Ironheart: tastbare technologie en science-fantasy gaan samen met morele ambiguïteit
Met een flinke dosis science fantasy en wat grensverleggende technologie springt Ironheart in een gat dat Iron Man heeft achtergelaten, namelijk dat van tastbare, mechanische technologie en AI, terwijl een jonge wannabe-superheld de criminaliteit opzoekt.
Het is een bekende truc in comics: neem een mannelijke superheld en verzin er een variatie op om, bijvoorbeeld, een breder publiek te bereiken. Zo kwam in 1959 DC Comics voor het eerst met Supergirl, 21 jaar na de introductie van Superman, of de eerste versies van Batgirl een paar jaar later. Dergelijke introducties droegen toen al bij aan gendergelijkheid in comics, spraken een breder publiek aan en leidden tot meer diverse verhalen. Bij Marvels Iron Man duurde het een halve eeuw (tot 2016) voordat een vrouwelijk personage de rol van een mechanische pakkenbouwer annex superheld invulde. Zoals met Supergirl en Batgirl was Riri Williams jonger dan Tony Stark en haar achtergrondverhaal anders, maar het centrale concept, van iemand die superslim is en coole mechanische pakken bouwt om de held mee te spelen, bleef overeind.
Zo gaat het ook in de Disney+-serie Ironheart. Het is voor de Marvel Cinematic Universe-versie van Riri een vervolg op Black Panther: Wakanda Forever, waarin zij (gespeeld door Dominique Thorne ) geïntroduceerd werd en het publiek leerde dat zij een goede aanvulling was op Wakanda's begaafde uitvinder Shuri. Na de science bro's uit The Avengers (2012) waren er nu de science sisters, zou je kunnen zeggen. Passend, want één van de bro's was natuurlijk (wijlen) Tony Stark, de Iron Man.
Riri's verhaal pakt in Ironheart de draad op waar zij die had laten liggen voordat ze betrokken werd bij het conflict tussen Wakanda en Talokan; ze is student bij het Massachusetts Institute of Technology en probeert daar haar missie, het bouwen van 'iron'-pakken om de wereld mee te verbeteren, in te vullen. Helaas moeten daarbij risico's genomen worden en een incident tijdens haar werk leidt ertoe dat ze van de universiteit getrapt wordt en onverrichter zake huiswaarts keert. Na de initiële introductie in Cambridge speelt de rest van de zesdelige serie zich daarom vooral af in haar thuisstad Chicago, waar ze naartoe vliegt in een pak dat ze nog snel uit haar werkplaats op MIT steelt.
Opleiding of geen opleiding, Riri wil gewoon door met haar project. Maar pakken bouwen is duur, en wanneer ze de aandacht trekt van een groep criminelen die technisch ingewikkelde heists uitvoert sluit ze zich bij hen aan in de hoop daarmee haar project te kunnen financieren. Daarmee is Riri een minder standaard superheld dan anderen: ze beoefent actief en welbewust criminaliteit, maar ziet het wel slechts als dubieus middel om haar doel te bereiken. Dit grijze randje, en nog een aantal andere aspecten van Riri en haar verhaal in deze serie, doet denken aan Tony Stark, haar grote voorbeeld. Immers; zijn Stark Industries was een wapenbouwer die rijk werd door oorlogen te faciliteren. Tony werd uiteindelijk een held door zich te realiseren dat hij fout bezig was; bij Riri loopt dat toch iets anders. Niet in de laatste plaats omdat Tony slechts Riri's voorbeeld is; haar verhaal is natuurlijk geen kopie van dat van Tony, ook al blijkt er halverwege de serie toch een opvallende link tussen de twee te worden gelegd.
Marvel Studios startte in 2008 hun grote filmuniversum met de introductie van Iron Man en zijn pakken, en door de jaren heen hebben we Tony in meer en mindere mate zien itereren op zijn uitvinding, tot het punt waarop zijn pakken gewoon een gegeven waren en de technische implementatie minder aandacht kreeg. Het was op een gegeven moment ook minder interessant: hij ging nanotech gebruiken, wat betekende dat hij niet langer daadwerkelijk met stukken metaal en electronica werkte, maar met geprogrammeerde nanobots die, wanneer nodig, zich omvormde tot een Iron Man-pak om Tony's lichaam heen. Het pak werd uiteindelijk bijzaak; de nanobots werden narratieve shortcuts om ingewikkeld omkleden onnodig te maken, instant schilden te genereren of schade aan het pak tijdens gevechten direct te repareren.
Het leuke van Ironheart is daarom ook wel dat dit een back to basics is. Hoewel de geloofwaardigheid van hoe Riri haar techniek bouwt wat te wensen overlaat, is het meer hands-on, waarbij op een gegeven moment zelfs een auto gedemonteerd wordt om het materiaal te gebruiken voor een pak. Riri heeft echt weer een pak dat fysiek net zo veel materiaal gebruikt als het lijkt te gebruiken, in plaats van te zijn opgebouwd uit saaie nanobots. Eentje waar ze in en uit kan stappen, vaak op eenzelfde coole manier als Tony in het begin deed. Wat dat betreft is Ironheart een verademing: tastbare, mechanische technologie hebben we al jaren niet gezien in het MCU. Tegelijk is de techniek ook wel vernieuwend; ze vindt een partner in ene Joe, die een geheim lab met allerlei uitvindingen heeft en daarmee weet ze haar pak verder te innoveren. En in deze serie is een flinke rol weggelegd voor de magische kant van het Marvel Cinematic Universe, tot aan name drops en gastrollen van populaire comics-personages aan toe.
Wat enigszins stoort aan Ironheart, en wat eigenlijk al sinds 2008 een dingetje is in de films van Marvel Studios, is hoe de getoonde technologie niet alleen veel verder is dan die van ons in de echte wereld (op zichzelf geen probleem), maar hoe deze ook de grenzen van de geloofwaardigheid opzoekt. Net als Tony heeft ook Riri een AI in het pak. Deze neemt in veel scènes de vorm van een hologram in waarmee ze conversaties voert op een veel meer persoonlijke manier dan we kennen van Tony en J.A.R.V.I.S., maar tegelijk stoort het hoe het hologram, natuurlijk gewoon gespeeld door een menselijke acteur, soms in een bepaalde richting kijkt om iets waar te nemen of een schaduw op de grond werpt. Voor de opmerkzame kijker leidt dit af van het verhaal, dat door de aard van dit AI-hologram een persoonlijk tintje heeft dat eigenlijk het hart van de serie is. We leren dat Riri haar beste vriendin verloor en dat dat verlies haar grote motivatie voor het bouwen van de pakken is.
Uiteindelijk vertelt Ironheart een gefocust verhaal: dat kan ook in slechts zes afleveringen, waarmee je eigenlijk de speeltijd van twee lange speelfilms kunt vullen. We zien Riri in haar eerste conflicten als pakdragende wannabe-held en haar eerste twijfelachtige keuzes maken; als 'held' is ze initieel vooral moreel ambigu. Door de mix van technologie en magie is de term science-fantasy nog niet eerder zo toepasselijk geweest als hier, in een serie die vaak een wat anarchistische energie heeft en vaak creativiteit toont, zowel voor als achter de camera.
De serie ging al in productie in 2022, in een periode waarin Marvel nog plannen had om veel en vaak series te lanceren op Disney+ (een plan dat sindsdien is bijgesteld omdat de kwaliteit vaak tegenviel) en lag sindsdien op de plank. De angst dat dit een overblijfseltje was van een minder geslaagde fase in Marvels tv-ontwikkeling blijkt echter ongegrond; Ironheart is gewoon een leuke serie om te kijken, zolang je niet te veel realisme verwacht. Maar omdat de serie momenteel als miniserie wordt gepromoot is het des te storender dat de introductie van een personage in de finale, samen met een enigszins open einde (en mid-credits scène) onbevredigend aanvoelen: zal Marvel deze draad ooit oppakken?
Ironheart wordt op Disney+ vrijgegeven in twee delen: de eerste drie afleveringen zijn sinds afgelopen woensdag te zien; de laatste drie volgen komende woensdag.
