Uncut Gems

Het tragische van Adam Sandler is dat hij, ondanks vele suggesties van het tegendeel, wel degelijk een goede acteerprestatie kan neerzetten. Hij doet het in Uncut Gems, een film die vorig jaar op festivals werd geprezen, in jaarlijsten van filmliefhebbers voorkwam en op een aantal kleinere award-nominatielijsten voorkomt, maar desondanks niet genoemd is voor de komende Academy Awards en in Nederland niet in de bioscoop te zien zal zijn, behalve afgelopen week op het International Film Festival Rotterdam.

Uncut Gems is namelijk een Netflix-film. Dat betekent niet altijd dat de film niet in bioscopen te zien zal zijn; titels als Roma, The Irishman en Marriage Story waren immers (terecht) wél op het witte doek te zien. Maar Netflix slaat voor deze film, die vanaf vandaag op de streamingdienst te zien is, de theaterronde over. Alsof het er niet meer toe doet, nu de awards toch al zijn misgelopen, maar dat is niet helemaal waar, want een Nederlandse bioscooprelease heeft niets met Amerikaanse awards te maken en in de VS was de film wel te zien in bioscopen. Voor die awardkansen, natuurlijk.

Uncut Gems: Adam Sandler

Sandler speelt de rol van Howard Ratner, een Joods-Amerikaanse juwelier met een vrouw en kinderen, maar ook een buitenechtelijke relatie met zijn werknemer en een serieuze gokverslaving. Dat laatste is de rode draad in Uncut Gems, als die er al is in een film die voornamelijk Howard wil portretteren als iemand die het op verbazende wijze voor elkaar krijgt zijn werk, privéleven en gokverslaving te balanceren op zo'n manier dat het nét niet compleet uit de hand loopt. Maar alles staat wel zo'n beetje op springen: zijn vrouw (Idina Menzel) wil bij hem weg - ze moeten het alleen nog aan de kinderen vertellen - en hij schuift iets te makkelijk met geld, dure objecten en het vertrouwen van lommerdhouders en geldschieters om de indruk te wekken dat dit altijd maar goed kan blijven gaan.

Howard zit daarom continu in de problemen. In een film die zichzelf neerzet als thriller maar opvallend vaak komisch van aard is zien we hoe hij diverse schuldeisers op afstand houdt met smoesjes of door ze letterlijk te ontvluchten. En net wanneer je je afvraagt hoe het kan dat iemand zich zo diep in de problemen kan steken zie je dat hij het gewoon niet kan helpen. Zijn obsessie voor het grijpen van kansen, zelfs als dat betekent dat hij een kans om eindelijk uit te schulden te komen volledig misloopt, is leidend. Dit wordt het beste geïllustreerd door een scène waarin hij zijn schuldeisers gevangen houdt in een veiligheidszone van zijn juwelierswinkel terwijl hij manisch naar een basketbalwedstrijd, waar hij met het geld van de schuldeisers, op het moment dat ze dat kwamen ophalen, nog een inzet mee heeft gedaan, op de voet volgt. Deze gast kan zichzelf gewoon niet helpen.

Uncut Gems: Adam Sandler

Het chaotische leven van Howard is geen moment saai en dat komt natuurlijk door het strakke scenario van regisseurs John en Benny Safdie en Ronald Bronstein, maar ook door Sandler. Bekend van een waslijst aan flauwe komedies waarin hij middelmatige tot ronduit tenenkrommende rollen speelt, laat hij zich héél soms van een andere kant zien en bewijst hij dat het hem blijkbaar niet zo kan schelen wat je van hem vindt. Zijn Howard is fascinerend: je weet niet of je liever wilt dat hij een flink lesje leert, of dat hij steeds nét wegkomt met zijn jongleertrucjes. Zijn avonturen laten zien dat hij welhaast over stalen zenuwen moet beschikken om het allemaal op een rijtje te houden, ook al lijkt hij continu op de rand van een inzinking te staan.

Het is jammer dat Uncut Gems alleen op Netflix te zien zal zijn; een film als deze verdient de focus die je in een bioscoopzaal hebt en het gezamenlijk met het publiek afwisselend lachen en facepalmen om Howards acties. Maar gelúkkig is deze film op Netflix te zien, want met één rol maakt Adam Sandler de drek die van hem elders op de streamingdienst te vinden is bijna goed.