Nederland in 7 overstromingen

Nederland is een klein landje dat wereldberoemd werd vanwege de voortdurende strijd met het water. De dijken, de deltawerken en ook onze baggeraars staan in de hele wereld bekend. Veel van deze bouwwerken ontstonden echter pas na grote overstromingen, die een grote invloed zouden hebben op het Nederlandse landschap en cultuur. In de 7-delige serie Nederland in 7 Overstromingen vertelt journalist en schrijver Frank Westerman ons het verhaal van Nederland en de strijd tegen het water, vroeger, nu en in de toekomst.

Bij het begrip watersnoodramp zullen velen aan 1953 terugdenken. Bij het bekijken van deze indrukwekkende serie komen we er al snel achter dat het slechts de laatste grote overstroming op Nederlandse bodem was, waarbij veel dodelijke slachtoffers te betreuren vielen. In de serie van de NTR nemen we een duik in de geschiedenis van Nederland, een klein landje dat vaak door de woeste natuurkrachten van de zee werd bedreigd. Aan de hand van zeven thema's zien we in elke aflevering een overstroming centraal staan, waarbij we op een luchtige manier een fijn stukje geschiedenisles voorgeschoteld krijgen.

Frank Westerman met Jan en Sanne Terlouw

Dvd 1:

Aflevering 1: Help
De eerste episode van Nederland in 7 Overstromingen begint met de bijna-overstroming van 2005 en een inzamelactie die zo'n 66 miljoen gulden op zou brengen. Ook blijkt dat het fenomeen inzamelactie een Nederlandse vinding is. Zo werd bij de overstroming van 1953 de inzamelactie Beurs Open Dijken Dicht op de Nederlandse radio uitgezonden. Het was echter al in 1809, na een grote overstroming, dat er voor het eerst door de Nederlandse overheid een landelijke inzamelactie op tour werd gezet. Ook spreekt Westerman met schrijver en oud-politicus Jan Terlouw over Nederland in vroegere tijden.

Aflevering 2: Dijken, dijken, dijken
In de tweede aflevering hoe Nederland in de 12e eeuw globaal zijn huidige vorm kreeg. Bij grote overstromingen, zoals die uit 1170, werden grote stukken land weggeslagen, waardoor de Zuiderzee en het eiland Texel zouden ontstaan. Ondertussen groeide de bevolking en had men meer bouwland, dat voor de nukken van de zee moest worden beschermd. Dijken bouwen en onderhouden lukt echter niet in je eentje en zo ontstonden er in die tijd samenwerkingsverbanden waaruit de huidige waterschappen zijn ontstaan. In Nederland in 7 Overstromingen zien we hoeveel invloed en macht deze waterschappen nog steeds hebben op de maatschappij.

Aflevering 3: Water als wapen
Bij een overstroming denk je aan een natuurramp, maar in de geeschiedenis van Nederland werd water ook vaak ingezet als wapen in de strijd met de vijand. Een heel bekend voorbeeld daarvan was het Ontzet van Leiden, waarbij Spaanse legereenheden werden verjaagd door de Watergeuzen, die heel Zuid-Holland onder water hadden gezet. Maar ook daarvoor en daarna was water vaak een belangrijk onderdeel van de strijd. In Water als wapen gaat Frank Westerman op onderzoek uit in Leiden. Maar ook gaat hij naar Alkmaar waar een jaar voor het Ontzet van Leiden de Spanjool al op de loop moest voor het wassende water.

Aflevering 4: Het nieuwe land
Na de watersnood van 1916 begon Nederland aan het grootste waterbouwkundige project van de 20ste eeuw, de Afsluitdijk. In januari 1916 merkte Nederland voor de zoveelste keer dat water altijd sterker was. Twee jaar later kwam ingenieur en minister Cornelis Lely met een geniaal plan, waarmee de Zuiderzee afgesloten zou worden en het inpolderen van grote stukken land kon beginnen. De Afsluitdijk. In aflevering 4 van Nederland in 7 Overstromingen zien we wat er aan de bouw van de Afsluitdijk vooraf ging, de bouw van de dijk en de in gebruikneming van het nieuwe land, aan de hand van foto's oude filmbeelden en verhalen van diverse deskundigen.

Westerman met Stoffel van Mourik (overlevende watersnoodramp 1953)

Dvd 2:

Aflevering 5: De adem Gods
In het streng gelovige Nederland van weleer dacht men vaak dat de overstromingen een soort van straf van God was. In de vijfde aflevering van de reeks staat de watersnoodramp van 1953 centraal. Frank Westerman heeft een gesprek met een tweetal overlevenden van de overstroming waarbij zo'n 2000 mensen zouden verdrinken. Op indringende wijze verhaalt 'de redder van Capelle' over hoe slechts 45 van de 100 inwoners het woeste water zouden overleven. Ook doet Westerman onderzoek naar het verhaal van de monnik Emo, die zich schuldig voelde over de Sint-Marcellusvloed van 1219. Bij die overstroming zouden in Nederland en Noordwest-Duitsland 36.000 mensen om het leven komen.

Aflevering 6: Ze steken de dijken door
Op de grens van Nederland en België ligt het Verdronken Land van Saeftinghe, een gebied dat al vanaf de 12e eeuw werd bedreigd door overstromingen. Op 1 november 1570 krijgt Nederland te maken met de zwaarste watersnood in de geschiedenis, waarbij zo'n 20.000 mensen om het leven komen. Deze watersnood wordt de Allerheiligenvloed genoemd. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd het gebied wederom onder water gezet, in de strijd tegen de Spanjaarden. Vanaf dat moment zou de omgeving van het plaatsje Saeftinghe het Verdronken Land van Saeftinghe genoemd worden. Ook neemt Westerman een kijkje in de Hertogin Hedwigepolder.

Aflevering 7: De ergst denkbare overstroming
Sinds 2008 ligt er in nederland een rampenplan klaar voor de EDO, de Ergst Denkbare Overstroming, waarin omschreven staat wat er moet gebeuren bij een extreme overstroming. Want stel je eens voor als de dijken van Noord en Zuid-Holland zouden doorbreken. Op zo'n moment zou een groot deel van het land onder water staan, de levens van zo'n 7 miljoen inwoners van Nederland direct bedreigd worden en de schade zou honderden miljarden kunnen bedragen. Een stad die al eens met een dergelijke situatie te maken heeft gehad is Dordrecht. In de nacht van 18 op 19 november 1421 vondt daar de Sint-Elisabethsvloed plaats waarbij zo'n 2000 mensen zouden verdrinken. De kans dat Nederland door de Ergst Denkbare Overstroming wordt getroffen is eenmaal in de 10.000 jaar. Of dat volgende week gaat gebeuren of over een paar honderd jaar valt evenwel niet te voorspellen.

De Ark van Johan Huibers in Dordrecht

Conclusie:
Een boeiend document voor een ieder met interesse voor geschiedenis. Aan de hand van unieke historische beelden, zeldzame boekwerken en de kennis van vele deskundigen geeft Nederland in 7 Overstromingen een mooi beeld van de strijd die het kleine Nederland aanging met de woeste zee. Verplichte kost voor eenieder die graag een duik in de rijke geschiedenis van ons kleine kikkerlandje neemt.