Film: Control

18 mei 1980 kwam er na zijn tweede zelfmoordpoging een abrupt einde aan het veel te korte leven van Ian Curtis. De zanger en songwriter van de invloedrijke Britse new wave band Joy Division werd 23 jaar en liet een vrouw, kind, minnares en duizenden fans achter. Naar aanleiding van het boek van zijn weduwe Debbie, Touching From a Distance, is zijn leven eindelijk verfilmd, en nog wel door de best denkbare regisseur. De Nederlandse fotograaf Anton Corbijn maakt met Control zijn regiedebuut. Zijn gevoel voor beeldcompositie komt natuurlijk goed van pas, maar het is vooral dankzij zijn eigen ervaringen dat Corbijn eigenlijk de enige is die een portret van Curtis op de juiste wijze had kunnen verfilmen.




Als begaafd muziekfotograaf was Nederland te klein voor Corbijn geworden, en nadat hij in aanraking kwam met Joy Division wist hij het zeker. Hij moest en zou vertrekken naar het land waar dat soort vernieuwende en emotioneel geladen muziek werd gemaakt. Eind '79 vertrok hij naar Engeland, en fotografeerde Joy Division meerdere malen.Control is daarom ook deels een persoonlijke film, over de sfeer eind jaren '70, én vooral geen muziekfilm. Joy Division en muziek in zijn algemeenheid maakten uiteraard een belangrijk deel uit van het leven van Ian Curtis, maar de focus ligt vooral op zijn innerlijke strijd met de twijfel tussen twee geliefden, de hooggespannen muzikale verwachtingen en epilepsie. De donkere songteksten vol angst die Curtis typeerden maken hierdoor een nog grotere impact.

Al vanaf de eerste seconden is duidelijk welke kant Corbijn op wil. In het saaie, grijze Macclesfield nabij Manchester zien we in smetteloos zwart-wit een gefrustreerde Ian medicijnen stelen bij bejaarden en kettingrokend op zijn bed, luisterend naar David Bowie. Al snel trouwt hij met Debbie en ontmoet hij bij een concert van de Six Pistols de overige bandleden. Met de bekendheid van de band gaat het snel beter, mede dankzij de promotie door de beruchte Tony Wilson en Curtis' fameuze live performance met zijn karakteristieke epileptische dans, maar op persoonlijk vlak gaat het bergafwaarts. Hij wordt snel vader, maar begint ook een affaire met de Belgische Annike, met de nodige relationele problemen tot gevolg. Na een concert krijgt hij voor het eerst een zware epileptische aanval, de medicijnen maken zijn leven er niet draaglijker op. Na een overdosis medicijnen probeert hij zijn leven weer op te pakken, maar uiteindelijk lijkt hij te besluiten dat enkel in de dood hij de rust en controle kan vinden waar hij zo naarstig naar opzoek is.




Control is echter geen definitief portret van Curtis, en probeert al helemaal niet een verklaring te geven voor zijn zelfmoord. Een welkome afwisseling tussen alle biopics die het zo goed lijken te weten. We zullen er nooit achter komen wat er in zijn hoofd om ging toen hij besloot zichzelf op te hangen. Control is dan ook vooral een zeer indringende 'visie' op het leven van een gewoon mens, die toevallig een groot artiest was. Want ook al is het visueel prachtig, zoals uiteraard verwacht werd van Corbijn, het is vooral de intensieve blik op Curtis die indruk maakt. Waar de camera ook is, altijd zit hij dicht op de huid van acteur Sam Riley, die als onervaren acteur een onvoorstelbare prestatie neer zet. Angstaanjagend zelfs hoe dicht hij Curtis benadert.




De gehele sfeer, zowel in het uitzichtloze Macclesfield als tijdens een aantal legendarische optredens (de acteurs spelen de muziek zelf!), transporteert de kijker naar de belevingswereld van Curtis. Compositie, stijl en ritme vormen tezamen pure poëzie. Tel daarbij op het aangrijpende verhaal, die dankzij sterk acteren door elk lid van de cast de juiste emotionele lading meekrijgt, en de fantastische muziek (al hoef je absoluut geen fan te zijn), en je hebt één van de beste films van het jaar. Een regisseur die er voor weet te zorgen dat, ondanks dat je al vanaf het begin precies weet gaat hoe het gaat eindigen, je toch nog ademloos en met een brok in de keel naar de aftiteling blijft staren, verdient heel erg veel respect.


Label: Paradiso Releasedatum: 11 oktober 2007 Kijkwijzer:
Waardering film: