'Nieuwe Zijderoute: Chinees miljardenspel ondermijnt westerse economie'

China rukt op en is hard op weg uit te groeien tot de grootste economie ter wereld. Een belangrijke driver is het Chinese Belt and Road Initiative (BRI). Dit enorme ‘bouwproject’ omvat inmiddels meer dan 80 landen, voornamelijk in Azië, Europa en Afrika. Dit gebied is goed voor bijna 36% van het wereldwijde BBP, 68% van de wereldbevolking en 41% van de wereldhandel. De researchafdeling van kredietverzekeraar Euler Hermes bracht de economische impact van de ‘Nieuwe Zijderoute’ in kaart.

De onderzoekers van Euler Hermes verwachten dat de handelsstromen tussen China en BRI-partners in 2019 met + $117 miljard groeien (na + $168 miljard in 2018). De Chinese export naar BRI-markten stijgt naar verwachting met + $56 miljard in 2019 (na + $76 in 2018).

Johan Geeroms, Hoofd Risk Underwriting Euler Hermes Nederland: “Op het eerste gezicht lijkt het een win-winsituatie. Zo brengt China het ook. Maar als je inzoomt zijn er allerlei haken en ogen. Het is machtsvertoon dat de economische grenzen overschrijdt. Het is niet voor niks dat landen als India en Japan moord en brand schreeuwen.”

Verstorende werking
Het doel van BRI is om ontwikkeling te bevorderen door meer samen te werken op het gebied van handel, financiering, investeringen en cultuur langs routes over land en water. Geeroms: “Maar hoe mooi het ogenschijnlijk ook is, de opmars van China is vooral verontrustend voor Europa, omdat wij het spel ‘politiek correct’ willen spelen. Kijk hoe Europese bedrijven, vaak ook start ups, worden opgekocht. De enorme kennis- en patentroof die hiermee gepaard gaat. Tegelijkertijd blijft de Chinese markt vaak gesloten voor buitenlandse investeerders.”

“Het vooruitzicht dat China binnen tien jaar uitgroeit tot de grootste economie ter wereld, kun je zien als het einde van een tijdperk. Eeuwenlang was er sprake van westerse dominantie. Daar komt nu een eind aan. Ook de VS en Trump zien dat. Maar het gebeurt wel volgens eigen Chinese regels. Kijk naar de Chinese schuldenberg en vergaande overheidsbemoeienis. China hanteert andere regels dan de rest van de wereld. Dat steekt en roept spanningen op.”

Dat het gigantische Chinese BRI-project een succes wordt, is bepaald nog geen gelopen race. De onderzoekers van Euler Hermes onderscheiden 3 ‘uitdagingen’:

Financiële houdbaarheid
De onderzoekers schatten dat de kapitaalbehoefte voor het financieren van infrastructuur voor Azië (exclusief China), Europa en Afrika samen $1,7 biljoen per jaar bedraagt. Geeroms: “China biedt deelnemende landen zachte leningen. Daar staan natuurlijk voorwaarden tegenover. Het zijn vooral Chinese bedrijven die profiteren. Landen die niet aan hun financiële verplichtingen kunnen voldoen, zullen China onverantwoord vergaande privileges moeten toestaan.”

Juridische risico's
Er ontbreekt een uniform regelgevingskader volgens de onderzoekers. BRI-landen hebben verschillende rechtsstelsels (common law, continentaal recht, islamitisch recht). Geeroms: “Dat maakt de grensoverschrijdende handel en investeringen uiterst complex en onzeker. Je moet maar afwachten hoe dit in de toekomst uitpakt.”

Politieke risico's
In veel BRI-landen is sprake van politieke instabiliteit. Bekende brandhaarden zijn Saoedi Arabië versus Iran, India versus Pakistan en India of ASEAN versus China. Geeroms: “In deze context is BRI ook te zien als impliciete strategie om politieke invloed en zelfs militaire aanwezigheid te kopen. China krijgt toegang tot grondstoffen en markten en kan zo van binnenuit haar machtspositie uitbouwen. ”

Vanuit dit perspectief is het volgens Geeroms uiterst begrijpelijk dat steeds meer autoriteiten, onder wie IMF-topvrouw Christine Lagarde, waarschuwen voor de verstorende effecten van staatssteun en oproepen intellectueel eigendom te beschermen en wereldwijd te werken aan eerlijke concurrentie.

Het volledige rapport van de onderzoekers is hier te vinden.