Doctor Who: liefde, monsters en bedrog in 'Lucky Day'
De beste Doctor-lite afleveringen zijn die waarin je de Doctor nauwelijks mist. Dat je zo'n moment hebt waarop je je realiseert dat hij niet komt om de boel te redden, en dat je denkt "ach, prima, they got this". Lucky Day is er zo eentje, een verhaal dat gedragen wordt door Ruby, Conrad en UNIT, een aflevering die bewust of onbewust laat zien dat de nog te verschijnen spinoff-serie The War Between the Land and the Sea (deels geschreven door Peter McTighe, die ook deze aflevering schreef) eigenlijk ook zonder de Doctor heel leuk kan worden. Dit artikel bespreekt de Doctor Who-aflevering van deze week voor kijkers die graag willen napraten, dus er zijn spoilers.
Dat de Doctor weinig te zien zou zijn leek vooraf al logisch, natuurlijk; 'Doc en Bel' zijn immers nog steeds niet in staat om naar het heden terug te keren. Een korte verwijzing daarnaar is meteen de introductie van onze centrale figuur (naast Ruby, althans): Conrad Clark. Net als Amy Pond en Elton Pope (uit Love & Monsters) is hij iemand die op jonge leeftijd in contact kwam met de Doctor en het veranderde zijn leven voorgoed. Maar in tegenstelling tot de hoopvolle, open houding waarmee Amy en Elton in het leven staan is Conrad iemand die wrok koestert. Zijn frustratie, die misschien wel begon toen zijn moeder hem niet geloofde, leidde ertoe dat hij zo iemand werd die continu met een cynische blik naar de wereld kijkt en zoekt naar redenen om de wereld aan te klagen voor het grote onrecht dat hem is aangedaan: dat er niet naar hem geluisterd werd.
Lucky Day werd de afgelopen weken geadverteerd als het verhaal over wat er gebeurt met een companion als die de reis met de Doctor beëindigt. Ruby besloot aan het einde van het vorige seizoen om thuis te blijven en haar biologische moeder te leren kennen. In deze aflevering zien we haar familieleven: ze heeft twee moeders ("verzamel je ze, of zo?" vraagt Shirley plagend na een knuffel met Kate) die haar, zoals moeders dat doen, liefdevol ondersteunen en maar wat blij zijn dat ze een vriendje heeft gevonden. Je ziet aan Ruby dat het leven na de Doctor geen leeg, eenzaam, betekenisloos bestaan is; zij heeft het naar haar zin, heeft de liefde gevonden (althans, dat denkt ze) en een supportsysteem om zich heen, zowel in de persoonlijke sfeer als in het feit dat ze gewoon de baas van UNIT kan bellen als er iets engs is. En ze leeft nog; Ruby mag blij zijn dat ze de Doctor niet tijdens Steven Moffats seizoenen leerde kennen.
Maar niet alles blijkt te kloppen. De liefdevolle, ergens wel schattige Conrad blijkt een bedrieger die haar gebruikt om dichtbij UNIT te komen en deze schaduworganisatie, die met overheidsgeld het publiek bedriegt, te ontmaskeren. Vóór de twist was Lucky Day een leuk monster-of-the-week verhaal, eentje waarbij de companion zonder de Doctor het probleem moet oplossen, waarbij we als kijkers kunnen zien hoe de heldhaftigheid van de Doctor anderen inspireert om moedig te zijn. Het werkte goed, wat betreft de spanning die van de dreiging uitgaat en de karakterontwikkeling van Ruby en haar vriendje. De Shreek die Ruby, Conrad en de vriendengroep bedreigden waren wel opvallend afstandelijk, wat natuurlijk leuk is in een horrorverhaal (don't show them the shark), maar vragen stelt over de logica van dat verhaal. Gelukkig bleek daar een verklaring voor: ze waren lokaas voor UNIT. Conrad draait om als een blad aan een boom, blijkt bezig met een undercoveroperatie die op de één of andere manier volledig onopgemerkt is gebleven (een kleine plotzwakte wellicht). Hij beschuldigt UNIT ervan te liegen over de monsters en andere dreigingen, zegt dat ze gewoon mensen in pakken monsters laten spelen, gefinancierd met overheidsgeld. Dat voelde natuurlijk erg 'meta': Doctor Who, waarin mensen in pakken monsters spelen wordt inderdaad deels met Brits overheidsgeld gefinancierd.
Na deze twist blijkt Lucky Day niet alleen te gaan over de na-effecten van het reizen met de Doctor, maar ook over de invloed die zijn avonturen op aarde hebben op de inwoners van onze planeet. Conrad en zijn groep besluiten de beweringen van UNIT niet te geloven. Ze gaan geloven in samenzweringen, of doen in ieder geval alsof om iets te hebben waarmee ze een groot publiek tot verontwaardiging kunnen brengen en aan zich binden. Een beetje zoals populisten, in de politiek en op social media, dat steeds meer doen; doe alsof je het Grote Onrecht onthult en ertegen vecht en de redder bent voor hen die door de autoriteiten worden bedrogen. Dat UNIT intussen wel degelijk de bevolking veilig houdt door monsters op te sluiten en risicovolle technologie geheim te houden en dat er allemaal niets aan verzonnen is doet natuurlijk denken aan bijvoorbeeld corona- of klimaatontkenners, mensen die liever hun ogen sluiten voor maatschappelijke problemen dan hun leven aan te passen aan een nieuwe werkelijkheid.
En daarmee is Lucky Day op meerdere punten een sterke Doctor-lite-, en ook gewoon een sterke Doctor Who-aflevering. Door de Doctor op afstand te houden ontstaat er ruimte voor anderen om het middelpunt te zijn en te tonen wat ze kunnen doen. We vroegen ons wellicht af hoe het met Ruby ging, en nu weten we het: een nieuw leven, over het algemeen tevreden, maar er zijn wel degelijk na-effecten van de avonturen. Want het reizen met de Doctor is natuurlijk niet echt een vakantie. Het is springen van de ene stressvolle situatie naar de andere (er zat een half uur tussen The Devil's Chord en de scène waarin Ruby en de Doctor voor het eerst de Shreek tegenkomen), je leven is herhaaldelijk in gevaar en je kunt nog zo moedig zijn, het gaat je toch niet in de koude kleren zitten. Het is mooi dat daar hier wat aandacht voor is. Het contrasteert ook met Donna's ervaringen, die in The Star Beast (toen ze zich de Doctor nog niet herinnerde) vooral het idee had dat ze iets moois miste. Ruby realiseert zich hier vooral dat ze even moet bijkomen van het gevaar. Het is niet duidelijk of we haar zien in Wish World en The Reality War, de finale-afleveringen van het seizoen. Misschien is het voor haar maar beter als ze dat avontuur mist.
De Doctor zelf zagen we slechts drie keer. Eénmaal als onderdeel van het seizoensverhaal waarin Belinda naar huis moet. Ze waren in Londen, alleen achttien jaar te vroeg. Eénmaal als onderdeel van Ruby's reizen met de Doctor en éénmaal, vermoedelijk kort voor de start van dit seizoen, in een scène met Conrad, waarin natuurlijk opviel dat Conrad degene was die de Doctor naar Belinda verwees. We mogen aannemen dat hij de figuur is waar de Doctor over sprak in The Robot Revolution. Meer dan dat weten we niet: Conrad weet iets over Belinda voordat de Doctor het weet en daarna haalt Mrs. Flood hem uit de cel; kenden zij elkaar van tevoren al? Was het dus eigenlijk Flood die uiteindelijk de Doctor op Belinda af stuurde? Meer vragen, helaas weinig echte aanwijzingen over wat Floods plannen zijn.
Die ene scène met Conrad gaf Ncuti Gatwa wel de mogelijkheid om iets te doen wat tot nu toe nog ontbrak in de seizoenen van de Fifteenth Doctor: een goede speech houden. Deze had vooral als doel om het punt dat eerder in de aflevering al werd gemaakt nog eens te benadrukken. De Doctor verklaart mensen als Conrad tot lafaards omdat ze munt slaan uit onzekerheden en angsten van anderen en de normaal zo speelse, levendige Fifteen laat hier voor het eerst een echt serieuze noot zien. Een mooi moment voor Gatwa om nog even te shinen, iets dat hij overigens ook deed in de korte momenten eerder in de aflevering. Zelfs met zo weinig tijd in beeld laat hij zien dat het zonde zou zijn als dit onverhoopt blijkt zijn laatste seizoen te zijn.
