Russische nationalisten uiten forse kritiek op oorlogsvoering in Oekraïne

In Rusland wordt het Kremlin door nationalistische personen en oorlogszuchtige bloggers bekritiseerd voor het falen en de misstappen van de Russische strijdkrachten in de oorlog in Oekraïne. Hun verhaal is in tegenspraak met de versie die wordt verkondigd door het Kremlin, dat de negatieve berichtgeving over het optreden van Rusland onder de pet houdt.

In Telegram-kanalen verwijten critici die de Russische campagne in Oekraïne over het algemeen steunen, de regering van de Russische president Vladimir Poetin dat Rusland zich onvoldoende heeft voorbereid op deze oorlog, dat er onnodig veel slachtoffers zijn gevallen en dat het offensief van Rusland traag verloopt.

"Terwijl het Kremlin achterblijft, vernietigen onze Oekraïense vrienden alles wat ze kunnen bereiken," schreef Igor Girkin, een extreem-rechtse nationalist, nadat Oekraïense strijdkrachten in juli Russische doelen hadden getroffen met door de VS geleverde wapens. "Het falen van de Russische militaire strategie in Oekraïne is duidelijk," zei hij eerder deze maand.

De heer Igor Girkin, die in 2014 het bevel voerde over pro-Russische separatistische troepen die de Donbas aan de controle van Oekraïne probeerden te ontrukken, is een van de meest uitgesproken critici van het Russische optreden in de oorlog.

Dergelijke stemmen - velen dringen er bij het Kremlin op aan om agressiever aan te vallen in Oekraïne - zouden de basis kunnen leggen voor een militaire opstelling, die Poetin tot nu toe heeft vermeden, aldus analisten.

"Veel van deze commentatoren klagen dat de Russische regering niet ver genoeg gaat," zegt Rob Lee, senior fellow bij het Foreign Policy Research Institute. "Als Poetin besluit de oorlog te laten escaleren, zullen zij dat steunen, daar zouden ze blij mee zijn. In dat opzicht zouden ze nuttig zijn voor de Russische regering."

"Poetin realiseert zich waarschijnlijk dat er grote militaire mislukkingen zijn die men niet kunt ontkennen," zei Lee. "Er moet dan een uitlaatklep zijn. Misschien is het prima zolang het gericht is op de militaire leiding, in plaats van de politieke leiding.."

Volgens de Russische staatsmedia heeft Poetin in juni een vergadering achter gesloten deuren gehouden met militaire correspondenten. Het Kremlin heeft niet gereageerd op een verzoek om commentaar.

De pro-oorlog critici volgen niet de officiële lijn van het Kremlin dat de oorlog volgens plan verloopt. Zij noemen het conflict een "oorlog", in plaats van een "speciale militaire operatie", zoals het Kremlin eist, en zij drijven de spot met sommige verdoezelingen van het Russische Ministerie van Defensie.

Eerder deze maand, na explosies op een luchtmachtbasis op de Krim - een gebied in Oekraïne dat in 2014 illegaal door Rusland werd geannexeerd - beweerde het Russische ministerie van Defensie dat munitie op de basis tot ontploffing was gebracht. Het ministerie zei ook dat er geen vliegtuigen beschadigd waren en dat er geen gewonden waren op de Russische luchtmachtbasis daar.

"Als dit een brand was, dan was het een zeer beschamende brand. De grappen terzijde, ik wed op een aanval door kruisraketten," schreef Roman Saponkov, een oorlogscorrespondent ingebed bij Russische troepen in Oekraïne. Saponkov reageerde niet op een verzoek om commentaar.

Een populair pro-Russisch Telegramkanaal genaamd "Voennyi Osvedomitel," of "War Informer", plaatste een foto van een vernield vliegtuig op de luchtmachtbasis en maakte melding van gewonden en een dode als gevolg van de explosies, onder verwijzing naar plaatselijke functionarissen.

Later toonden satellietbeelden uitgebreide schade aan vliegtuigen op de luchtmachtbasis.

Het Britse Ministerie van Defensie zei dat de explosies op de Krim hebben geleid tot het verlies van acht gevechtsvliegtuigen, maar zei dat de oorspronkelijke oorzaak van de ontploffingen niet bekend was.

Telegram is een van de weinige informatieruimten die gemakkelijk toegankelijk zijn voor Russen en die een verscheidenheid aan standpunten over de oorlog bieden. In Rusland worden kritische commentaren van denktanks en universiteiten gecensureerd, aldus de heer Lee. Door de staat gesteunde media domineren het Russische nieuws en staan slechts zelden enige erkenning van de Russische zwakte toe.

"In twee dagen van gevechten in 'open veld' verloor ik gelijk vijf [strijders], terwijl er zeven gewond raakten. In termen van doden, is dat een hoger aantal dan in de drie maanden in de gevechten om Mariupol," schreef veteraan Donbas commandant Alexander Khodakovsky op zijn Telegram kanaal eerder deze maand. De post kreeg meer dan 2 miljoen views.

Het Russische ministerie van Defensie zei in maart dat er in het conflict 1.351 Russische soldaten zijn gedood, een cijfer dat sindsdien niet meer is bijgewerkt. Het Pentagon denkt dat er wel 80.000 Russische militairen gewond of gedood zijn.

De heer Khodakovski zei dat het hoge aantal slachtoffers gepaard gaat met bescheiden resultaten en gaf de schuld aan de top-down militaire commandostructuur van Rusland die de besluitvorming en de levering van de benodigde wapens heeft vertraagd.

"En dus wordt ons offensief gedwarsboomd, en dus wordt onze verdediging gebroken. Het is geen subjectieve factor, het is hoe het systeem is opgezet," schreef de heer Khodakovski. "Het is voor iedereen duidelijk dat we minder voorbereid waren op de operatie dan we hadden gewild," schreef hij in juli.

Mr. Khodakovsky kon niet bereikt worden voor commentaar.

De kritiek van oorlogszuchtige en pro-Russische commentatoren nam vorige maand toe, nadat het Russische offensief in de oostelijke Oekraïense regio Donbas tot stilstand was gekomen.

De pro-oorlogsstemmen spraken ook hun verontwaardiging uit over het feit dat Oekraïne begon met het gebruik van door de VS geleverde meervoudige lanceerraketsystemen Himars en andere precisiewapens om Russische munitiedepots en commandocentra te raken.

"Westerse artilleriesystemen hebben ons onaangenaam verrast met hun bereik, nauwkeurigheid en verscheidenheid aan moderne munitie," schreef Aleksandr Sladkov, een correspondent voor de Russische staatstelevisiezenders, die bijna 900.000 volgers heeft op Telegram, in een post op 2 augustus. In de post vergeleek hij de voor- en nadelen van Russische en Oekraïense wapensystemen.

Mr. Sladkov weigerde commentaar te geven.

De heer Girkin, die het Kremlin verwijt dat het zijn Donbas-initiatief in 2014 niet heeft gesteund, is bijzonder kritisch.

Girkin riep op tot zware straffen voor de Russische legerleiding, waaronder minister van Defensie Sergei Shoigu, in reactie op de Himars-aanvallen door Oekraïense troepen. Als de heer Girkin in de schoenen van de heer Poetin had gestaan "zouden ze hoogstwaarschijnlijk niet zijn weggekomen met alleen een vuurpeloton," zei de heer Girkin in een video die vorige maand op zijn Telegram-kanaal werd geplaatst. Hij heeft Poetin ook rechtstreeks bekritiseerd, een potentieel gevaarlijke gok in Rusland.

Girkin zegt dat hij zich gedwongen voelt zich te blijven uitspreken om Rusland te helpen zijn doelen te bereiken.

Girkin is, samen met drie anderen, voor een Nederlandse rechtbank aangeklaagd in verband met het neerhalen van vlucht MH17 van Malaysia Airlines boven Oost-Oekraïne in 2014 en de moord op 298 mensen aan boord. Hij heeft de aanklacht ontkend.

Volgens Telemetrio, een analysedienst voor Telegramkanalen, is het aantal volgers van Girkin op Telegram gegroeid van ongeveer 15.000 volgers voor de oorlog tot meer dan 430.000 volgers nu. Hij is een voormalige reserve-officier van de Russische Federale Veiligheidsdienst met monarchistische en imperialistische opvattingen, en een leider van een Russische nationalistische organisatie genaamd Novorossija Beweging, of Nieuw Rusland Beweging, die pleitte voor de uitbreiding van Rusland in Donbas en andere gebieden die wat hij noemt het Russische volk verenigen, volgens Mihai Varga, een docent en onderzoeker aan het Instituut voor Oost-Europese Studies aan de Freie Universität Berlijn, waar hij rechtse politieke stromingen bestudeert.

De heer Girkin heeft ook het Russische leger veroordeeld voor willekeurige aanvallen op de burgers in Oekraïne.

De voorstanders van de oorlog leveren waardevolle informatie over het verloop van de oorlog voor westerse analisten.

"We volgen ze niet alleen omdat ze een ander perspectief bieden dan wat we zien van het Russische ministerie van Defensie. Ze voorzien ons ook van beelden ter plaatse," zegt Kateryna Stepanenko, een Rusland-onderzoeker bij het in Washington D.C. gevestigde Institute for the Study of War, een onderzoeksorganisatie. "Soms voelt het lezen van Girkin alsof ik mijn eigen conclusies lees", voegde ze eraan toe.

De militaire bloggers fungeren ook als spreekbuis voor de strijders aan het front die het gevoel hebben dat hun commandanten niet reageren op hun behoeften, aldus Frederick W. Kagan, directeur van het Critical Threats Project aan het American Enterprise Institute, een conservatieve denktank.

Het Telegram-blog Rybar plaatste op 15 augustus een brief die volgens het blog afkomstig was van een Russische soldaat die in Oekraïne vocht, en die klaagde over het gebrek aan moderne uitrusting. De soldaat schreef dat de meeste eenheden oude pantservoertuigen hebben die van slechte kwaliteit zijn en kapot gaan.

De enige kritiek die de Russische regering lijkt te tolereren komt van de groep pro-oorlog bloggers, zeggen analisten. Tot nu toe zijn de heer Girkin en andere militaire bloggers niet gecensureerd, ondanks een nieuwe wet die het in diskrediet brengen van de Russische strijdkrachten verbiedt. De regering van Poetin heeft inmiddels duizenden strafzaken geopend tegen critici op de oorlog in Oekraïne.

Russische invasie in Oekraine (Foto:Pixabay)