mother!

Een surrealistische vertelling die wat van de kijker vraagt met een intensiteit die niet vaak gehaald wordt door genregenoten - voor zover die er überhaupt zijn; mother! is even boeiend als verwarrend en zorgt voor evenveel verdeeldheid als inspiratie onder het publiek.

Het is moeilijk om mother!, de nieuwste film van Darren Aronofsky, in een korte en bondige uitspraak te omschrijven. Vroege promotie voor de film deed het lijken alsof het wellicht een horrorfilm was; indien niet letterlijk een gruwelverhaal, dan was het toch op z'n minst een kundige psychologische horror. Of anders zou het een onderhoudend drama zijn over het verliezen van de controle over het huishouden dat je met zo veel moeite voor jezelf hebt opgebouwd. Wie zonder enige voorkennis plaatsneemt in een screening van mother! herkent misschien van beide vermoedens iets terug, maar zal zich vooral afvragen: waar zit ik in Godsnaam naar te kijken? - tot het kwartje valt.

Hoewel mother! een verre van eenvoudig verhaal vertelt, begint het bedrieglijk simpel: als de vrouw des huizes heeft Jennifer Lawrence het huis van haar man, Javier Bardem, eigenhandig opgeknapt. Ze heeft schade hersteld, muren gestuukt en geverfd en dat alles zonder zijn hulp. Hij is namelijk druk bezig inspiratie te vinden; de man is dichter. Hij lijkt dit op een dag te vinden in een bewonderaar van zijn werk, die onverwacht bij hen blijft logeren, en later ook zijn vrouw meeneemt. Het stel (Ed Harris en Michelle Pfeiffer) wordt warm onthaald door de man, maar de vrouw voelt door het opdringerige gedrag de controle over haar bestaan langzaam wegglippen. En haar man? Die laat het allemaal gewoon gebeuren.

mother!: Jennifer Lawrence

Het is moeilijk om je niet te realiseren dat hoewel mother! Jennifer Lawrence op de voet volgt en duidelijk haar verhaal vertelt, het eigenlijk Bardems personage is waar het verhaal door gedreven wordt. Hij laat de vreemdelingen toe in hun huis en luistert met enthousiasme naar hun verhalen, maar negeert of bagatelliseert de zorgen van zijn jonge echtgenote. En dit neemt gedurende de vertelling alleen maar toe. Steeds meer laat hij zaken gebeuren zonder erover te oordelen, terwijl zij zich in haar eigen wereld aan de kant gezet voelt. Hierin komen elementen van drama én horror naar voren; de relatie is duidelijk niet zo gezond als deze in het begin leek te zijn en als zijn nonchalante houding doorzet, dan loopt het misschien wel uit de hand.

Maar zo duidelijk als sommige elementen verwijzen naar onze maatschappij, de wereld, de relatie tussen man en vrouw, religie of het klimaat, zo onduidelijk voelt mother! op andere momenten aan. Al snel begint het gevoel te ontstaan dat standaard verhaallogica geen prioriteit is voor Aronofsky, evenmin als het makkelijk behapbaar maken van zijn boodschap. En dat is maar goed ook, want voor iedereen die na het zien van mother! geërgerd klaagt dat er nog nooit zoiets slechts op het witte doek vertoond is, is er ook iemand die niet kan ophouden verbluft te zijn door de durf en visie waarmee Aronofsky zijn allegorie heeft weergegeven. En zelfs wie de film niet direct begrijpt heeft nog een grote kans desondanks uitermate geboeid te blijven door de opeenstapeling van gebeurtenissen, die escaleren tot een schaal die zelfs de meest ruimdenkende kijker kan verbazen.

Het aan de bioscoopstoel nagelen van de kijker gebeurt niet in de laatste plaats door de regie van Aronofsky, die Lawrence, inmiddels zijn vriendin, bijna uitsluitend van dichtbij achtervolgt, en daarmee de intensiteit van haar acteerwerk ten volle tentoonspreidt. Intens is sowieso een sleutelwoord om mother! mee te beschrijven; de escalatie van de verhaallijn tot iets ongrijpbaars, het tempo waarin dit gebeurt, de acteerprestaties van met name Jennifer Lawrence en, gek genoeg, de afwezigheid van een muzikale score maken mother! intenser dan een echte horrorfilm of de zoveelste actiethriller ooit kunnen zijn.

Hoewel mother! niet de meest toegankelijke film is, is het wel een vertelling met een duidelijke visie en het lef om iets volkomen origineels te maken. Het is intens, verwarrend, inspirerend, vermoeiend en schier ondoorgrondelijk, maar dit zijn louter positieve kenmerken.