'SyRI is in strijd met EVRM'
Het Systeem Risico Indicatie of kortweg SyRI, schend de fundamentele rechten van de mens zoals vastgesteld in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Met SyRI worden op grote schaal persoonsgegevens van Nederlandse burgers samengevoegd en geanalyseerd, vervolgens worden met behulp van geheime algoritmes risicoanalyses uitgevoerd. Wanneer SyRI van mening is dat er een verhoogd risico op overtreding van één van de vele wetten is wordt de betreffende burger opgenomen in het Register Risicomeldingen, dat weer toegankelijk is voor vele overheidsinstanties.
Iedere burger kan heimelijk worden onderworpen aan de profilering in SyRI. Hij weet niet welke gegevens zijn gebruikt, welke analyses zijn toegepast en wat hem al dan niet tot een ‘risico’ maakt. SyRI kan echter ingrijpende gevolgen hebben. Overheidsinstanties kunnen naar aanleiding van een risicomelding boetes opleggen, uitkeringen intrekken of een strafrechtelijke procedure starten. Het is voor de burger onmogelijk te achterhalen hoe een risicomelding tot stand is gekomen en om een onjuiste melding te weerleggen. In de praktijk komt dit neer op een omkering van de bewijslast.
Een groep maatschappelijke organisaties, aangevoerd door het Platform Bescherming Burgerrechten, start daarom een bodemprocedure tegen de Nederlandse staat. Volgens de coalitie betekent de toepassing van SyRI een schending van fundamentele rechten, waaronder het recht op een eerlijk proces. Ondanks fundamentele bezwaren van de Raad van State en de Autoriteit Persoonsgegevens over de rechtmatigheid van het systeem, werd de wetgeving voor SyRI als hamerstuk aangenomen door zowel de Tweede als Eerste Kamer.
De coalitie is ook van mening dat SyRI in strijd is met het recht op privacy zoals neergelegd in artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Dat recht wordt door de Nederlandse Staat met voeten getreden. Het wordt niet ingezet als toets voor het handelen van de overheid, maar juist misbruikt om bevoegdheden op te rekken. De Europese Lidstaten hebben in de nieuwe Europese Privacywet (de AVG) allerlei uitzonderingen ingebouwd die systemen zoals SyRI mogelijk moeten maken. Met een beroep op de fundamentele mensenrechten hoopt de coalitie een halt toe te roepen aan dit soort praktijken.
Op 19 januari zal de procedure worden toegelicht in Theater de Nieuwe Liefde in Amsterdam. Dezelfde avond zal de publiekscampagne 'Bij Voorbaat Verdacht' van start gaan. De campagne beoogt een publieke discussie in gang te zetten over de inzet van risicoprofilering door de overheid en de impact die dit heeft op individuele rechten en vrijheden en het functioneren van de democratische rechtsstaat. Op de campagnewebsite zullen informatie en updates over de rechtszaak verschijnen. Daarnaast zal de campagne met Wob-verzoeken, juridisch en journalistiek onderzoek en interviews met deskundigen publieke voorlichting geven over risicoprofileringspraktijken in Nederland.