De spreidingswet werkt, moet het kabinet deze wet gewoon in stand laten?
De spreidingswet, die in februari inging, legt gemeenten en provincies meer verantwoordelijkheid op voor asielopvang. De wet lijkt succesvol want waar tot 2024 slechts 53% van de gemeenten asielopvang realiseerde is dat dit jaar gestegen tot 84%. Moeten we de spreidingswet gewoon in stand laten?
Spreidingswet voor fatsoenlijke opvang asielzoekers? (@freepik)
Nederland heeft al geruime tijd te maken met een vastgelopen asielopvang. De instroom van asielzoekers is hoog, maar alle asielzoekerscentra zijn vol. Voorheen was het niet de taak van gemeenten om geschikte locaties voor de opvang van asielzoekers te vinden; dit gebeurde op vrijwillige basis, wat te vrijblijvend bleek te zijn.
De spreidingswet, die in februari in werking trad, heeft als doel om gemeenten en provincies meer verantwoordelijkheden te geven in de asielopvang. In plaats van dat het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) op zoek moest naar een gemeente die bereid was om samen te werken, ligt de verantwoordelijkheid nu bij de gemeente zelf om ruimte te creëren voor een bepaald aantal mensen.
Uit een onderzoek van de onderzoeksredactie van RTL Nieuws onder 342 gemeenten blijkt dat bijna alle gemeenten in Nederland plannen maken voor asielzoekerscentra. Veel van deze gemeenten waren jarenlang tegen het opvangen van asielzoekers.
Voor de invoering van de wet merkte RTL Nieuws op dat slechts 53 procent van de gemeenten tussen 2012 en 2024 betrokken was bij asielopvang. Inmiddels heeft 84 procent van de gemeenten een asielzoekerscentrum of zijn er plannen daarvoor.
De intentie van het kabinet om de spreidingswet af te schaffen lijkt geen impact te hebben op de uitvoering. Verschillende gemeenten hebben aangegeven door te gaan met het zoeken naar locaties voor asielopvang, aldus RTL, zelfs als de wet binnenkort wordt ingetrokken. Slechts een klein aantal gemeenten weigert samen te werken.
Nadat de bovenstaande cijfers werden gepubliceerd, confronteerde een RTL-journalist de minister van Asiel en Migratie hiermee. "Goed nieuws voor u: de spreidingswet werkt. De meeste gemeenten hebben ruimte voor asielzoekers". Hierop reageert Faber: "Dat verbaast me natuurlijk niet. Op 1 november moeten de plannen voor de opvangcapaciteit gepresenteerd worden, en tot 1 januari heb ik de tijd om me daarover te buigen. We hebben op dit moment dringend behoefte aan die plaatsen, maar het is uiteraard de bedoeling dat we dat afbouwen, dat de instroom vermindert en we deze plekken minder nodig hebben."
Het behouden van de spreidingswet staat dan ook niet op haar agenda. "We gaan die intrekken. Nogmaals: we zullen de instroom verlagen, dan is de spreidingswet overbodig. In de spreidingswet zit ook een element van dwang, en daar ben ik niet zo voor. Als gemeenten op vrijwillige basis asielzoekers willen huisvesten en het lokale bestuur daarmee instemt, dan vind ik dat prima. Wie ben ik om te zeggen dat dat niet mag? De wet is de wet."
Wanneer gevraagd wordt of het niet toch handig is, antwoordt ze: "Handig, maar we zijn niet getrouwd. Het is niet de bedoeling dat we deze situatie blijven aanhouden". Ze gelooft ook niet dat ze later een probleem zal hebben. "De gemeenten zijn bereid om de opvang te verzorgen. De wet is de wet en wordt gewoon nageleefd. Dit zal me er niet van weerhouden om in de nabije toekomst, zo snel mogelijk, de spreidingswet in te trekken. We lossen de asielcrisis niet op door de opvangplekken voortdurend uit te breiden".
