Film: Tropa de Elite

Er was eigenlijk niets dat Paul Thomas Anderson van zijn tweede Gouden Beer af kon houden. Bij de Oscars moest zijn film There Will Be Blood het nog opnemen tegen No Country For Old Men, maar op het filmfestival van Berlijn leek de belangrijkste award een zekerheid. Groot was bij iedereen dan ook de verrassing dat Tropa de Elite, een in Europa in ieder geval redelijk onbekende film, er met de hoofdprijs van door ging. De recensies tijdens het festival waren ook al niet altijd positief, positief en op het eerste gezicht leek het speelfilmdebuut van José Padilha niet veel meer dan een doodnormale harde Braziliaanse politiefilm.




Normaal is Tropa de Elite echter allerminst, wat vooral te maken heeft met de chaotische samenleving in de favela's van Rio de Janeiro. Niets is zwart of wit in de extreem gevaarlijke stad vol druglords die hele sloppenwijken in handen hebben en de tot op het bot corruptie politiemacht. Wie iets wil veranderen heeft geld nodig. De jongerenwerkster moet met de gangsters in de favela's samenwerken om überhaupt iets te bereiken en de rechtgeaarde politieagent zal van zijn eigen baas moeten stelen om iets in zijn eenheid gedaan te krijgen. De enige manier om als politieagent echt iets aan de corruptie te doen is je aan te sluiten bij BOPE, de elite-eenheid van de militaire politie. Maar ook zij werken in een grijs gebied: ze zijn de enige die echt wat aan de corruptie en zwaar bewapende drugshandelaren kunnen doen, maar tegelijkertijd gebruiken ze excessief geweld en zijn ze meerdere malen 'betrapt' op het doden van onschuldige burgers en het schenden van talloze mensenrechten.




Tropa de Elite wordt verteld (met irritante voice-over) door de ogen van een ervaren BOPE-soldaat, Kapitein Nascimento (Wagner Moura). Hij heeft genoeg van de dubbele moraal en met zijn eerste kind op komst gaat hij op zoek naar een opvolger. We volgen twee potentiële kandidaten, vanaf het begin van hun carrière bij de politie tot het gevreesde BOPE-trainingskamp. Al snel leren ze dat het niet eenvoudig is om als agent in Rio op het rechte pad te blijven. Neto probeert de auto's van verschillende eenheden te repareren, maar is eigenlijk de hele tijd bezig om ervoor te zorgen dat de hoge baas veilig zijn geld kan innen bij de burgers. André heeft vooral moeite om het werk met zijn studie rechten te combineren. Helemaal als hij ziet hoe alle jongeren een hekel aan de politie hebben en ook nog eens omgaan met de drugshandelaren. De dubbele moraal speelt wederom op. Het is eigenlijk een totaal onmogelijke situatie: iedereen lijkt (voor een deel) gedoemd tot het slechte.




De sociale en maatschappelijke achtergronden maken van de keiharde politiefilm een intrigerende schets van een hopeloze situatie in een stad en een land die niet meer te redden lijkt. Het heeft echter ook een keerzijde. In Brazilië maakte Tropa de Elite een hevige discussie los, maar door menig Europese recensent werd de film er vooral van beticht het geweld en niets ontzienende optreden van de BOPE-soldaten te verheerlijken. Daar zit een kern van waarheid in, maar dat is vooral het gevolg van het feit dat het grootste deel van het verhaal getoond wordt door de ogen van kapitein Nascimento. Voor een ieder die niet opgegroeid is in een constante mix van drugsgerelateerd geweld en corruptie lijkt de film redelijk compromisloos.

Tropa de Elite geeft inzicht in het grijze gebied van de Braziliaanse maatschappij, waar 'goed' gewoonweg niet bestaat. Dat de keiharde actiescènes met pompende hiphopsoundtrack an sich ook nog eens vermakelijk zijn, ligt waarschijnlijk meer aan onszelf dan aan de insteek van de makers. De Gouden Beer was misschien te veel eer, daarvoor is de voice-over te vervelend en het verhaal nogal cliché. Maar als groots opgezette film die zowel wil vermaken als sociale problemen wil aankaarten, is Tropa de Elite absoluut geslaagd.


Label: Benelux Film Releasedatum: 22 mei 2008 Kijkwijzer:
Waardering film: