DVD: The assassination of Jesse James
Vergeten genre
De western was al jaren min of meer een vergeten genre, maar eind 2005 kreeg het genre verrassend genoeg weer een aangename boost met het regiedebuut van Tommy Lee Jones, The Three Burials of Melquiades Estrada. Vorig jaar was er opeens ook weer een sterke western uit onverwachte hoek. Guy Pearce maakte de outback onveilig in het harde The Proposition. De animo voor het genre bleek nog meer dan genoeg aanwezig en zodoende kunnen we ons ook dit jaar weer vermaken met twee high-profile westerns. De remake van 3:10 to Yuma deed het al niet onaardig in de States. The Assassination of Jesse James by the Coward Robert Ford, zoals de volledige titel luidt, was alles behalve een succes. Volgens velen te langdradig en als western misschien wel iets te onorthodox.
Robert Fords idool
Robert Fords grote idool is sinds kleins af aan de 'outlaw' Jesse James. Jesse was samen met zijn bende befaamd vanwege de vele overvallen die zij pleegden en de geromantiseerde verhalen die over hem werden verteld. Robert wil niets anders dan bij Jesses bende horen. Een niet ondenkbare gedachte voor Robert daar zijn grote broer Charlie ook al in de bende zit. Bij Jesses laatste overval is het de dan 19-jarige Robert eindelijk gelukt. De overval lukt vrij gemakkelijk, maar een onverdeeld succes is het niet. De opbrengst valt vies tegen. In de dagen na de overval probeert Robert uit alle macht een band te creëren met zijn idool. Jesse is gefascineerd door de jonge fan en laat toe dat hij in de buurt van zijn idool verblijft. Zoals wel vaker gebeurt bij het fan zijn van iets, is de werkelijkheid niet geheel zoals verwacht. Een haat-liefde relatie met Jesse ligt op de loer. Ook in de rest van Jesses bende nemen de spanningen toe. Een deel van de bende wordt opgepakt en alles wijst erop dat er verraad in het spel is. De onberekenbare Jesse vereert hierop de overgeblevene één voor één met een bezoekje. Niemand weet de exacte beweegredenen van Jesse en iedereen is verdacht of acht zich verdacht in de ogen van Jesse. Het is het begin van een hele reeks gerelateerde gebeurtenissen die uiteindelijk het einde inluiden en de legende zullen vereeuwigen van de meest geliefde crimineel in het wilde westen.
Weinig geromantiseerd
De film is gebaseerd op het gelijknamige boek van Ron Hansen. Wat opvalt aan het boek is dat geprobeerd wordt om de romantische kijk op Jesse achterwege te laten en het een kijkje probeert te geven in het privé-leven van Jesse en Robert Ford. Het probeert zodoende een eerlijker beeld te scheppen van de "held" Jesse en de "lafaard" Robert. Ook wordt overduidelijk dat de toenmalige media zelfs toen al een compleet manipulerende bende was. Jesse wordt afgeschilderd als de held van het volk. Een soort Robin Hood. Het is dan ook niet vreemd dat zijn moordenaar Robert er een heel stuk minder goed vanaf kwam.
Legende Jesse James
Het acteerwerk is van een hoog niveau. Brad Pitt laat weer eens zien dat hij echt kan acteren. Hij zet een onmeetbare Jesse neer. Een enigma, niet alleen voor zijn vijanden, maar ook voor zijn naasten. Jesse heeft in het begin van de film al heel veel op zijn kerfstok en dat heeft ook zijn sporen nagelaten. Hij is nog net zo hard en koudbloedig als altijd, maar daarachter lijkt een ernstig getormenteerde ziel schuil te gaan. Pitt acteert simpel, mysterieus en onberekenbaar. Zonder het personage al te veel te romantiseren is goed voor te stellen dat deze onpeilbare man als legende de geschiedenis is ingegaan.
Idealistische Robert Ford
Nog beter is echter Casey Affleck (To Die For) als Robert Ford. De jongere broer van Ben heeft blijkbaar het meeste talent mogen ontvangen in de familie, want hij zet een onvergetelijke rol neer. De jonge Robert lijkt de hele film rond te lopen met een onuitwisbare, verraderlijke grijns op zijn gezicht als hij praat. Een grijns waar meer achter schuilt dan op het eerste gezicht te zien is. Alsof het een façade is, want achter deze vlot pratende, zelfverzekerde, niet bang te krijgen jongeman schuilt een onzekere naïef idealistische jongen wiens werkelijkheid een onmaakbare barst gaat oplopen. Ook het aparte stemgeluid van Casey werkt in zijn voordeel. Het blijft in je hoofd hangen en laat je de rest van de film niet meer los. Kortom, het is een genot om naar te kijken en te luisteren.
Acteertalent in overvloed
Ook de bijrollen worden uitstekend vertolkt. Dat mag overigens ook wel als je zelfs mensen als Zooey Deschanel (Winter Passing), Michael Parks (Kill Bill) en Ted Levine (Silence of the Lambs) voor maar enkele minuutjes screentime kan laten opdraven. Leden van Jesses entourage worden onder meer gespeeld door Sam Shepard (The Right Stuff), Sam Rockwell (Matchstick Men), Paul Schneider (All The Real girls) en Mary-Louise Parker (Red Dragon). Hoe klein de rol ook, ze zetten duidelijk allemaal hun beste beentje voor om alles uit de film te halen wat er inzit.
Nadruk op drama
De film is geen western die zich kenmerkt door veel actie. Verwacht dus geen stoere duels tussen stereotype helden en schurken. De nadruk wordt gelegd op de relatie tussen Jesse en Robert en de toenemende spanningen in de entourage van Jesse. Gedurende de film ben je je steevast bewust van de spanningen tussen de bendeleden en Jesse. De onbereikbaarheid van Jesse zorgt ervoor dat iedereen toch ook erg bang voor hem is. Ze zijn bang om verdacht over te komen, want ze weten wat er gebeurt als Jesse ze als verrader aanziet. Aan het eind van de rit zal je het gevoel hebben dat Robert geen enkele andere keuze had dan Jesse uiteindelijk neer te schieten. Als hij het op dat moment niet had gedaan zou Jesse hem waarschijnlijk hebben neergeschoten. Aan de andere kant geeft Jesse je het gevoel dat hij het ook zo wou. Alsof hij wou zeggen: Nu is het genoeg geweest. Ik heb veel stuk gemaakt en nu is het tijd om iets recht te zetten. Laat mijn grootste fan zijn falende idool te ruste leggen en de legende vereeuwigen.
Terrence Malick-sfeer
Een ondertussen al veelgemaakte en begrijpelijke vergelijking is dat de film qua sfeer erg lijkt op een Terrence Malick-film. De regisseur, bekend van onder andere The New World en The Thin Red Line, die met weinig woorden, een langzaam maar ritmevol tempo en heel veel mooie beelden voor de ene kijker een prachtige gevoelige beleving kan oproepen en de ander tegelijkertijd met een oersaai schouwspel opzadelt. Het is een constatering die bij deze film hoogstwaarschijnlijk ook opgaat. De film duurt ongeveer 160 minuten en als je niet lekker in het ritme zit kan ik me voorstellen dat het een heel lange zit zal zijn. En dan zul je na afloop waarschijnlijk weinig goede woorden voor de film over hebben. In het andere geval vliegt de tijd voorbij. Nog wat langer van deze mooie film kunnen genieten zou geen probleem zijn geweest. Het doet de film en regisseur Andrew Dominik dan ook tekort om de sfeer alleen als Malick-achtig te typeren. Dominik weet er echt zijn eigen ziel in te leggen en de crew voert het voortreffelijk uit. Zij dienen hier dan ook alle credit voor te krijgen.
Terugkeer van de western aan het front
Het moge duidelijk zijn dat uw reviewer meer dan gecharmeerd is van The Assassination of Jesse James by the Coward Robert Ford. Dit soort films laten zien dat de western nog steeds meer dan genoeg te zoeken heeft in het huidige filmlandschap. Het is te hopen dat dit dan ook niet een tijdelijke opleving is en dat we bij tijd en wijle naar meer goede westerns kunnen uitkijken. Voor nu moeten we het doen met deze film, en dat is bepaald geen straf.
Geen extra's
Wie het prachtige 'houten' hoesje ziet zal vast en zeker een uitgebreide special edition verwachten. Niets is helaas minder waar, de tijd die in het artwork is gestoken had misschien beter aan de toevoeging van een aantal extra's kunnen worden besteed. Maar gezien de uitzonderlijke kwaliteit van de film is het ze voor deze ene keer vergeven.
Label: Warner Bros. Releasedatum: mei 2008
Kijkwijzer:
Waardering film: 
Waardering extra's: n.v.t.