Boek: Hoe dan, Jan? - Karel Glastra van Loon en Kees Slager

Allereerst moet ik toch even vermelden dat ik van nature columnist ben en het mij eigenlijk moeilijk valt om politiek gedachtengoed te recenseren zonder op de inhoud in te gaan. Immers, ik moet jullie vertellen of het boekje het lezen waard is, niet of ik het er mee eens ben. Objectiviteit is in deze dus een verdomd lastig iets daarom houd ik mij verre van inhoudelijke behandeling. Daarvoor zullen jullie het toch echt zelf moeten lezen. Wat mij vooral bezighoud is de vraag of dit soort boekjes ook voor mensen onder de dertig geschreven zijn. Mensen die niet dagelijks met politiek bezig zijn en toch wat meer willen weten wat er allemaal achter zit. De achterkant van het boekje vermeldt dat 'Hoe dan, Jan?' verplichte kost voor iedereen is die wil dat links een toekomst heeft, maar niet klakkeloos op een goede afloop vertrouwt. Niet voor betweters, wel voor optimistische twijfelaars. Nu ja, ik ben redelijk links en ik ben over het algemeen een optimistische twijfelaar dus dat zit wel snor.

Het boekje volgt de interview stijl. De 19 hoofdstukken zijn gekozen in het licht van de huidige problematiek en aan de hand van de vragen van genoemde schrijvers probeert Jan zo goed mogelijk antwoord te geven op thema's als individualisering, bureaucratie, scholing, natuur, milieu, integratie, zorg en globalisering. Op zich is de interview stijl wel een goed gekozen vorm. Niets is verschrikkelijker dan een politucis die zichzelf te serieus neemt en vervalt in een zielloos betoog zonder duidelijke structuur. Dat zul je hier dus niet tegenkomen; een pluspunt voor de snelle of ongeoefende lezer. Wanneer je de hoofdstukken leest vloeien de vragen en antwoorden redelijk natuurlijk in elkaar over en de meeste vragen zijn ook de vragen die je zelf gesteld zou hebben als je met Jan in gesprek zou zijn. De schrijfstijl en terminologie blijven erg simpel zodat je je niet door een bos metaforen en allerhande woordenboeken heen hoeft te worstelen voordat je begrijpt wat er staat. Wat dat betreft moet ik zeggen dat, wanneer het idee was een boekje te maken dat iedereen kon begrijpen, het heel aardig geslaagd is.

Waar dit boek wel de plank misslaat is de overbrenging van enthousiasme. Normaliter, wanneer je Jan hoort spreken, krijg je een gevoel bij zijn statements en aantijgingen. Of je het nu eens bent of niet, je kan hem niet beschuldigen van passiviteit. Dat is hier niet zo. De schrijvers zijn er niet in geslaagd de passie van Jan over te brengen, althans, dat vind ik zelf. Wanneer de inhoud rept over zelfverantwoordelijkheid, geluk van de mens en het met zijn allen doen, dan mis ik heel simpel de energie waar je warm voor loopt. Er wordt weinig meeslepend geschreven en veel in herhaling gevallen als het gaat om het uiteindelijke doel, de sociale mens. Zonder de stem van Jan, en zijn gebaren, bereiken de woorden niet dat je het boek dicht slaat en de samenleving eens even flink gaat veranderen.

Deze problemen zijn echter inherent aan elk politiek getinte schriftelijke overbrenging. Alhoewel er bijna geen cijfers in voorkomen en met name de mentaliteit en de verhouding tussen burgers onder elkaar en burgers en overheid aan de kaak worden gesteld, kan ik zelf weinig met de opmerking dat bepaalde dingen zijn berekend en dus wel gaan werken. In het boekje van de concurrent staat precies het tegenovergestelde dus wie moet ik dan geloven? Daarvoor heb je dus vertrouwen en passie nodig en dat is net wat er mist in dit hele boek. Het is een prachtige samenvatting van de visie van Jan, maar wil je er echt warm voor lopen dan zul je toch wel meer dan dit boek moeten lezen, of zien.

Overigens wil ik hier dus niet mee zeggen dat ik het niks vond. De opzet slaagt er wel in om zonder al teveel moeite alle huidige politieke hangijzers te beschouwen in ongeveer 150 pagina's. Te lezen in de trein of even onder het genot van een kop koffie. (Wie heeft mijn eerste exemplaar gevonden dat ik verloor in de trein van Amersfoort naar Amsterdam Centraal?) 'Hoe dan Jan?' is een intro tot discussie met anderen en als dat het doel is geweest, dan is het boekje een succes. Dus wat moet dan de conclusie zijn van een boekje als dit? Kan het de jeugd boeien, de jeugd die de toekomst heeft en waar de SP zoveel gedachtengoed probeert te zaaien? Het antwoord is misschien. Het is geen bestseller zoals van wijlen Pim Fortuyn maar is om dezelfde reden wel aan te raden om te lezen. Gewoon even aanschaffen en eens de achtergrond lezen van de gedachten van 's lands meest charismatische oppositieleider. Het zal je in ieder geval stof tot nadenken geven over hoe jij Nederland graag zou willen zien, en dan toegsespitst op meer onderwerpen dan enkel allochtonen en pre-pensioen.

Dit boekje is twaalf euro, echter al zijn vorige boeken zijn gratis online te lezen via deze link.

Hoe dan, Jan?
Schrijvers: Karel Glastra van Loon en Kees Slager
Uitgeverij L.J. Veen
ISBN 9020405322
Prijs: EUR 12,-