Avengers: Endgame

In de meest intense MCU-film tot nu toe haalt Marvel Studios hun fans door de wringer; in drie bomvolle uren die voelen als twee sluit Avengers: Endgame de Infinity Saga af met een avontuur dat klein is waar dat gepast is en breed uitpakt waar het nodig is.

Het was eigenlijk een beetje vreemd dat de marketing voor Avengers: Infinity War, een jaar geleden, zo hard benadrukte dat die film "het sluitstuk van tien jaar Marvel Cinematic Universe" zou zijn. De film was immers oorspronkelijk aangekondigd als het eerste deel in een tweeluik en hoewel de makers daar later op terugkwamen door de titel 'Infinity War' weg te nemen van de tweede film en te benadrukken dat ze de twee delen zien als twee losse films, was Infinity War toch echt niet het einde. Avengers: Endgame, zoals we sinds december de vierde Avengers-film noemen, is dat wel. Het vervolgt het verhaal dat is gestart in Infinity War (waarvoor spoilers in deze review - voor Endgame blijven we spoilervrij) en brengt een einde aan het tijdperk van de Avengers zoals we die kennen.

Avengers: Endgame: Robert Downey, Jr.

Het was zo knap, in 2012, toen Joss Whedon de eerste Avengers-film schreef en regisseerde. Hij bracht de vier belangrijkste helden uit de eerste films, plus een aantal belangrijke bijrolspelers, bij elkaar en vormde het team met de eerste zes Avengers. Een vermakelijk verhaal, sterk vanwege de schurk Loki, hoe het team werd samengebracht en de mix van actie en humor was het de start van een nieuw tijdperk van superhelden. Nadat het team bij elkaar was gebracht groeiden de helden langzaam uit van de generieke superhelden die conceptueel door de studio gekozen waren om de eerste film-Avengers te zijn, tot een team van personages waar het publiek met hart en ziel om geeft. En hoewel het team langzaam groeide, uit elkaar viel en van samenstelling veranderde, bleven Iron Man, Hulk, Black Widow, Thor, Hawkeye en Captain America belangrijke figuren in de daaropvolgende Avengers- en andere films.

Zes jaar later was het Marvel Cinematic Universe zo ver gegroeid dat het een nóg moeilijkere klus leek om een Avengers-film te maken over niet zés helden, maar een veelvoud ervan; Infinity War zou bijna iedereen van het heldenfront in een belangrijke rol tonen. En de klus werd vakkundig geklaard: schrijvers Christopher Markus en Stephen McFeely trokken de diverse teams uit elkaar om de teamleden hun eigen ding te laten doen, en gaven daarmee iedereen een eigen moment en rol in het groter geheel. En toen lieten ze Thanos met zijn vingers knippen en was de helft dood. De zes allereerste helden werden gespaard.

Dat was natuurlijk een bewuste keuze: het was tijd om eens terug te gaan naar het oorspronkelijke team. Niet in de laatste plaats omdat dat team in 2016, tijdens Captain America: Civil War, uit elkaar viel en de ruzie tussen Steve en Tony nog steeds niet opgelost was toen Infinity War begon. Maar ook, en vooral, omdat na een film waarin iedereen front-and-center stond het waardevol is om eens te focussen op een klein team met een specifieke taak. In Endgame is er daarom geen groots verhaal dat zich uitspreidt over het heelal met teams die samen proberen Thanos het hoofd te bieden. In plaats daarvan probeert een kleine groep een oplossing te zoeken voor het verlies dat ze allemaal hebben geleden. En daarbij geven de regiebroers Joe en Anthony Russo voldoende ruimte aan wat het betekent om onderdeel te zijn van de 50% die nog leeft (zonder daarbij te veel elementen uit de HBO-serie The Leftovers te lenen, die over een vergelijkbare premisse vertelt) en bijna wanhopig te zijn over je kansen om iets aan de situatie te doen. De Avengers hebben gefaald en dat weegt, vanzelfsprekend, behoorlijk zwaar.

Avengers: Endgame: Chris Evans

Het spreekt voor zich dat veel van de acties van onze helden niet besproken kunnen worden omdat dat te veel van het verhaal zou weggeven, maar met een dikke drie uur aan speeltijd is Avengers: Endgame ook een film die echt bomvol verhaal zit. Ieder uur van de film zou een film op zich kunnen zijn en op punten is dat ook te merken, omdat er momenten zijn die achteraf gezien wat beter belicht hadden kunnen worden (al valt te vermoeden dat juist in deze momenten is gesneden om de film in te korten tot die drie uur). Het verhaal, zoals vele voorgangers in het MCU, kent een goede hoeveelheid pseudo-wetenschap en het scenario slaagt er kundig in niet in een wolk van ongeloofwaardigheid of clichés ten onder te gaan, noch begaat het de paden die al bewandeld zijn door andere films waarin de plot gedreven wordt door vergelijkbare 'geek theory'. De Russo's vertellen het voorlopig laatste grote avontuur van de Avengers in een vlot tempo, springen van gebeurtenis naar gebeurtenis, en hoewel er passend stil wordt gestaan bij de momenten die tijd nodig hebben om bij het publiek in te zinken voelt Avengers: Endgame als de kortste drie uur ooit. Dit niet in de laatste plaats doordat deze film, met elf jaar geschiedenis om op voort te bouwen, flink maar gedoseerd uit het nostalgische vaatje tapt en de kijker, of in ieder geval de fans, binnen een spectrum aan emoties heen en weer blijft slingeren (wie snel vochtige ogen krijgt bij films doet er goed aan een zakdoekje mee te nemen). Avengers: Endgame is een prachtig voorbeeld van hoe een film je actie, humor en avonturen kan serveren zoals elke andere film, maar pas echt waarde krijgt doordat het respectvol gebruik maakt van de inmiddels goed ontwikkelde personages en toont waar zij voor staan en wat voor hen telt. Het afsluitende karakter van deze film komt dan ook pas echt naar voren wanneer de filmmakers stilstaan bij de privélevens van figuren die we al sinds het vorige decennium op het witte doek volgen. Het zijn deze momenten die Endgame relevanter maken dan Infinity War en misschien ook wel beter, al is dat pas goed te beoordelen na er wat afstand van te hebben genomen.

Avengers: Endgame is een intens en emotioneel einde van de Infinity Saga. Marvel is klaar met de Infinity Stones, klaar met deze verhaallijn en toe aan het volgende hoofdstuk. Precies daarom voelt deze film als een van de betere seizoensfinales van een langlopende serie: een fijne mix van actie, humor, emotie en dapperheid die bevestigt waarom Marvel-fans al jaren enthousiast zijn over elke nieuwe aflevering van deze filmserie.