'Ze zijn dader, maar vooral slachtoffer'

Het is vandaag de Dag tegen Mensenhandel. Bedoeld om wereldwijd aandacht te vragen voor mensenhandel, waaronder criminele uitbuiting of moderne slavernij. Veel kinderen zijn hier slachtoffer van. Dat is niet altijd meteen duidelijk, omdat deze kinderen op het eerste gezicht ook dader zijn. Volwassenen dwingen de soms heel jonge kinderen om mensen te bestelen.

Joost de Waard, recherchekundige bij de politie ziet regelmatig schrijnende situaties. ‘Als ze niet met buit terugkomen, krijgen ze straf.’ Dit soort uitbuiting herkennen is lastig, stelt Joost vast. ‘Het begon ons op te vallen dat steeds dezelfde kinderen, uit vooral Oost-Europa, betrokken waren bij diefstallen in grote steden." Een onderzoek werd gestart. Daaruit bleek dat het om een aantal criminele netwerken ging. Joost: ‘De volwassenen dwongen de kinderen om mensen te bestelen. De kinderen zagen er verwaarloosd uit, waren bang en argwanend. Ze zijn van kleins af aan opgegroeid met het idee dat stelen normaal is en de buitenwereld slecht.’

Criminele organisatie
De criminele organisatie verplaatste zich met de kinderen door heel Europa. De politie deed veel moeite om de netwerken te ontrafelen. ‘De kinderen moesten het werk doen. Vaak op de achtergrond in de gaten gehouden door een van de volwassenen.’ De jonge slachtoffers van uitbuiting - die tussen de drie en vijftien jaar oud waren - maakten diepe indruk op Joost. ‘Ze werden mishandeld en hadden een lege blik in hun ogen door een voltijds leven in de criminaliteit.’

Vertrouwen
In het onderzoek is er samengewerkt met Jeugdzorg en met politie in het buitenland. ‘Uiteindelijk hebben wij bij een van de criminele netwerken zes kinderen uit deze afschuwelijk situatie weten te halen. Het duurde lang voordat ze ons vertrouwden.’ De kinderen werden in meerdere pleeggezinnen ondergebracht. ‘Het gaat nu goed met ze’, vertelt Joost. ‘Ze gaan naar school. Ze zien er verzorgd uit. Je ziet weer een lach op hun gezicht. Dat alles is te danken aan het geweldige werk van onze zorgpartners.’

Uitbuiting
Zie je in de buurt verwaarlozing van kinderen en gaan die regelmatig met een ouder iemand of alleen, de stad in op tijden dat de meeste kinderen op school zitten, dan kan het betekenen dat het hier om uitbuiting gaat. Maar volgens Joost worden kinderen niet enkel voor stelen ingezet. ‘We zien ze ook bij delicten zoals bedelen en oplichting. Ook verdwijnen kinderen soms plotseling, wat kan duiden op uithuwelijking. Dan zien we bijvoorbeeld dat ze bij een andere criminele groep moeten werken. Heb je een vermoeden van criminele uitbuiting, meld het bij de politie.’

Joost de Waard (Afbeelding: Politie)