Andor houdt de lat hoog voor de Star Wars franchise
Het moet gezegd: de vrees die Star Wars-fans hadden toen een Grote Studio de rechten van de franchise kocht van bedenker George Lucas, namelijk dat er een grote reeks 'content' uitgeperst zal worden en dat dat niet altijd zou bevallen, is verre van ontkracht. Het is dit jaar tien jaar geleden dat het Disney-tijdperk van Star Wars van start ging met het goed ontvangen The Force Awakens, maar met de films en series die sindsdien zijn uitgekomen kan een ranglijst worden opgebouwd die reikt van bijzonder goed tot "dit hoef ik nooit meer te zien".
Aan de bovenkant van die ranglijst zullen voor de meeste kijkers titels als Rogue One en Andor prijken. Het zijn beide verzinsels van schrijvers die een klein stukje van de Star Wars-geschiedenis hebben gepakt en dat verder hebben uitgediept: de flm Rogue One is letterlijk gebaseerd op de openingstekst van A New Hope en de Disney+-serie Andor dient als het inleidende verhaal voor Rogue One, met een bijzondere focus op specifiek één van de personages uit die film, en de figuren waarmee hij in contact komt.
De twee titels zijn samen een diepgaande verkenning van hoe die Rebel Alliance, het verzet tegen het Empire, precies is gegroeid tot waar het was toen Luke Skywalker betrokken raakte bij het proces om de Death Star te vernietigen. En dat was vooraf geen gegeven: de serie heet immers Andor, vernoemd naar Cassian Andor, Diego Luna's personage uit Rogue One, en een serie met die titel had onder een mindere (groep) schrijver(s) simpelweg een Han Solo-achtig avontuur kunnen opleveren met een hyperfocus op één figuur. Maar Andor is, zo bewees het in het eerste seizoen, helemaal niet zo gefocust op één persoon. Cassian is hooguit onze inleiding in de rebellenalliantie en hoe zij met elkaar samenwerken. In het eerste seizoen wordt hij ingehuurd om de rebellen te ondersteunen en gedurende zijn betrokkenheid ontstaat precies dat in hem: betrokkenheid. Hij wordt één van de rebellen en gelooft in waarvoor ze strijden.
In Andor wordt Cassian, samen met de kijker, meegenomen in de verschillende lagen van de alliantie. We zien de strijders op locatie, bij strategische punten van het Empire. We zien ze infiltreren in het veiligheidsbestuur van het Keizerrijk, hun invloed in de senaat aanwenden om zaken een bepaalde kant op sturen. Maar we zien ook hoe agenten van het Empire werken, hoe officieren zich gedragen, we zien hoe die organisatie, die in A New Hope en daaropvolgende films wordt weergegeven als simpelweg de slechterik, een diepte krijgt die het op niet veel andere momenten heeft. En dat zegt nogal wat voor een fictief universum dat vele films en tv-series kent waarin allerlei aspecten van het grote conflict worden belicht.
Het eerste seizoen speelde zich vijf jaar af voor de strijd om de Death Star, de Battle of Yavin. In het tweede seizoen worden de laatste vier jaar daarvan grotendeels ingevuld, met elke drie afleveringen een titelscherm, 'one year later', en ter verduidelijking het jaartal in de Star Wars-jaartelling (BBY, Before the Battle of Yavin). Elke drie afleveringen vormen dan samen een verhaal dat enkele dagen bestrijkt, voordat er weer een sprong plaatsvindt. De twaalf afleveringen van dit seizoen zijn zo verdeeld in vier blokken, die verspreid over vier weken verschijnen op Disney+; je kunt dus elke week, mocht je dat willen, één zo'n blok in z'n geheel bekijken.
Hiermee kan de serie aan de ene kant de lange impact laten zien van bijvoorbeeld sommige besluitvorming binnen het Empire. Er wordt in het eerste blok een planeet besproken die waardevolle natuurlijke bronnen heeft - pas later in het seizoen heeft dat desastreuze gevolgen voor de bewoners van die planeet in een aflevering die een kantelpunt voor de alliantie betekent. En aan de andere kant kan elk blokje van drie afleveringen inzoomen op iets dat een paar dagen bestrijkt en in bijna drie uur gedetailleerd verteld kan worden. En elke keer als er een jaar voorbij is, is te zien hoe de personages zijn gegroeid. Hoe sommigen samenwonen, anderen samenwerken, hoe locaties veranderen en personages groeien door hun ervaringen. De blokken zijn niet volledig geïsoleerd; een aflevering in het ene blok kan heus iets introduceren dat pas vier, vijf afleveringen later relevant wordt, maar er zit een logische groepering in; waar het cliché van seriemakers soms is dat hun serie "gewoon een lange film" is, is het misschien wel zo dat Andor 2 bestaat uit vier films.
En wat voor films. Het is natuurlijk Star Wars; het ademt alles wat je aan uitstraling gewend bent uit de films en de andere series. En het hangt er zo mooi mee samen, met personages die je kent uit de originele trilogie, de prequels of de animatieseries. En dat betekent dat er ook heus wel typische Star Wars-actie is. Maar het neemt al die elementen en vult daar tussenin de stukjes in die je nooit ziet in de films, maar die misschien wel veel interessanter zijn: de mensen die op de achtergrond alles regelen, die undercover gaan, die informatie of wapens stelen, die fouten maken, die stilletjes omkomen in een aanslag en nooit worden geëerd. Je ziet feestjes met politieke kopstukken en demonstranten die tegen het Empire ageren naast een voor de lokale bevolking belangrijk monument. Je ziet rebellen die elkaar niet vertrouwen en Empire-agenten die proberen te infiltreren in (of is het overlopen naar?) de alliantie. Je ziet rebellenfacties die elkaar bevechten en Empire-officiers die informatie voor elkaar achterhouden.
Andor heeft zo veel inhoud dat het misschien wel zonde is om per week drie afleveringen weg te branden; een serie als deze moet je koesteren. Een aflevering kijken, dan erover nadenken, napraten met iemand of de nabespreking van een podcaster of YouTuber beluisteren, en dan pas weer door. Of je kijkt de serie gewoon meerdere keren. Dan kun je ook genieten van hoe alles eruit ziet. Er is zo veel aanwezig aan praktische sets, dat het zonde is dat sommige locaties of bijvoorbeeld een TIE-fighter na een paar afleveringen niet meer terugkeren. Alles zit stampvol detail, van sets tot kostuums tot rekwisieten. De wereld van Andor is echter dan je ooit hebt gezien (geen digitale sets, zoals in The Mandalorian, maar natuurlijk wel digitale aanvullingen op bestaande sets), het voelt ingeleefd, tastbaar. Dat is sowieso al een Star Wars-eigenschap, natuurlijk. Kenmerkend voor de franchise is dat alles oud en versleten is, bijvoorbeeld. Maar in Andor is niet alles oud en versleten; nieuwe locaties van het Empire zijn glanzend, smetteloos. Een goedaardig uiterlijk dat een duistere inhoud verbergt. Een bijzondere locatie-rol is weggelegd voor de Ciudad de las Artes y las Ciencias (Stad van Kunsten en Wetenschappen), een verzameling gebouwen in het Spaanse Valencia die al vaker gebruikt is in series in films (onder andere Westworld en Doctor Who), maar nooit eerder zo prachtig geïntegreerd was zoals het hier onderdeel is van Coruscant.
Met het afronden van deze serie (Andor wordt, qua verhaal, direct opgevolgd door Rogue One en dus is er geen ruimte meer voor een derde seizoen) is misschien een hoogtepunt in Star Wars bereikt waar we niet meer zullen terugkeren. Al weet je dat natuurlijk maar nooit; zeker nu de top van Lucasfilm aan het veranderen is en er diep wordt nagedacht over wat Disney precies met de franchise moet doen kan er natuurlijk nog een goede schrijver met een goede blik op de (fictieve) wereld opstaan en nog iets moois maken. Maar de lat ligt toch wel bijzonder hoog: Andor is on-Star Wars goed.
