Boek: Herbert/Anderson - Zandwormen van Duin
Frank Herbert begon zijn befaamde ruimtesaga over het geslacht Atreides op de woestijnplaneet Arrakis in 1965 met Dune. In Nederland verscheen de vertaling onder de logische titel Duin in 1974, gevolgd door een vijftal geslaagde en ook minder geslaagde vervolgen. Zijn stijl was een mengeling van sciencefiction, ecologie, filosofie en religieuze duiding, die een krachtig geheel vormde. Na zijn overlijden in 1986 was het lange tijd stil rond Duin. Maar de afgelopen jaren is het een komen en gaan van games, nieuwe boeken, heruitgaven, twee miniseries van Sci Fi Channel. Voor de boeken tekenen Brian Herbert, de zoon van, en Kevin J. Anderson. Eerst verscheen de Huizen-serie (Voorspel tot Duin), die verhaalden over de aanloop naar het eerste Duin-boek van vader Frank Herbert. Daarna werd in de diepe geschiedenis gedolven en werd de tijd van de Butlerse Jihad beschreven in de Legenden van Duin-serie. Ontstaan van Zandwormen van Duin
Volgens de twee nieuwe Duin-auteurs ontdekten ze een heleboel oorspronkelijk materiaal van Frank Herbert, die tot zijn dood gewerkt heeft aan wat Duin 7 genoemd wordt. Naar verluidt hebben zij daar jarenlang op gestudeerd, tot ze het uiteindelijk aandurfden om de oorspronkelijke serie af te ronden. Daar bleken ze twee boeken voor nodig te hebben: Jagers van Duin en Zandwormen van Duin.
Het verhaal
Zandwormen van Duin gaat over de eindoorlog van de denkmachines (ja, ze zijn terug!), onder leiding van Omnius en Erasmus enerzijds en de mensheid, onder leiding van Moeder Commandeur Murbella, anderzijds. Daarnaast speelt de groep van Duncan Idaho, op de vlucht in een nul-schip en al zo'n dertig jaar verdwaald in de ruimte, ook een cruciale rol. Alle oude hoofdpersonen worden weer opgevoerd, al dan niet in ghola-vorm(een kloon uit dode cellen, die zijn oude geheugen terug kan krijgen). Duncan zelf is al vele duizenden keren gekloond, maar nu zijn ook historische figuren als Paul Atreides, de God-Keizer Leto II, Jessica, Chani, Alia, baron Harkonnen, Miles Teg en zelfs onwaarschijnlijke types als dr. Yueh, Stilgar en Liet aan de beurt. Waarom? Nou… dat is mij niet geheel duidelijk geworden.
Zoon Herbert en vriendje Anderson
Een zandworm? Nee, een draak van een boek!
Zoals je mogelijk uit het voorgaande op kunt maken, geloof ik niet zoveel van de bewering dat Brian en Kevin er jaren over gedaan hebben om de laatste twee delen te schrijven, want zeker Zandwormen van Duin is geen goed boek. Alle klassieke methoden om de lezer mee te voeren in het verhaal worden met voeten getreden. Alle gebeurtenissen worden uitgelegd, alsof de lezer het anders niet zou snappen en er wordt nauwelijks gebruik gemaakt van de show-don't-tell-regel. De schrijfstijl is simpel, op het platvloerse af. Voor de zekerheid heb ik nog eens wat passages uit de oorspronkelijke boeken herlezen om te vergelijken. Dat bevestigde me in die opvatting: waar Frank met een paar zinnen (soms zelfs een paar woorden) een situatie, een omgeving, een cultuur neer kon zetten, blijft het bij Brian en Kevin hangen in verwijzingen, namen en soms een stukje vlak proza.
Daar komt bij dat er niets gedaan wordt met de enorm rijke achtergrond die door Frank Herbert geschapen is. De enorme hoeveelheden hoofdpersonen waarmee in Zandwormen wordt gegrossierd, krijgen geen enkele extra uitwerking. Iedereen is en blijft de persoon, zoals je die je uit eerdere boeken moet herinneren, en daarbij zijn de figuren, als er ergens wel een karaktertrek beschreven wordt, zo plat als een dubbeltje. Baron Harkonnen is alleen maar in en in slecht, Paul en Chani zijn alleen maar liefjes van elkaar, Duncan doet van alles, maar je leert niets over zijn beweegredenen en zijn gigantische reservoir aan ervaringen en kracht. Hij komt over als een jonge kerel die maar wat aanprutst, dertig jaar lang. Dat is dus een enorm probleem: geen karakterontwikkeling, geen beschrijvingen, geen openbaringen, geen wendingen in de plot die je niet al mijlenver aan ziet komen.
Zonde…En dan het einde. De grote conclusie van de serie. Tromgeroffel…
Zonder grote spoilers te willen plaatsen (niet dat dat veel uit zou maken, trouwens) zeg ik alleen dit: het einde is een opeenstapeling van ongeloofwaardige wendingen en meerdere deus ex machina's. Als een beginnend schrijver dit zou proberen in zijn manuscript zou hij onmiddellijk (en terecht) een afwijsbrief retour krijgen. Deze heren, die de hele Duin-franchise in handen hebben, doen het gewoon. Schokkend dat ze de miljoenen Duin-fans zo'n slecht einde, zo'n slecht boek voor durven leggen. Dat is niet alleen zonde voor de lezer, maar ook zonde voor zo'n mooie serie.
Het ligt overigens niet aan de vertaling, die is eigenlijk best goed. Ik heb ook stukken van de oorspronkelijke tekst (Sandworms of Dune) gelezen en de vertaling volgt die trouw. En het boek kon natuurlijk niet anders dan uitgegeven worden, ook in Nederland. Maar toch, wat een gemiste kans!
Uitgever: Uitgeverij Mynx ISBN: 978 90 225 4969 8 Pagina's: 477
Waardering:
