Vapen blijkt schadelijker dan gedacht, moet er een verbod op komen?

Op scholen in beslag genomen vapes bevatten schokkend hoge concentraties nicotine en geven giftige stoffen af als formaldehyde, lood, nikkel, aceton, ijzer, acroleïne, valeraldehyde en butyraldehyde. Al deze stoffen zijn zeer schadelijk voor het zich ontwikkelende brein. “Als je bedenkt dat dit wordt gebruikt door kinderen met nog niet ontwikkelde hersenen, is hier echt sprake van een schadelijk product”, zegt Remco Westerink, toxicoloog aan de Universiteit Utrecht tegen RTL Nieuws.

RTL Nieuws kreeg van tien middelbare scholen in het land in beslag genomen e-sigaretten toegestuurd. Een selectie daaruit van 20 vapes werd in een gespecialiseerd laboratorium in Liverpool getest op de inhoud en op schadelijke stoffen in de damp. De resultaten spreken boekdelen:

• In 8 van de 20 vapes zat (veel) meer nicotine dan wettelijk is toegestaan. Eén onderzochte vape bevatte 11 keer meer nicotine dan de toegestane 20 mg/ml.
• •Alle onderzochte vapes hadden een grotere inhoud dat wettelijk is toegestaan. Terwijl 600 trekjes het maximum is, hadden sommige vapes een inhoud tot wel 15.000 trekjes
• In 7 van de 20 vapes is formaldehyde aangetroffen
• In 3 van de 20 vapes is lood aangetroffen
• In verschillende vapes is ook nikkel, aceton, ijzer, acroleïne, valeraldehyde en butyraldehyde aangetroffen.

Zowel Westerink als arts-epidemioloog Esther Croes van het Trimbos-instituut reageren geschrokken op de resultaten. Westerink: “Er zitten zelfs vapes tussen met een hoeveelheid nicotine van 200 tot 400 sigaretten. Als je zo'n vape continu blijft doorroken, en hem in één keer op zou maken, is dat zonder twijfel ernstig voor je gezondheid en het zou zelfs dodelijk kunnen zijn.” Behalve dat nicotine zeer verslavend is, iets waar het jonge brein extra gevoelig voor is, kan de stof de ontwikkeling van de hersenen verstoren en leiden tot concentratieproblemen en stemmingswisselingen.

Croes is geschokt: “20 milligram, het wettelijke maximum en bedoeld voor rokers, is voor kinderen al bizar veel. Maar deze vapes zijn ook nog eens veel groter dan is toegestaan en met nog veel meer nicotine. Dat is onbeschrijfelijk. En dan worden ze ook nog geproduceerd en verkocht in een vorm die voor kinderen aantrekkelijk is.”

Recent Amerikaans onderzoek trof in de urine van 13-17-jarige vape-gebruikers giftige metalen als lood, cadmium en uranium aan. Croes: “Nu is keihard aangetoond dat ook de vapes die Nederlandse kinderen gebruiken zoveel schadelijke stoffen bevatten. Zware metalen, enorme hoeveelheden nicotine en andere giftige en kankerverwekkende stoffen. Jullie onderzoek laat zien dat Nederlandse kinderen met deze vapes hun eigen lichaam en hersenen vergiftigen.”

In reactie op het nieuws over giftige stoffen in vapes die op scholen in beslag zijn genomen, reageren Kamerleden geschokt. “Echt bizar waar kinderen aan blootgesteld worden”, stelt Wieke Paulusma (D66) bij RTL Nieuws. Zij wil extra controles door de NVWA en hogere boetes. Ook Patrick Crijns (PVV) vraagt daarom: “Het huidige toezicht door de NVWA schiet tekort, met name omdat het zich niet richt op sociale media, waar veel jongeren hun vapes kopen. Er is een dringende noodzaak voor striktere handhaving en gerichte acties om deze ongereguleerde verkoop aan te pakken.”

Judith Tielen (VVD) en Daniëlle Jansen (NSC) pleiten eveneens voor intensivering van de handhaving. Tielen: “Handhaving moet veel meer met de tijd mee; aanpakken van verkoop online, op straat en onder de toonbank.” Staatssecretaris Van Ooijen lijkt daar ook voor te voelen. “Ongelofelijk wat we hier zien”, zegt hij over het onderzoek van RTL Nieuws. Hij wil de NVWA extra bevoegdheden geven: “We moeten echt stappen verder zetten. We zijn begonnen, maar zijn nog zeker niet bij het eindpunt.”