Doctor Who: terugkeer van een onzichtbare vijand in 'The Well'
Deze week voelde Doctor Who weer een beetje zoals vroeger. En dat komt door een combinatie van factoren. In de nagelbijtende horrorthriller die The Well probeert te zijn (en waarin het behoorlijk succesvol is), komen veel bekende elementen terug, terwijl het nog steeds vernieuwend is. Dit artikel bespreekt deze aflevering voor kijkers van Doctor Who die graag willen napraten, dus er zijn spoilers.
Het komt natuurlijk een beetje door de aard van de doorlopende verhaallijn dit seizoen, waarin de Doctor en Belinda (Doc en Bel, schreef ik in mijn notities, en ik vraag me af of we die benamingen ook in een aflevering gaan horen) proberen om 'thuis' te komen, maar er zijn meer scènes in de TARDIS, dit seizoen. Dat is nodig om de stappen te tonen die het tweetal zet om steeds een stukje dichter bij 24 mei te komen, maar vult daarmee een gebrek in dat speelde in het vorige seizoen: we zagen het tweetal toen bijna nooit van de ene naar de andere plek reizen. Een gebrek aan zulke scènes bouwt meer afstand tussen de afleveringen, waardoor het minder samenhangend voelt. Aan de andere kant is dit de tweede aflevering op rij waarin Docs en Bels nog in hun vorige outfit zijn en dus overduidelijk niet buiten beeld een extra tussenstop hebben gemaakt. Als dat aanhoudt kunnen schrijvers van boeken en andere spin-off media geen extra verhalen over ze vertellen, want er is dan geen plek in de canon waar die avonturen plaats hebben gevonden. (Of tijd voor het tweetal om te slapen; volgens mij zijn ze beide aan het einde van deze aflevering wakker sinds Belinda werd ontvoerd.)
De Doctor zoekt een nieuwe plek om de vindicator te plaatsen om een nieuwe 'ping' te verzamelen en zo dichter bij huis te komen. Het voelt nog steeds als een beetje onzin om zo'n apparaat nodig te hebben en de naam lijkt ook willekeurig gekozen, maar soit, we gaan er wel in mee. De scènes rondom het proberen thuis te komen blijken de plek waar de Doctor en Belinda hun zorgen rondom de situatie kunnen bespreken. We leren meer over waar zij zich het meest zorgen om maakt (haar familie, natuurlijk, maar ze vertelt er nu iets meer over) en nu natuurlijk helemaal, want 500.000 jaar in de toekomst beschouwen de andere personages zichzelf niet als mensen en hebben ze überhaupt nooit van mensen of zelfs de planeet Aarde gehoord. Natuurlijk zagen we aan het einde van The Robot Revolution zorgwekkende beelden die suggereren dat er iets desastreus met onze planeet is gebeurd op 24 mei; bestaat die simpelweg daarna niet meer? In de vergetelheid geraakt? In dat geval: misschien zijn die troopers dan inderdaad geen mensen, want in 2025 zijn wij als mensheid nog niet naar de ruimte gereisd om ons voort te planten op andere planeten.
De troopers maken kennis met ons tweetal als zij met hun TARDIS landen op het schip van waaruit ze de landing maken naar de onderliggende planeet. Opvallend aan de outfits van Belinda en de Doctor: die trokken ze aan in de TARDIS, maar het waren exact dezelfde uniforms als de troopers dragen. Heeft de TARDIS een kledinggenerator die is aangepast aan de landingslocatie? Dat lijkt de beste verklaring. Overigens was de scène waarin Doc en Bel zich verkleedden wéér hetzelfde als vorige week en vorig seizoen. Zou daar nog een betekenis achter zitten? (Of is de link vooral dat Lux en The Well beide zijn geregisseerd door Amanda Brotchie?)
De kern van de aflevering draait om een mysterie op deze mysterieuze planeet. Er zijn doden gevallen, er is één overlevende, er is iets aan de hand. Het is een klassiek type Doctor Who-aflevering, de base under siege. En dus doet het daardoor meteen denken aan andere afleveringen uit dat genre, met als meest voor de hand liggende natuurlijk de dubbele aflevering The Impossible Planet/The Satan Pit, waar de Doctor en Rose landen op Sanctuary Base 6 en daar uiteindelijk mogelijk zelfs de duivel ontmoeten. De Doctor heeft nog jaren in een ruimtepak rondgelopen dat hij daar heeft opgepikt.
The Well slaagt er wellicht iets beter in om spanning op te bouwen en vast te houden dan die dubbelaar, maar dat oordeel kan ook gekleurd zijn doordat deze aflevering nieuwer en onbekender is. De Doctor voegt zich samen met Belinda bij de troopers en probeert uit te vinden wat er precies aan de hand is. De vertelling, die Davies schreef samen met Sharma Angel Walfall, houdt de dreiging initieel achter de hand en gebruikt daarna horror-elementen, zoals gepaste jump scares, om duidelijk te maken dat het gevaar hier ongrijpbaar lijkt. En vervolgens, als het langzaam iets duidelijker wordt, blijft het monster van de week, voor zover dat er is, bijna volledig buiten zicht. Een klassiek horror-element; laat de haai zo min mogelijk zien.
De aard van de dreiging was al redelijk hoog toen de Doctor ontdekte dat de planeet vroeger was bedekt met diamanten. Veel vaste kijkers zullen, voordat de naam Midnight genoemd werd, dit al hardop hebben geroepen: OMG, we zijn op Midnight! En dus is deze aflevering feitelijk een vervolg op de aflevering Midnight, waarin de Doctor en Donna op vakantie waren op die planeet en de Doctor tijdens een tour bezeten raakte door een onzichtbare entiteit. Midnight is nog steeds één van RTD's beste afleveringen en als opvolger doet The Well goed werk. Niet alleen gebruikt het dezelfde entiteit om een ongrijpbaar gevaar te creëren, het laat de Doctor ook bijna machteloos, slechts in staat om empathie te tonen voor de troopers en Aliss Fenley, die haar kind mist. Het laat ook een deurtje open voor een terugkeer, misschien om uiteindelijk tot een Midnight-trilogie te komen.
Met wat voor crisis het tweetal aan het einde van het seizoen ook geconfronteerd moge worden, we kunnen wel geleidelijk zien dat Belinda zich daar nuttig zal maken. Als verpleegkundige spreekt haar medische kennis voor zich, maar zelfs in vreemde plaatsen zoals andere planeten rolt ze haar spreekwoordelijke schouders op en gaat ze aan de slag om anderen te helpen. Dat zien we vaker van companions, dus zo vernieuwend is dat wellicht niet, maar bij Belinda is het vanaf het begin consistent onderdeel van wie ze is. Ik hoop dat de afleveringen vóór 24 mei (het zijn er nog drie) daar steeds een beetje meer van laten zien.
Gedurende de aflevering zat je je wellicht, net als ik, af te vragen hoe Russell T Davies deze week Mrs. Flood in de aflevering ging verwerken. Want ze kan niet zomaar als een oud vrouwtje langslopen op een afgelegen, onbewoonde planeet in de toekomst om een slimme opmerking te maken en naar de camera te knipogen. Het antwoord op de vraag levert meteen nieuwe informatie (en wellicht vragen) op: ze is een leidinggevende in de operatie, en er wordt aan haar verslag gedaan door iemand die duidelijk bekend is met haar voorkomen. Zij was er dus in theorie al voordat de Doctor zich aandiende, een beetje zoals ze vooraf al in het huis naast Belinda woonde. Was dat echt zo, of leek het voor de betrokkenen slechts zo? Tenzij zij een enorme 'long game' speelt en inderdaad voor langere tijd infiltreert in woonwijken en militaire organisaties is Flood misschien iemand die de werkelijkheid kan aanpassen: ze heeft niet zomaar een tijdmachine, is niet zomaar een God van Tijd die kan gaan en staan waar ze wil; ze heeft een ander soort invloed. Om de God-theorie even aan te houden: misschien is zij de God of Reality? Het is een realistische verwachting, met de focus op het Pantheon of the Gods en het feit dat de laatste aflevering van dit seizoen de titel The Reality War draagt. Ik moet denken aan The Church on Ruby Road, waarin ze nog slechts de buurvrouw van Ruby was en zich in eerste instantie verbaasde over de TARDIS, en later in dezelfde aflevering naar ons, de kijkers, deed alsof ze er al lang bekend mee was. Is zij in dat eerste moment getriggerd om zich te gaan verdiepen in die mysterieuze Doctor om later in de aflevering, terwijl wij intussen niet meer met haar bezig waren, terug te komen van een onderzoekstocht waarin ze meer over de Doctor heeft geleerd en beeft besloten hem een tijdje te volgen? Heeft, kortom, de Doctor simpelweg de aandacht getrokken van deze realiteit-beïnvloedende figuur die nu een oogje op hem houdt? Volgende week kunnen we vast weer nieuwe theorieën verzinnen, als we terugkeren naar Ruby (op Aarde? In het heden? Maar op welke datum dan?) en weer een stapje dichterbij Wish World komen.
