Crusader Kings III

Crusader Kings is altijd een serie geweest die ik geweldig vond, maar moeilijk vind aan te raden. Je moet echt je tanden in de game zetten en veel uren met vallen en opstaan spelen voordat het klikt. Maar de manier waarop het RPG en strategie combineert is uniek, en toen Crusader Kings II gratis werd raadde ik ook iedereen aan om het een keer te proberen. Maar nu Crusader Kings III uit is, verander ik dat advies: het laatste deel is het beste om kennis te maken met een game die zo verslavend en leuk is.

Crusaderkings32

De franchise zelf heeft een lange historie en een schare trouwe fans, en het is niet te voorkomen dat je bij Crusader Kings III vergelijkingen gaat maken met de voorganger. Zeker voor de mensen die veteranen van de serie zijn zal alles vertrouwd aanvoelen. Nog steeds zijn er vier verschillende rangen van rijken die gaan van county, duchy, kingdom en empire, creeër je titels om zo andere gebieden op te eisen en heb je nog steeds vijf skills die je character defineren: diplomacy, martial, stewardship, intrigue en learning. Mensen die makkelijk hun rijk bij elkaar konden houden in Crusader Kings II zullen ook geen moeite hebben om dat te doen voor Crusader Kings III. De map heeft een flinke opfisser gekregen en ziet er grafisch geweldig uit, en ik vind het een groot pluspunt dat holdings nu over een hele provincie verspreid zijn in plaats van “opgestapeld” op één centraal punt.

Maar een van de doelen van Crusader Kings III was het toegankelijker maken van de game voor een groter publiek. Als een grand strategy game heeft Crusader Kings een flinke leercurve en je merkt dat Paradox er veel aan heeft gedaan om de game wat duidelijker te maken. In sommige gevallen wordt daar een poging tot gedaan, zoals bij de tutorial waarin je een Ierse leider speelt (in Crusader Kings-jargon staat Ierland ook bekend als “noob-eiland” waar spelers het spel kunnen leren). Desondanks is de tutorial een hoop tekst en is de tutorial vooral theoretisch dan praktisch. Dingen zoals moordcomplotten en opvolgingswetten worden nauwelijks uitgelegd, en ervaring leert dat spelers wanneer hun eerste leider sterft daar de mist in gaan.

Maar afgezien van die gebrekkige tutorial is Crusader Kings III een stuk helderder. Het aantal notificaties dat niet dringend doch interessant is kun je nu vinden onder een speciale issues-knop: zaken zoals kinderen die kunnen trouwen en een opleiding nodig hebben, geld dat je kan aftroggelen van anderen, rijken die je de oorlog kan verklaren en in het geval poep de ventilator raakt ook welke leiders en dynastie-leden je kan oproepen om je te helpen in de strijd. Ook geeft Crusader Kings III tips wat je kan doen wanneer je vastzit, zoals het verbeteren van je relatie met een humeurige vassal of het fabriceren van een claim op een naburig land. Het scheelt een hoop pop-ups die de speler kunnen overweldigen en helpt je ook het overzicht te bewaren. Zelfs spelers die bekend met de franchise zullen kunnen waarderen dat je niet nogmaals hoeft te checken in het character screen of je een trouwerij voor je zevende kind bent vergeten.

Crusaderkings31

Crusader Kings III slaagt er ook een stuk beter in dan deel 2 om belangrijke informatie naar voren te brengen. Voordat je een oorlog start krijg je een overzicht van de relatieve sterkte van een leger ten opzichte van het jouwe inclusief bondgenoten, en verschijnt er een grote knop met “raise all armies” wanneer het zo ver is. Ook het bevrienden van andere personages en het proces van je moordcomplot zijn duidelijk zichtbaar aan de rechterkant van het scherm; daarmee is alle belangrijke informatie met hoe je machtiger kan worden in Crusader Kings te vinden zonder daarvoor menu’s door te hoeven spitten. Ook worden belangrijke beslissingen en gebeurtenissen groot in scherm gebracht met pop-ups bovenaan, en kun je weer een opfrisser krijgen met informatie wanneer je op bepaalde termen gaat staan met je muis.

Voor mij is Crusader Kings altijd een game van verhalen geweest. Iedereen die Crusader Kings III heeft gespeeld weet de meest bizarre vertellingen over incesteuze familieleden en het vermoorden van complete dynastieën om een rijk naar de knoppen te helpen. De 3D modellen van alle personages in plaats van statische portretten helpen daarbij, maar de beste toevoeging in Crusader Kings III zijn de lifestyles, elk met drie talent trees voor elke skill. De skill trees veranderen je speelstijl niet wezenlijk, maar het zijn vaak krachtige bonussen die het verschil kunnen maken in de alledaagse politiek van je rijk. Ook ben ik groot fan van Dread, een nieuw mechanic waarmee je je vassals angst aan kan jagen door met ijzeren vuist te regeren: eindelijk kun je een grote lul in Crusader Kings zijn zonder dat er gelijk een revolutie uitbreekt.

Maar wat een van de allerbeste verbeteringen is is het legacies-systeem. Het dient als een vervanger voor de statische score uit deel 2, en je verzamelt het over meerdere levens van leiders. De bonussen zijn fantastisch en worden beter naarmate je dieper in een legacy-tree gaat, maar het beste is dat het loont om overal een lid van je dynastie te hebben – hoe meer leden van je dynastie als leiders of machtige figuren, hoe sneller je de legacies vrijspeelt. Het is een extra initiatief om je leden met andere dynastieën te laten trouwen en de wereldkaart goed in de gaten te houden, zodat je weet waar welke dynastie waar aan de macht is. De interactie die voorkomt uit het systeem is fantastisch en in tegenstelling tot de lifestyle focuses bepalen de legacies in grotere mate hoe je de rest van de game speelt. Hierdoor heeft je dynastie ondanks de verschillende gezichten toch een vaste stempel, wat geweldig is voor roleplay.

Maar hoewel het RPG-aspect van je leiders goed naar voren komt in Crusader Kings III mis ik de echt gekke dingen uit deel 2: evenementen als bezeten kinderen, het stelen van de Kroon van Karel de Grote als Noorse leider, de paus die de antichrist is, of het teruggroeien van je lul met satanistische rituelen. Dat zijn de dingen die Crusader Kings II geweldig maakten en het voelt als een gemis dat deze niet in de opvolger zitten, zeker omdat Crusader Kings III naast toegankelijkheid ook de nadruk legt om het spel op je eigen manier te spelen.

Crusaderkings33

Het is onmogelijk om niet te vergelijken hoeveel content er in Crusader Kings III zit in vergelijking met zijn voorganger, zeker omdat die game zoveel DLC heeft gehad  door de jaren heen. Gelukkig zitten een aantal onmisbare features voor mij ook in deel 3: de uiterst handige retinues uit Legacy of Rome keren terug als men-at-arms, en het hervormen van het paganisme uit Holy Fury zit in de basisgame. Die laatste wordt bovendien nog eens sterk uitgebreid door andere geloven ook de optie te geven om hun leer aan te passen: opnieuw ideaal voor degene die van roleplay houden in Crusader Kings. Crusader Kings III onderscheidt zich ook van deel 2 door onder andere de Azië en Afrika flink uit de breiden, iets wat niet kon met de oudere versie van de Clausewitz-engine.De basisgame van Crusader Kings III is zonder twijfel ook een stuk rijker aan content dan de basisgame van Crusader Kings II, zeker wanneer je features zoals de eerdere startdatum (Charlemange), het spelen van Pagan-leiders (The Old Gods) en lifestyle focus (Way of Life) als vanzelfsprekend ziet.

Maar naast de eerder genoemde bovennatuurlijke events mis ik ook de merchant republics (hoewel die echt overpowered waren in Crusader Kings II), ende impact van ziektes zoals de pest in The Reaper’s Due.  Kort gezegd kan je het samenvatten als dat Crusader Kings II completer is, zeker wanneer je een echt knotsgekke game wilt, maar deel 3 voelt meer samenhangend waarbij je systemen minder misbruikt om een gigantisch overwicht te krijgen op de AI.

Crusader Kings III kan het beste omschreven worden als een soepele, gestroomlijnde versie van zijn voorganger, met minder statistiek en veel meer ruimte om echt een middeleeuws rijk te leiden. Feit blijft dat de game net zo’n verslavende timesink is: op het moment van schrijven heb ik al 40 uur gespeeld, en fans van deel 2 zullen hun hart kunnen ophalen. Hoewel het nog steeds niet de meest makkelijke game is om te snappen is het wel het meest toegankelijke deel, en zowel fans van strategie als RPG zullen de game geweldig en enorm verslavend vinden. Er zal vast controverse zijn over welke mechanics uit deel 2 beter hadden kunnen blijven, maar dat verandert niks aan het feit dat Crusader Kings III een fantastische opvolger is voor een serie die al jaren de meest fantastische verhalen levert.