Tom Clancy's Jack Ryan: van boek, naar film, naar televisie

Na decennia op papier en in de bioscoop verkent Jack Ryan, Tom Clancy's CIA-analyst, nu de televisiewereld, in een serie die, hoewel qua verhaal en tempo bingewaardig, iets meer ruimte had mogen geven aan de ontwikkelingen van de bijrollen.

Als er iets te leren valt van series als True Blood, Dexter, Sherlock, Outlander, American Gods of natuurlijk Game of Thrones, dan is het wel dat boeken, of beter gezegd boekenseries, het vaak goed doen als ze worden vertaald naar televisie. Dat gaat natuurlijk niet altijd op (lookin' at you, Under the Dome), maar waar films vaak veel moeten wegsnijden uit een boek, om het compact genoeg te krijgen voor een speelfilmlengte, kan een tv-serie er vele seizoenen over doen om alle details en nuances na te vertellen of op basis van ervaringen met de cast en reacties van de kijkers de juiste aanpassingen te doen en zo nog interessanter te worden.

Niet gek dus dat de Jack Ryan-boekenreeks van Tom Clancy, na sinds 1990 vijfmaal verfilmd te zijn, eindelijk op televisie landt. Als de films iets laten zien dan is het dat Ryan meer te bieden heeft dan alleen zijn functie in Clancy's verhalen, en waar kun je nu beter diep in een personage duiken dan in een tv-verfilming? Tom Clancy's Jack Ryan, in ontwikkeling sinds 2015 en vanaf dit weekend te zien bij Amazon Prime Video, doet precies dat. In acht afleveringen laat de serie zien hoe een eenvoudige CIA-analyst betrokken raakt bij de jacht op een groep terroristen, met als aanleiding een reeks financiële transacties die hij op het spoor is gekomen.

Jack Ryan: John Krasinski

Zoals in de films is Jack Ryan initieel geen 'operative', geen agent die in het buitenland voor de CIA op missie gaat. Hij is een analyst, iemand die op het CIA-kantoor feiten onderzoekt. Kenmerkend van deze verhalenreeks is dat Ryan wel degelijk betrokken raakt bij de feiten die hij zelf heeft ontdekt en ter plaatse laat zien meer te zijn dan een goede analytische geest. Dit wordt geloofwaardig gemaakt door te hinten naar zijn militaire verleden en - zoals in de 2014-verfilming Jack Ryan: Shadow Recruit - te vertellen over een in zijn legertijd opgelopen verwonding. Ryan is duidelijk iemand die zich kan weren in het veld en laat dat in de eerste aflevering al blijken, wanneer hij oog in oog staat met Mousa Bin Suleiman, de centrale antagonist van het eerste seizoen.

Deze Suleiman blijkt vanuit Syrië te werken aan de voorbereiding van een aanval op het westen en daarmee stapt de serie in een inmiddels bekende verhalenpoel: CIA versus moslimterroristen. Dankzij dit thema, de locaties in zandrijke omgevingen als Jemen en Syrië en het volgen van verschillende medewerkers van de CIA doet Tom Clancy's Jack Ryan veel denken aan de Showtime-serie Homeland, maar dan zonder de interne politieke strubbelingen bij de inlichtingendienst. Het speelt ook meer als een detective, mede omdat dat een beetje het punt is van een personage als Jack Ryan; hij is degene die door verbanden te zien de zoektocht steeds een stapje verder weet te brengen. De serie gaat daarmee niet verder op de lijn die was ingezet in Shadow Recruit, waarin Chris Pine als Ryan een econoom was die voor de CIA undercover ging. Sowieso is de vertolking van John Krasinski meer in de lijn van hoe Alec Baldwin en Harrison Ford het personage speelden, dan de 'millennial-versie' van Pine: Ryan is een doodnormale kantoormedewerker. Weliswaar met militaire ervaring en zijn kantoor is het hoofdkantoor van de CIA, maar Krasinski's Ryan is gewoon de 'everyman' met een analytische geest wiens gevoel voor rechtvaardigheid hem net een beetje succesvoller maakt.

Dankzij de switch van film naar televisie is het tempo van het verhaal wat lager; het eerste seizoen vertelt feitelijk een verhaal dat in een film zou passen, maar met meer nuance en ruimte voor verhaal- en karakterontwikkeling - wat de gemiddelde seriekijker allang gewend is, dus. Het geeft ook ruimte om Ryan zelf, titelgever van de serie, wat meer tot ontwikkeling te laten komen. Wel is de start van zijn relatie met Cathy (Abbie Cornish), zijn naar verwachting toekomstige echtgenote, wat onderbelicht met als resultaat dat Cornish, hoewel als derde genoemd in de credits, weinig meer dan een gastrol speelt. Dit geldt overigens ook voor de verhaallijn van een dronepiloot met spijtgevoelens; zijn verhaal eindigt zo onopvallend dat hij plotseling verdwenen lijkt.

Jack Ryan: Abbie Cornish en John Krasinski

Het zou daarom geen slecht idee zijn om een volgend seizoen een aflevering of twee extra te geven, zodat er een goed CIA-verhaal verteld kan worden, samen met een betere karakterontwikkeling voor iedereen die niet Jack Ryan heet. Dat gezegd hebbende is het hoofdverhaal boeiend genoeg om deze serie bingewaardig te laten zijn. Dat komt door Krasinski, maar ook door Ali Suliman, die zijn bijna-naamgenoot speelt en hier meer diepgang aan weet te geven dan de gemiddelde moslimterrorist in Amerikaanse fictie. Hoewel er geen twijfel over bestaat dat hij de slechterik is, is zijn personage genuanceerder dan het beeld van de schreeuwende bebaarde man in gewaden met machinegeweer die we inmiddels gewend zijn, en dat is een pluspunt.

In een tv-landschap waarin boeken heersen en een serie als Homeland een beetje over z'n hoogtepunt heen is, is het interessant om een andere serie in dat gat te zien springen. Dat het is gebaseerd op de personages van Tom Clancy en geschreven door schrijvers van Lost en Bates Motel belooft, met de indruk die het eerste seizoen achterlaat, goede dingen voor de toekomst.