer dan de moeite waard. In Europa is een tijdloos document, dat je over 10 of zelfs 50 jaar nog terug kunt kijken en altijd uit de kast kan trekken als je iets meer over een bepaalde gebeurtenis of periode wil weten. De prijs van rond de 80 euro is zeker niet gering, maar gezien de hoeveelheid aan beeld- en geluidsmateriaal is dat wel te begrijpen.
Het enige negatieve dat je over In Europa kan zeggen is dat de cd's met klassieke muziek (o.a. Rachmaninoff, Shostakovich en Strauss) voor sommigen een overbodige extra zullen zijn. Wat extra informatie bij de cd's voor de leken zou ook handig zijn geweest. Aan de andere kant speelde klassieke muziek een belangrijke rol in de eerste helft van de 20ste eeuw. Het is te hopen dat de makers bij de box van seizoen twee recht zullen doen aan de grote invloed van popmuziek.
De podcasts van Geert Mak zullen wel voor iedereen een welkome aanvulling zijn op de serie. Als samenvatting van de geschiedenis tot en met 1942 is het niet heel bijzonder, maar Mak vertelt ook een aantal interessante verhalen over de ontstaansgeschiedenis van het boek en het schrijfproces.
Geert Mak had het vast ook niet kunnen dromen, op die stormachtige dag in januari toen zijn avontuur in Amsterdam begon, dat het boek zo succesvol zou worden en het uiteindelijk in een prachtige televisieserie zou uitmondden. Deze dvd-box, al is het pas de eerste helft, is de vervolmaking van Maks gewaagde plan.
Label: House of Knowledge Datum: 9 December 2008 Waardering:
