Ede weigert te zwichten voor activisten

anoniem_13062022065809

De gemeente Ede weigert te zwichten voor (pro-)Indonesische activisten, die zich hebben gekeerd tegen het nieuwe Indisch monument voor slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog in de stad. “Door scheldpartijen laat ik mij niet weerhouden”, reageert burgemeester René Verhulst op zorgen van Indische Nederlanders over het activisme rondom hun monument.

Vorige week wakkerde de gemeente de irritatie zelf nog aan door op internet te reppen over een begeleidende tekst, waarin het kolonialisme op de hak zou worden genomen. De gemeente schreef letterlijk dat: “de koloniale periode voor Nederland de gouden eeuw bracht, maar voor de bevolking van Indië een periode was van overheersing, slavernij en geweld”. Daarmee dacht de gemeente de wind uit de zeilen te nemen van een groep (pro-)Indonesische activisten, die al dagen een verhitte campagne voeren tegen het monument voor slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Tot ergernis van veel Indische Nederlanders, die er op wijzen dat het monument niet over het kolonialisme gaat. FIN ontving zelfs meerdere klachten van verontruste Edenaeren. Daarop liet de gemeente weten dat eerdere communicatie over de gewraakte passage op een misverstand zou berusten.

“Het monument gaat over de bevrijding van Nederlands-Indië op 15 augustus 1945. Dat is ook de enige tekst die op het monument zal staan. Dus niks over de Gouden Eeuw, slavernij en alles. We herdenken in Ede, nét als vorig jaar, bij dat monument 15 augustus 1945 en niets meer”, laat burgemeester Verhulst aan Federatie Indische Nederlanders (FIN) weten. Verhulst is heel helder richting de activisten die zich tegen het nieuwe monument hebben gekeerd. “Wij herdenken hier gewoon 15 augustus 1945. Net zoals in Den Haag herdacht wordt, herdenken wij hier in Ede met een eigen plek.” De burgervader is zeer kritisch op de actievoerders die het monument in verband brengen met het kolonialisme. “Die discussie kun je altijd voeren met elkaar, maar niet als dat verdriet berokkent bij de mensen. Als je dan over dit soort dingen gaat praten dan heb je geen waardige herdenking”, aldus de burgemeester.

Verhulst gaat daarmee pal voor het monument en de Indische gemeenschap staan. De burgemeester wordt daarin gesteund door meerdere lokale politieke partijen, waaronder de SGP en BurgerBelangen Ede. “Een eventuele koppeling van dit monument naar ons koloniale verleden is niet op zijn plaats. Het zijn zaken die los van elkaar staan”, aldus vicefractievoorzitter Arnold Versteeg (SGP). Zijn collega-fractievoorzitter Ruben van Druiten (BurgerBelangen Ede) vindt het activisme rondom het monument ook ongepast, maar wijt de eerder gecommuniceerde begeleidende tekst aan overijverige ambtenaren. “Ik denk dat dit in de snelheid gebeurd is en dat er bij nadere beschouwing anders over gedacht wordt. Het kan ook zijn dat de gemeente de impact niet helemaal juist heeft ingeschat en ik ga er vanuit dat de gemeente dit gaat herstellen”, aldus Van Druiten.

Opmerkelijk genoeg vinden de PvdA en GroenLinks juist dat er met de actievoerders moet worden gesproken. Daarmee lijken zij op het uiterst gevoelige thema partij te kiezen voor de activisten. “Ik vind dat het geluid dat de activisten laten horen, en wat ik breder hoor in mijn achterban, gehoord moet worden. Ik denk dat er domweg een te kleine groep is geweest die hierover [het monument, red.] nagedacht heeft”, aldus fractievoorzitter Harry van Huijstee. Hij hekelt 'het proces van burgerparticipatie' en is daarom voor het nieuwe monument gaan liggen. De aankomende herdenking zou volgens de partij met het bestaande tijdelijke monument moeten plaatsvinden. Van Huijstee heeft inmiddels zelfs raadsvragen ingediend. Daarin roept hij het College van B&W op om 'met belanghebbenden en nabestaanden” in gesprek te gaan'.

De sociaaldemocraten worden daarin gesteund door GroenLinks. “Wat ons betreft had de gemeente Ede duidelijk regie moeten nemen en de verschillende groepen moeten betrekken. Een pas op de plaats lijkt ons daarom gepast zodat dit alsnog kan gebeuren en er een breed gedragen monument komt”, aldus fractievoorzitster Ellen Out. De burgemeester vindt dat de partijen daarmee té veel meegaan in de discussie van de activisten. “Ik denk niet dat dat verstandig is om te doen. Ik denk juist dat dat ten koste gaat van de herdenking, van de groep waar het om gaat. Prima om die discussie te voeren natuurlijk en daar mag iedereen wat van vinden, maar niet over de rug van de Indisch en Molukse gemeenschap hier in Ede”, aldus Verhulst, die er vanuit gaat dat de herdenking en de onthulling van het nieuwe monument gewoon doorgaan.

Activisten hebben het de laatste jaren vaker op Indische (oorlogs)monumenten voorzien. Vorig jaar nog werd na een korte beeldenstorm ook het Indisch Monument in Den Haag ontheiligd. (Pro-)Indonesische activisten wisten toen, ondanks waarschuwingen voor een op handen zijnde vernieling, daags voor de Nationale Indiëherdenking het iconische grafmonument te bekladden en te besmeuren. Volgens de activisten was ook dat monument, dat is opgericht voor slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, fout vanwege het Nederlandse koloniale verleden. Volgens de burgemeester is het monument in Ede nu wel veilig, die weigert te zwichten voor de activisten. “Ik krijg natuurlijk uit allerlei hoeken van alles en nog wat. Er wordt van alles bedacht en conclusies getrokken, maar door scheldpartijen laat ik mij niet weerhouden”, aldus Verhulst.

De bedoeling is dat het Indisch monument aanstaande 15 augustus wordt onthuld, de dag dat Nederland ieder jaar het einde van de Tweede Wereldoorlog herdenkt. In totaal zijn er tijdens de oorlog in Azië, zowel binnen als buiten de jappenkampen, zeker 25.000 (Indische) Nederlanders om het leven gekomen. Voor veel Nederlanders betekende 15 augustus 1945 geen einde van oorlog, want vrijwel direct brak de Bersiap aan, dat Maleis is voor 'Wees paraat' of 'Geef acht!'. Het is de strijdkreet van Indonesische (para)militaire organisaties en bendes, die vrijwel direct na de capitulatie van Japan dood en verderf zaaiden onder met name niet-Indonesiërs in voormalig Nederlands-Indië. Het exacte aantal Nederlandse (burger)slachtoffers dat tijdens de Bersiap is gevallen is tot op de dag van vandaag onduidelijk. De schattingen variëren tussen de 5.000 en 30.000 doden en 15.000 vermisten.