Doctor Who: zware thema's en bijzondere onthullingen in 'The Interstellar Song Contest'
In een aflevering die eigenlijk slechts ging over een enkel avontuur ergens op een locatie in de ruimte maakt Doctor Who van de gelegenheid gebruik om theorieën die kijkers al weken of zelfs jaren bespreken te beantwoorden en een definitief antwoord te geven op een vraag die op een ieders lippen brandt. We bespreken hier The Interstellar Song Contest voor kijkers die willen napraten en zullen ingaan op de onthullingen die daar zijn gedaan. Er zijn spoilers; lees alleen verder nadat je de aflevering hebt gekeken.
Het is een avondje Eurovision voor BBC-kijkers. Voordat het Songfestival wordt uitgezonden op BBC One (om 9 uur onze tijd, net als op NPO 1) wordt The Interstellar Song Contest uitgezonden, waarin de Doctor en 'Bel' de 803e editie van de opvolger van Eurovision bezoeken als onderdeel van hun tocht door tijd en ruimte om de Vortex Indicator, of Vindicator, metingen te laten doen waarmee ze terug kunnen keren naar Belinda's thuisplaneet. Het heeft als effect dat er een voorproefje, een opwarmer is voor het echte songfestival in de vorm van een extravagante liedjeswedstrijd in de ruimte. Eentje die gekaapt wordt door terroristen die als doel hebben om, feitelijk, interstellaire genocide te plegen (of iets wat daar dicht bij in de buurt komt). Het is een zwaar onderwerp verpakt in een luchtige buitenkant, in een aflevering die het uitbundige karakter van Eurovision viert en zware thema's niet te licht en niet te zwaar aanstipt.
Laten we dat eens uitpakken. Al vroeg in de aflevering is te zien dat het festijn wordt gesponsord door een honingmerk, Poppy Honey. Na de verschijning van Captain Poppy (uit Space Babies) in een cameo in The Story and the Engine leek het even alsof dit mysterieuze lijntje verder werd doorgetrokken, maar de naam poppy verwijst hier simpelweg naar de papaver of klaproos, een bloem die door veel Britten elke november wordt gebruikt als symbool voor het herdenken van de Eerste Wereldoorlog. Het is dus iconografie die verwijst naar een oorlog die een heel volk nog immer bezighoudt. In dit verhaal is de klaproos een variant op de planeet Heliia, die door een corporatie is overgenomen om de klaprozen te oogsten, of eigenlijk te vernietigen. Het heeft het volk kapot gemaakt vanwege de schade aan de planeet ("dat hebben ze zichzelf aangedaan", wordt vroeg in de aflevering beweerd, voordat de uitleg is gegeven, waardoor het leek een ecologische analogie aan ons omgaan met onze planeet te zijn). De inwoners van de planeet, de Hellians, hebben een slechte reputatie in het universum. Ze worden gezien als monsters en de vergelijking met hoe wij mensen soms anderen afdoen als non-personen vanwege hun afkomst dient zich direct aan. De kapers van de controlekamer onderstrepen dit: jullie vinden ons monsters, dus dan zijn we dat ook. Hun uiting is wel direct bijzonder ernstig: iedereen die naar het songfestival kijkt zal komen te overlijden, alle drie biljoen inwoners van waarschijnlijk honderden of duizenden planeten.
Kijkers van Doctor Who zijn wel geweld om met grote gevaren om te gaan. Het hele universum is wel eens met het bestaan bedreigd, en dat is nog vele malen erger dan 3 biljoen doden. En op kleine schaal hebben we een grondige hekel aan Lindy Pepper-Bean of Conrad Clark, die geen doden op hun geweten hebben; het zijn gewoon mensen met haat in hun hart en dus kunnen ze dat ook van ons krijgen. Maar hier is sprake van terroristen die heel concreet en koelbloedig de dood van biljoenen inwoners van allerlei planeten willen veroorzaken, en dat is toch wel een tikkie erger. Het leidt bij de Doctor tot een bijzondere reactie. In zijn maatregelen om de terroristen te stoppen wordt hij wreed, gemeen, gedreven door haat wanneer hij de leider van de groep martelt met elektrocutie. Belinda, die nog niet eens zo heel erg bekend zou moeten zijn met het karakter van de Doctor, herkent het ook als ongewoon en spreekt hem erop aan. Hij werd getriggerd omdat zijn volk is omgekomen - weer een genocide - en dat deed hem wat. Maar hij sprak ook over ijs in zijn hart, dat voorlopig niet weggaat. Zullen we dat na deze week nog merken?
Wat ook van invloed kan zijn op het gedrag van de Doctor is de eerste van twee bijzondere verschijningen in Doctor Who. Een seizoen lang heeft Russell T Davies zaadjes geplant voor de verwachting dat Susan Foreman, de kleindochter van de Doctor, nog ergens is en terug kan keren. De Doctor noemde haar bestaan in The Devil's Chord en hoopte ergens dat Susan Triad een regeneration zou zijn van zijn Susan. Dat bleek ze niet te zijn, maar de hints bleven geen hints; Susan, opnieuw gespeeld door Carole Ann Ford, maakte deze week haar eerste verschijning in een reguliere non-anniversary Doctor Who-aflevering sinds 1964 (Susan was het laatst te zien in The Name of the Doctor, dit weekend precies 12 jaar geleden, maar werd gespeeld door een stand-in, en Ford speelde haar nog in anniversary specials waarvan de laatste in 1993 verscheen). De cameo-rol, die hopelijk nog deze maand tot meer leidt, maakt van Ford de langstdienende acteur in de serie, met een record van 61 jaar, 5 maanden en 24 dagen.
Susan riep de Doctor terug naar bewustzijn en wij zagen haar (en de Doctor zag dat misschien ook) in het huidige interieur van de TARDIS, alsof ze daar daadwerkelijk in rondliep. Ze riep hem op om terug te keren ("grandfather, go back") en daarna om haar te vinden. Het visioen keerde daarna nog tweemaal terug, in iets andere vorm, alsof Susans bewustzijn op de één of andere manier actief probeert contact te krijgen met de Doctor. Het doet in die zin een beetje denken aan de verschijningen van Rose in seizoen 4 (2008), die toen ook probeerde interdimensionaal contact te krijgen met de Doctor om de problemen te voorkomen die uiteindelijk leidden tot de "reality bomb" van Davros. Opvallend dat het concept van wat de juiste realiteit is een thema lijkt te zijn in dit seizoen, en met Mrs. Floods vierde-muurmomenten eigenlijk ook al vorig seizoen.
En dat brengt ons op die andere bijzondere verschijning. De hoop was natuurlijk dat Mrs. Flood niet tot aan de finale alleen maar even haar gezicht zou laten zien, aan het einde van een aflevering, als toetje en dan weer weg, maar dat we van week tot week wat meer over haar zouden leren. Het was een beetje een mix van de twee; vorige week was haar verschijning niets meer dan een moment in het verhaal dat de Doctor over Belinda vertelde. De week daarvoor haalde ze Conrad uit de cel zodat hij nog een rol kan spelen in een latere aflevering. In The Well bleek zij zich bezig te houden met de Vindicator en dat werd deze week bevestigd: zij had het werk dat de Doctor verricht met die Vindicator nodig voor haar eigen doel. Wat dat is? Geen flauw idee nog, want het bleef bewust mysterieus en even leek het daarbij te blijven.
Maar natuurlijk, als je een heel stadion vol bezoekers betrekt bij de plot en er dan een punt van maakt dat persoon na persoon wordt behandeld om te ontdooien en weer tot leven gewekt te worden, kun je er eigenlijk wel op rekenen dat Flood, immers één van de bezoekers, ook nog even aan bod komt. En daar was het dan uiteindelijk. Het antwoord. Wie is Mrs. Flood?
Om te beginnen is het leuk dat de naam 'Mrs. Flood' geen anagram is die onthult wat haar ware identiteit is. Of als het dat is heb ik dat gemist door mijn gebrek aan kennis van The Rani. Want nadat Whovians bij zo'n beetje elk mysterieus vrouwelijk personage (Missy, bijvoorbeeld) speculeren dat dat personage misschien wel River Song of Susan Foreman of The Rani is, is het dan eindelijk zover: de 'Time Lady' uit de klassieke periode van Doctor Who, een 'renegade Time Lord' die zowel de Doctor als de Master nog kende uit hun jeugd, maakt eindelijk haar opwachting in moderne Doctor Who. En eindelijk hebben (sommige) fans een keer gelijk in hun verwachting: Mrs. Flood is The Rani. Of een Rani, zo blijkt.
Maar wie is de Rani eigenlijk? Haar eerste verschijning was in 1985, in de laatste jaren voor het einde van Classic Who, in The Mark of the Rani, een aflevering met Colin Baker als de Sixth Doctor. In dat verhaal werkte ze samen met de Master en bleek ze al eeuwen op onze planeet te komen voor haar duistere doelen. Haar laatste verschijning, de derde in totaal, was in 1993, in dezelfde anniversary special waar ook Carole Ann Ford haar laatste verschijning maakte. De Rani wordt gekenmerkt als een schurk die wetenschap als basis gebruikt en haar slachtoffers komen voort uit het feit dat zij niets geeft om anderen in het bereiken van haar wetenschappelijke doelen. Haar doel heiligt alle middelen, zeg maar.
In de verschijningen van Mrs. Flood tot nu toe zijn niet veel hints geweest naar de wetenschappelijke achtergrond van de Rani, behalve dan misschien in de context van haar plannen met de Vindicator. Ze leek, als haar Mrs. Flood-vermomming, zelfs gewoon een normaal persoon te zijn op veel momenten. In The Church on Ruby Road woonde ze naast Ruby, was ze initieel verbaasd over een TARDIS om later in de aflevering ineens meer kennis te hebben vergaard. Was zij, de Rani, toen al bezig met experimenten of een breder plan? Hoe rijmt dat met de beleving van de familie Sunday die haar gewoon als een lieve buurvrouw ziet? Of met haar verbazing over de TARDIS? Eerder dit seizoen noemde ik de mogelijkheid dat Flood een Time Lord met een TARDIS is als een mogelijke verklaring voor het feit dat ze opdook in Miami in de jaren 50; het lijkt me logisch dat ze dus inderdaad een TARDIS heeft en dat betekent dat we die de komende week (of de week erop) gaan zien.
Er zijn nog veel mysteries over om de komende weken te beantwoorden. De vierde muur bijvoorbeeld, of de aard van haar plannen. Eén ding is nog wel interessant om te benoemen, en dat is dat de eerste renegeration die we zien na de bi-generation van de Fourteenth Doctor óók een bi-generation is. We hebben nu twee Rani's, waarbij de oude incarnatie zich meteen als een soort onderdaan van de nieuwe gedraagt. Ik hoop niet dat dit nu is hoe het zal gaan met regenerations, dat er altijd afsplitsingen komen. Het was een leuk dingetje in The Giggle, en het had daar op zich ook wel bij mogen blijven. Wel betekent het dat we twee tegenstanders voor de Doctor hebben (of drie, met Conrad), maar hij zal straks ook meerdere medestanders hebben in Wish World en The Reality War. Het is finale-tijd, de gevaren zijn groot, de tegenstanders zijn legendarisch. Doctor Who seizoen 2 eindigt over twee weken, maar eerst, volgende week, is het 24 mei 2025 en vergaat de wereld in een oogwenk. Als deze finale sterker is dan die van vorig seizoen, en in lijn is met de topkwaliteit van de afleveringen van dit seizoen, én een derde seizoen laat nog even op zich wachten, dan is het voorlopige einde van Doctor Who er in ieder geval eentje om in te lijsten.
