Boek: B. Russell - Geschiedenis van de Westerse Filosofie
In 1970 overleed de toen bijna honderdjarige Bertrand Russell. De Brit was naast filosoof ook historicus en wiskundige van beroep. De beste man was dus van vele markten thuis en alhoewel hij niet zoals sommigen van zijn beroemde collega-filosofen grote invloed heeft gehad op de filosofische koers van de twintigste eeuw, heeft hij toch een aantal belangrijke boeken geschreven. Het werk waar hij het best om herinnerd wordt kwam in 1946 op de boekenmarkt: History of Western Philosophy and its Connection with Political and Social Circumstances from the Earliest Time to the Present Day. Een hele mond vol, maar de titel dekt de lading afdoende. Uitgeverij Servire heeft nu een gereviseerde Nederlandse vertaling uitgebracht: het bijna duizend pagina’s tellende Geschiedenis van de Westerse Filosofie brengt het gedachtegoed van zo’n beetje de hele westerse wereld weer een stukje dichterbij.Compleet, maar we missen wel wat postmodernistische fratsen
Wat valt er, meer dan zestig jaar na het origineel uit kwam, nog over dit boek te zeggen? Het is algemeen geaccepteerd dat Russell met dit werk één van de meest complete overzichtswerken van de filosofie heeft geschreven. Met een heldere stijl neemt hij de lezer mee op reis door de gedachtewereld van voor-socratische denkers tot aan de pragmatici onder John Dewey en de logische analyse. Daar eindigt zijn verhaal. De hele lingual-turn en de postmodernistische stroming zijn dus niet in dit werk opgenomen. We moeten het doen zonder Hannah Arendt, zonder Michel Foucault, zonder Thomas Kuhn. Toch niet de minsten, maar deze omissie is natuurlijk niet meer dan logisch: Russell schreef zijn boek vóór 1946, voordat iemand ook maar had gehoord van die vreemde postmodernistische fratsen. Toch wordt het boek daarmee misschien minder tijdloos dan Bert Keijzer ons in zijn voorwoord wil doen geloven: de filosofie is duidelijk nog niet aan het eind van zijn Latijn (wat sommige postmodernistische doemdenkers ons ook mogen wijsmaken). Hiermee rijst de vraag of het noodzakelijk was om Russells imposante, indrukwekkende, bijna allesomvattende werk opnieuw uit te brengen.
Tegelijkertijd Oorzaak en Gevolg
En het antwoord is natuurlijk ja. Een volmondig ja. Bertrand Russell brengt op een betrekkelijk toegankelijke manier al het moois van de gedachtewereld van de afgelopen 2500 jaar naar de lezer toe. En deze Nederlandse uitgave maakt dat weer net een stukje toegankelijker. Het is vanzelfsprekend dat een boek met dit onderwerp natuurlijk wel enige intelligentie van de lezer vergt, maar het taalgebruik is gedurende deze bijna duizend pagina’s tellende revisie van het origineel prima te volgen. Wat dat betreft hebben vertalers Rob Limburg en Vivian Franken uitstekend werk verricht. Daarnaast is het mooie van Russell dat hij in zijn boek, zoals de ondertitel "vanuit de politieke en sociale omstandigheden van de Griekse Oudheid tot in de twintigste eeuw" al zegt, de koppeling heeft gemaakt tussen de filosofie en de politieke stromingen in diens eigen tijd. En zoals Russell in zijn inleiding al aan geeft, is filosofie tegelijkertijd gevolg en oorzaak: het politieke klimaat is van invloed op het denken in een tijd, en dat denken is op zijn beurt weer van invloed op de gang van zaken. Dit is de rode draad in het Russells meesterwerk en hierdoor is Geschiedenis van de Westerse Filosofie niet slechts een beschouwing van verschillende stromingen in de geschiedenis geworden, maar eerder een lange uitgebreide wereldgeschiedenis met filosofie als leidraad. Russells boek is doorspekt met korte, heldere biografietjes van denkers die er toe doen, doorsneden met het belang van hun zienswijzen geplaatst in het contemporaine sociaal-politieke perspectief. Hiermee blijft zijn boek continu een leuk, verrassend, uitdagend, en spannend werk. Dit ook omdat Russell zelf niet al te zuinig is met zijn eigen commentaar. Over Hobbes die de strijdbijl beter hanteert dan het degen, of Thomas More die misschien bewonderenswaardiger was als mens dan diens vriend Erasmus, maar met zijn Utopia toch wel een "ondraaglijk saai" wereldbeeld schetste.
Verrijking voor de nieuwsgierige geest
Deze speelse, terechte zelfverzekerdheid waarmee Bertrand Russell de lezer bij de hand neemt en meeneemt op een filosofische odyssee zorgt er voor dat dit boek er nog steeds toe doet en helemaal niet vervelend is om te lezen. De Geschiedenis van de Westerse Filosofie is de uitgelezen kans voor de nieuwsgierige geest om zich tijdens deze lange zomer te verrijken. De puristen onder ons zullen wellicht het Britse origineel bij de hand nemen, of zelfs gewoon pretentieus De Politeia, Leviathan, of Das Kapital op schoot nemen. Maar voor diegene die op zoek is naar een uitstekende, goed leesbare, veel omvattende geschiedenis van de westerse filosofie is er eigenlijk geen alternatief.
Uitgever: Servire/Kosmos ISBN: 9789021528809 Pagina's: 924
Waardering:
