Boek: Geert-Jan Alexander Knoops - Advocaat van de president

Als schrijver is hij nog niet echt bekend, maar in zijn hoedanigheid van advocaat kent het grootste deel van Nederland hem wel; Geert-Jan Alexander Knoops. Toch is Advocaat van de President alweer het derde niet wetenschappelijke boek van de hand van Geert-Jan Alexander Knoops, tevens zijn tweede 'legal thriller'. Net zoals bij zijn vorige thriller, Advocaat van de vijand, is het plot van Advocaat van de president gebaseerd op waarheid. Deze waarheid wordt alleen een alternatieve waarheid. Knoops stelt in zijn boek het scenario dat de voormalige president van Amerika vervolgd wordt voor machtsmisbruik na het binnenvallen van Irak, wat een illegale oorlog bleek. Naast de spannende verhaallijn neemt hij de lezer dus ook mee in het vraagstuk of de Amerikaanse president hiervoor strafrechtelijk vervolgd kan worden, en zo ja, wat er dan zou gebeuren?

Geert-Jan Alexander Knoops is landelijk bekend sinds hij in 2002 de vrijspraak van de twee vermeende daders in de Puttense moordzaak bewerkstelligde. Na een door hem ingediend revisieverzoek besluit de Hoge Raad in 2001 dat het proces moet worden heropend. Tijdens deze herzieningsprocedure in hoger beroep worden de twee Puttense zwagers vrijgesproken. De Puttense moordzaak staat vanwege de onterechte veroordeling van Viets en Dubois bekend als een van de grootste gerechtelijke dwalingen van de laatste decennia in Nederland. En men zou haast kunnen stellen dat hiermee de trend naar onderzoek van gerechtelijke dwalingen is gezet, wat onder andere onlangs tot vrijspraak van Lucia de B leidde. Naast deze spraakmakende zaak heeft hij ook sergeant-majoor der mariniers Eric O. bijgestaan in zijn proces. Hierover schreef Knoops zijn eerste niet wetenschappelijke boek; het non-fictieboek Het tweede schot: Het ware verhaal over Eric O. Dit werd in 2006 uitgegeven. Vervolgens verscheen in 2009 zijn eerste fictieroman getiteld; Advocaat van de vijand. Naast dit alles is Geert-Jan Alexander Knoops ook nog hoogleraar straf- en strafprocesrecht en hoogleraar internationaal strafrecht aan de universiteit van Utrecht. En wordt zijn expertise bij verscheidene internationale straf- en oorlogsrecht zaken ingeroepen.

Het thema van dit boek; de oorlog in Irak, die begon in 2003, en al jaren de gemoederen bezighoudt, zowel op politiek niveau als onder de burgers. Dit omdat velen deze oorlog zien als een onrechtvaardige oorlog. Het debat over de deelname aan deze oorlog vindt zowel in het buitenland als in Nederland plaats. In februari 2010 verscheen het rapport van de Commissie Davids over de Nederlandse deelname aan die oorlog. In Amerika zelf is de discussie ook verre van voorbij. Daar vraagt men zich af of de voormalige regering Bush verantwoordelijk gehouden kan worden voor deze oorlog. Dit is een interessante vraag, die de advocaat Geert-Jan Alexander Knoops heeft gebruikt voor de Advocaat van de president. Een fictief boek over de strafrechtelijke vervolging van de president van Amerika, indien die ooit plaats zou vinden. Een onderzoek door de Amerikaanse Senaat toonde tenslotte aan dat de inlichtingendienst gefaald heeft. Zoals wij nu allemaal weten, waren er geen massavernietigingswapens aanwezig Irak.

Zoals ook in zijn vorige boek De advocaat van de vijand, over een Quantánamo Bay–gevangene, is ook in deze 'legal-thriller' de advocaat Matthew Baldwin de hoofdpersoon. Het boek begint in de aanloop naar de oorlog. Hier wordt de lezer goed ingeleid in hoe alles gegaan kan zijn. Je moet als lezer wel op blijven letten, want in de relatief korte hoofdstukken in het begin zit veel spannende actie, maar er worden ook veel verschillende verhaallijnen achter elkaar geopend. Deze zijn niet altijd direct duidelijk, maar verder in het boek zal het op zijn plaats vallen. Na deze zogenaamde inleidende oorlog wordt Baldwin door Sawyer, de inmiddels ex-president van de Verenigde Staten, benaderd met het verzoek om de verdediging van hem op zich te nemen. Sawyer wordt namelijk vervolgd door Jay Wise (speciale aanklager) voor het starten van een illegale oorlog en daar lijken bewijzen voor te zijn. Baldwin heeft de moed om het gevecht met de overheid in de rechtbank aan te gaan, dat had hij al eerder bewezen in de zaak Salid. Dit maakt Baldwin de ideale advocaat om zijn verdediging op zich te nemen, vindt de ex-president. Baldwin gaat akkoord en neemt de verdediging op zich. Bij de voorbereidingen voor het proces krijgt hij hulp van Jeff Esposito, een ex-FBI agent. Geen overbodige hulp, want de zaak blijkt ingewikkelder dan gedacht. Er speelt een soort van krachtmeting tussen de CIA en de FBI en geen van beide organisaties wil door dit proces ten onder gaan. Baldwin heeft al zijn aandacht nodig om zijn verdediging goed kunnen voeren. Vooral wanneer er ook nog slachtoffers vallen…

De Advocaat van de President is gedeeltelijk realiteit, maar gemengd met een portie fictie. Het is immers de vraag of een president in Amerika ook echt voor de rechter zal verschijnen voor zijn beslissing tot oorlog in Irak. Dit is echter geen minpunt aan het verhaal wat met veel overtuiging wordt gebracht. Iets wat natuurlijk wel te verwachten is door alle ervaring van Geert-Jan Alexander Knoops. Die ervaring is onder meer terug te vinden in de beschrijvingen van de hoor en wederhoor door de aanklagers en de verdedigers in de rechtszaal. Maar de werkwijze van de CIA en FBI en hun onderlinge machtsstrijd is ook op waarheid gebaseerd. Knoops is zelf enigszins terug te vinden in het personage Baldwin. Zo verwijst hij in het boek naar de zaak Salid, de gevangene van Quatánamo Bay, waarin Baldwin de verdediger was. Deze zaak heeft werkelijk plaats gevonden en Geert-Jan Knoops was daarbij gevraagd als expert consultant door de verdediging.

Het boek bevat alle ingrediënten voor een geslaagde thriller: een complot, met een goede en een slechte partij, de speurder en zijn assistent (-en). Het is een energiek geschreven verhaal, waarin de handelingen elkaar in hoog tempo op volgen. De opbouw van het verhaal duurt alleen wel enige tijd, alle verhaallijnen worden uitgezet en die zijn zoals al eerder gezegd niet altijd meteen even duidelijk. Hierdoor kan de lezer ervaren dat het wat lang duurt eer het verhaal werkelijk op gang komt. Daarnaast wordt er weinig tot geen aandacht besteed aan de enscenering, hierin is de jurist in Knoops te herkennen. De nadruk ligt veel meer op de dialogen en het steekspel in de rechtszaal en daar buiten tussen de aanklager en de verdediger. Maar zodra je als lezer eenmaal in het verhaal zit, loopt het als de spreekwoordelijke trein en leest het als een ware page turner. Met uiteraard als extraatje het actuele thema wat toch wel tot de verbeelding spreekt.