Film: La Rafle

Paris, zomer 1942. Op 6 juni wordt het alle Joden ouder dan zes jaar verplicht de Jodenster te dragen. Het zijn buitengewoon onzekere tijden, wat in het Joodse gezin Weismann tot de nodige discussie leidt. Zoonlief Jo (Hugo Leverdez) blijft onderwijl vrolijk op straat spelen met vriendjes Simon (Olivier Cywie) en kleuter Noé (Mathieu en Romain Di Concerto), Simons broertje. Edoch, de werkelijkheid komt op 16 en 17 juli ook bij hen gruwelijk binnen. Letterlijk. In opdracht van de nazi's komen Franse politieagenten en gendarmes talloze Joodse mannen, vrouwen en kinderen halen om ze naar de Vélodrome d'Hiver te brengen. Ruim 13.000 Joden worden vastgehouden op deze indoorwielerbaan nabij de Eiffeltoren waar arts David Sheinbaum (Jean Reno) ondanks verse kracht Annette (Mélanie Laurent) bij lange na niet genoeg mankracht heeft om iedereen te kunnen helpen. En ja, na een aantal dagen in de stampvolle wielerpiste moeten de Joden op transport naar interneringskampen, vergezeld door Sheinbaum en Annette. Ook de besprekingen van de deftig geklede mannen die deze gruwelijke beslissingen nemen komen voorbij, alsmede scènes waarin een veelal opvallend gemoedelijke Hitler (Udo Schenk) zich vermaakt met vrienden en terloops orders geeft.

Poster

De goede bedoelingen van de makers van het Franse oorlogsdrama La Rafle (De Razzia) ten spijt (producent Alain Goldman wilde met deze productie een Franse Schindler's List maken, wat niet gelukt is, al geldt voor beide films dat de einden niet geslaagd zijn), overtuigt deze in eigen land succesvolle film niet helemaal. Een belangrijke oorzaak hiervan is dat La Rafle niet aan schakering doet. De Duitsers zijn slecht, de Franse agenten ook omdat ze de Duitsers helpen (wandaden die officieel pas erkend werden op 16 juli 1995 toen toenmalig president Jacques Chirac een herdenkingsspeech hield), de mooie en invoelende Annette is goed, Dr. Sheinbaum wijs en bekwaam, de kinderen aandoenlijk en de Joden uiteraard zielig. Dit is ongetwijfeld hoe de geconsulteerde ooggetuigen het aan regisseuse Roselyne Bosch hebben doorgegeven, maar zeker in het licht van relatief recente films die deze periode met iets meer nuance benaderen (denk aan Der Untergang uit 2004 met een menselijke Hitler of aan The Reader (2008) waarin ex-kampbewaakster Kate Winslet als een slachtoffer geportretteerd wordt), voelt deze film soms wat achterhaald aan. Bijkomend gevolg van deze stereotypen (en van het redelijk grote aantal personages dat voorbijkomt, een probleem waar oorlogsfilms wel vaker mee worstelen) is dat er acteertechnisch weinig eer te behalen valt voor de spelers, al kwijt de gehele cast zich zeer kundig van zijn taak.

Razzia

Tegelijkertijd blijft deze thematiek natuurlijk uitermate heftig en zijn er ook bij dit relaas over de Jodenvervolging een aantal fragmenten waarin de kijker snoeihard in het hart getroffen wordt. Het beste voorbeeld hiervan is het door uiterst stemmige maar weinig verrassende vioolmuziek ondersteunde fragment waarin Annette voor het eerst de wielerbaan binnenkomt. Dankzij de steeds verder uitzoomende camera zien de kijker en Annette gelijktijdig het niet te bevatten aantal mensen dat opeengepakt in de velodroom zit en delen dientengevolge deze ultieme verbijstering. Als later een groep brandweermannen tegen het protocol in water gaat uitdelen, is de blijdschap en de hoop op de Joodse gezichten ongetwijfeld niet nieuw voor de doorgewinterde (oorlogs)filmkijker, maar desalniettemin ontroerend. Het moge duidelijk zijn dat er ook in de kampen een aantal schrijnende situaties zijn die de emoties niet onberoerd laten. Dit gezegd hebbende zullen er ook her en der momenten zijn die voor sommigen toch echt te zoet zullen zijn.

 

Mélanie dans le probleme

Deze niet al te genuanceerde maar bij vlagen schokkende en overigens zeer aardig gemonteerde oorlogsfilm vraagt aandacht voor verschrikkingen die nimmer vergeten mogen worden. Vooral niet omdat de Fransen zelf ook ten dele schuldig zijn. Vandaar ook de mededeling aan het begin dat alle voorvallen, ook de schokkendste, waargebeurd zijn. Misschien dat de voor oktober op de planning staande boekverfilming Elle s'appelait Sarah - die ook over de Vélodrome d'Hiver-razzia gaat - wat meer food for thought te bieden zal hebben, maar La Rafle heeft ondanks de tekortkomingen deze tweede film niet nodig om dit afschuwelijke onrecht uit de vergetelheid te houden. Sterker nog, misschien worden er, in deze tijd van politieke polarisatie, nog wel wat mensen aan het denken gezet over hun electorale keuze van een aantal maanden geleden...

 

Spelende kinderen