Amsterdamse hoofdofficier: nieuwe werkelijkheid na moord op advocaat Wiersum

De Amsterdamse hoofdofficier van justitie spreekt van 'een nieuwe werkelijkheid' na de moord op strafrechtadvocaat Derk Wiersum. Hij maakt zich zorgen over de verharding in een tijd dat zowel de politie als het Openbaar Ministerie (OM) kampen met capaciteitsproblemen.

"De werkelijkheid dat procesdeelnemers, die ervoor zorgen dat het strafrecht goed en rechtsstatelijk verloopt, doelwit zijn geworden, is een nieuwe fase in de manier hoe de rechtsstaat werkt", zo vertelt hoofdofficier van justitie John Lucas in een terugblik op het afgelopen jaar.

Moord op advocaat van de kroongetuige
De OM-topman blikt terug op de moord op Derk Wiersum en de gevolgen daarvan voor de rechtsstaat. De strafrechtadvocaat werd op 18 september voor zijn huis in Buitenveldert doodgeschoten. Wiersum was de advocaat van kroongetuige Nabil B. in het omvangrijke Marengo-proces, de zaak tegen de onlangs in Dubai opgepakte crimineel Ridouan Taghi en zijn mede-verdachten.

Na de moord op Wiersum werd besloten dat enkele tientallen personen, onder wie rechters en officieren van justitie, beveiligd moesten worden. "We hebben heel nadrukkelijk gekeken welke mensen op basis van mogelijke voorstelbaarheid - dit was een onvoorstelbare daad - toch in aanmerking zouden kunnen komen voor beveiliging. En daar hebben we maatregelen voor genomen, zodat mensen hun werk kunnen blijven doen", zegt Lucas.

Rondom het Marengo-proces, maar ook enkele andere rechtszaken, worden beveiligingsmaatregelen goed zichtbaar. Bij zittingen in de Marengo-zaak rijden colonnes met gepantserde voertuigen langs om verdachten en procesdeelnemers te vervoeren. Ook staan zwaarbewapende agenten op de uitkijk.

Volgens de hoofdofficer worden die maatregelen genomen zodat mensen veilig vervoerd kunnen worden. "En om iedereen die het idee heeft nog iets te kunnen doen in de richting van deze mensen vooral te ontmoedigen. Want de kans daarop is echt aanmerkelijk kleiner geworden sinds wij dit soort maatregelen nemen. Dat het effect heeft op de stad doordat mensen met loeiende sirenes door de straat gereden worden, dat begrijp ik. En tegelijkertijd is het onontkoombaar als je wil zorgen voor de veiligheid van verdachten én procesdeelnemers."

Voor de beveiliging van personen en locaties zijn 45 Amsterdamse agenten vrijgemaakt. En dat heeft gevolgen voor de capaciteit van de politie: zo moet een aantal politiebureau's 's avonds en 's nachts de deuren sluiten en worden specialistische teams opgeheven.

"Dat zijn geen fijne maatregelen. Dat zijn maatregelen die je neemt met pijn in je buik. Maar je moet er wel voor zorgen dat de politie blijft functioneren. En de gedachte is: de politie op straat moet z'n werk kunnen blijven doen. Dit heeft consequenties voor de opsporing, maar ook voor de openbare orde."

"Wij zijn een schaarste-organisatie. Er zijn altijd veel meer aangiftes dan de politie of het OM aankan, dus iedere keer moeten wij selecteren. Hebben we een opsporingsindicatie? Kunnen we een dader vinden? Hoeveel energie kost het om die dader te vinden in verhouding tot het strafbare feit? Dus er blijven altijd zaken liggen. Wat u nu ziet, is dat er meer zaken langer blijven liggen", verzucht Lucas.

Capaciteitsproblemen bij zowel politie als OM
"Een woninginbraak proberen we altijd op te pakken, net als geweldszaken, maar het kan nu dat door de capaciteitstekorten zaken langer blijven liggen. En sommige zaken zullen misschien wel té lang blijven liggen. Bijvoorbeeld een woninginbraak, die vroeger wel meteen werd opgepakt", stelt de hoofdofficier.

"Eén van de belangrijkste zaken zijn zedendelicten en geweldszaken. Die proberen wij nog altijd direct op te pakken. Maar je ziet dat als daar ook druk op komt te staan, dan ga je selecteren en dan blijft een eenvoudige mishandeling misschien langer liggen. Dat is een volstrekt ongewenst model. We willen dit ook niet, maar de politie heeft ook niet meer politiemensen op dit moment."

"Dat is een heel vervelende boodschap. We zouden dat graag anders willen, maar het kan op dit moment niet anders. We hebben ervoor gekozen om het helder te maken in plaats van te zeggen: het valt allemaal wel mee, want het valt niet mee. We hebben die zorgen echt."

De voorman van het Amsterdamse parket benadrukt dat de capaciteitsproblemen niet alleen bij de politie spelen. "Iedereen die bij het OM werkt, probeert elke zaak op te pakken. Het is eigenlijk onverteerbaar als zaken blijven liggen. Wij hebben op dit moment een aantal vacatures, omdat we jarenlang hebben moeten bezuinigen en geen nieuwe mensen aan hebben genomen, dus die spanning zit er op dit moment wel in."

Amsterdamse parket zoekt vijf officieren van justitie
Volgens Lucas is het Amsterdamse parket momenteel op zoek naar vijf officieren van justitie. "Dat is niet eenvoudig op te lossen. Dat betekent dat je daar ook last van hebt. Het zorgt voor een enorme werkdruk bij de mensen die hier werken", besluit Lucas.