Begrip voor morele verwonding militairen

Monique Verlind (DJMO)

Militairen die na uitzending met problemen kampen, zijn gebaat bij meer begrip voor de morele complexiteit van moderne oorlogen. Tine Molendijk, docent en onderzoekster aan de Faculteit Militaire Wetenschappen, promoveerde dinsdag in Nijmegen op een onderzoek naar morele verwonding, politieke besluitvorming en publieke opinie.

Molendijk adviseert om bij het opzetten van een militaire missie al rekening te houden met het risico op morele verwonding. Dit begrip verwijst naar het mogelijke lijden. Dat kan ontstaan nadat verwachtingen en overtuiging over goed en kwaad en persoonlijke goedheid geweld worden aangedaan. Volgens de promovenda kan Defensie via onderwijs en training meer aandacht schenken aan ethische dilemma’s. Militairen ervaren namelijk tijdens uitzending dat die veel complexer zijn en niet op te lossen met gezond verstand.

Diepte-interviews veteranen
Door de complexiteit van moderne oorlogen is het voor sommigen onvermijdelijk om niet met zijn of haar morele overtuiging in de knoop te komen, betoogt Molendijk. Ze baseerde zich op gesprekken met 80 eerder naar Srebrenica en Uruzgan uitgezonden veteranen. Uit het promotieonderzoek blijkt dat morele verwonding hét type schade van huidige missies is. Militairen moeten vaak niet alleen vechten, maar vervullen ook humanitaire taken.

Kan fout gaan
Volgens Molendijk kan de regering de ethische worstelingen niet voorkomen. Wel zijn ze te beperken door vooraf de parameters van een uitzending goed te overwegen. Wanneer de regering, zoals in Srebrenica, peacekeepers naar een oorlogsgebied stuurt, dan is de kans groot dat het moeilijk wordt. De situatie vraagt immers om gevechtstroepen. Andersom kan het ook fout gaan: bij een counterinsurgency-missie zoals Task Force Uruzgan is vechten onvermijdelijk. Militairen daarvoor inzetten heeft echter weer een heftige reactie tot gevolg van zowel de Tweede Kamer als de Nederlandse bevolking.

Bewustwording
Het is aan de samenleving om die complexiteit te accepteren. Molendijk pleit voor een meer volwassen manier en complexere taal om over oorlog na te denken en te spreken. Een militair hoeft niet alléén een held, dader of slachtoffer te zijn, maar kan alle rollen vervullen. De regering speelt er eveneens een door bijvoorbeeld niet open te zijn over gevechten. Daarmee ondersteun je het idee dat schone oorlogen bestaan.

Afbeelding: Defensie
Afbeelding: Defensie