Gaan we een gemakkelijke kabinetsformatie tegemoet?
Wouter Koolmees gaat als verkenner in gesprek met alle zestien fractievoorzitters. Er wordt zeer positief over hem gesproken, mede omdat hij eerder succesvol was als informateur. Maar hij heeft nofal wat hobbels en breekpunten op zijn pad. De nuchtere Koolmees wordt gewaardeerd door zowel linkse als rechtse partijen. Gaan we een gemakkelijke formatie tegemoet?
Jetten moet een kabinet formeren (@ Martijn Beekma-D66 / Pixabay - mix)
Verkenner Koolmees kijkt ernaar uit om aan de slag te gaan, maar noemt de taak ook "niet makkelijk". Hij omschrijft de verkiezingsuitslag als complex en erkent de uiteenlopende voorkeuren en blokkades die naar voren zijn gekomen. Tegelijkertijd merkt hij ook de wens in de samenleving om snel vooruitgang te boeken bij het vormen van een stabiel kabinet.
De voorzitter van de Tweede Kamer Bosma meldt tijdens een aparte persconferentie dat er sprake was van "brede consensus" voor Koolmees. Koolmees was lange tijd actief in de Haagse politiek, onder andere als informateur. Daarnaast slaagde hij er in 2022 in om in Rotterdam een college te vormen met de partijen Leefbaar Rotterdam en Denk, twee partijen die op weinig punten overeenstemming bereiken. "De fractievoorzitters hebben vertrouwen in hem. Hij heeft een lange staat van dienst," aldus Bosma.
D66 geeft de voorkeur aan een breed middenkabinet met VVD, CDA en GroenLinks-PvdA. Deze combinatie lijkt ook het meest voor de hand liggend, omdat uit de restzetelverdeling blijkt dat er geen meerderheid is voor een coalitie met JA21. Er is echter één groot obstakel: de VVD wil niet samenwerken met GroenLinks-PvdA.
VVD-leider Yesilgöz benadrukt dat er niets aan haar eerder standpunt wijzigt."De komst van Klaver maakt voor ons geen verschil," zegt Yesilgöz. De partij blijft samenwerking met GroenLinks-PvdA weigeren, dat verandert niet, is de boodschap. Het gaat VVD-matig niet om personen als Timmermans of Klaver, zei ze, maar om ideeën die te ver uiteen liggen. Haar voorkeur gaat naar een"centrumrechts kabinet" met D66, CDA, VVD en JA21
D66-leider Jetten spreekt vol lof over Koolmees, niet alleen vanwege zijn ruime ervaring. "Hij kan links en rechts met elkaar verbinden." Jetten hecht veel waarde aan een stabiel en ambitieus kabinet. Hij benadrukt dat er snel een nieuw kabinet moet worden gevormd en geeft de net benoemde verkenner ongeveer anderhalve week om zijn taak te voltooien. Jetten wil niet inhoudelijk ingaan op de houding van de VVD. "We zullen het zien," zegt Jetten. Hij verwacht dat de verkenner vandaag al kan beginnen.
JA21-leider Eerdmans staat open voor deelname aan een centrumrechts kabinet met D66, CDA, VVD en zijn eigen partij, maar als dat samen slechts 75 zetels oplevert, vindt hij het verstandig om te onderzoeken of er nog een extra partij bij kan komen. Op de vraag of zijn partij stabiel genoeg is, zegt Eerdmans dat zijn partij al vijf jaar bestaat en over ervaren kandidaten beschikt.
CDA-leider Bontenbal uit geen voorkeur voor bepaalde coalities. Volgens hem moet tijdens een verkenning snel duidelijk worden welke partijen "inhoudelijk" goed kunnen samenwerken. Ook een minderheidskabinet sluit hij niet uit; voor hem draait het om "wat je kunt bereiken".
De nieuwe leider van GroenLinks-PvdA, Klaver, legt vooral de nadruk op het feit dat de partij "Nederland vooruit wil helpen". "Dat kan zowel vanuit de oppositie als vanuit de coalitie." Ook hij gaat niet echt in op de uitsluiting door de VVD en hoopt vooral op het goede werk van de verkenner.
Partijleider Bikker van de ChristenUnie verwacht geen grote rol voor haar partij in een kabinet. Met slechts drie zetels is haar partij "nog niet aan de beurt". De SGP weigert deel te nemen aan een kabinet met D66, omdat ze te ver uit elkaar liggen op medisch-ethische kwesties.
