FOK! Kiest: het CDA van Sybrand Buma

Met minder dan drie maanden te gaan tot de Tweede Kamerverkiezingen probeert FOK! een overzicht te geven van wat er te kiezen valt. In de rubriek Fok! Kiest nemen we iedere week een grote en een kleinere partij onder de loep. In de eerste aflevering: het Christen-Democratisch Appèl.

Inclusief de voorgangers is er geen partij die zo lang en zo vaak heeft deelgenomen aan kabinetten, als het CDA. Decennia lang konden de christendemocraten teren op een grote, zeer trouwe achterban in het Katholieke zuiden en in agrarische gebieden. Door haar rol in het centrum van de politiek en de bereidheid om met zowel linkse als rechtse coalitiepartners te regeren, was het een bijzonder stabiele factor in de Nederlandse politiek. Sinds de oppositierol tijdens de paarse kabinetten in de jaren ’90 heeft de partij zich moeten herpositioneren.

De geschiedenis
Het CDA is formeel in 1980 ontstaan als fusie van drie confessionele partijen, namelijk de Katholieke Volkspartij (KVP), de Anti-Revolutionaire partij (ARP) en de Christelijk-Historische Unie (CHU). De meeste premiers waren van KVP-huize (bijvoorbeeld de Quay, Beel, Cals en ook Dries van Agt, al werd hij pas premier na de fusie). De leider van het kabinet in oorlogstijd, Pieter Gerbrandy, kwam echter van de ARP.

In de eerste 21 kabinetten na de Tweede Wereldoorlog waren de christelijken telkens vertegenwoordigd, en leverden voor 15 ook de minister-president. De laatste in die rij: Ruud Lubbers, die met 12 jaar de langst zittende minister-president is. Na het derde kabinet Lubbers (met de PvdA) leed het CDA een historische nederlaag: de partij verloor 20 van de 54 zetels. Na acht jaar paars was het CDA terug in het torentje: viermaal Jan-Peter Balkenende die, geheel in de CDA-traditie, met zowel de PvdA als de VVD regeerde. Men zou kunnen zeggen dat samenwerking met de sociaaldemocraten het CDA slecht bekomt, want na kabinet Balkenende IV (met de PvdA van Wouter Bos) leed de partij wederom een grote nederlaag en verloor 20 zetels. De samenwerking met Geert Wilders in Rutte-I deed de achterban echter nog verder uitdunnen: op dit moment heeft het CDA onder leiding van Sybrand Buma nog 13 zetels in de Tweede Kamer, en 12 in de Eerste Kamer.

De standpunten
In oktober presenteerde het CDA het verkiezingsprogramma, getiteld ‘Keuzes voor een beter Nederland. De Christendemocraten leggen zoals gebruikelijk veel nadruk op waarden en tradities en op de centrale positie van het gezin. Maar ook staan er veel voorstellen in die behoorlijk haaks staan op het beleid dat het kabinet Rutte heeft gevoerd.

De toenemende polarisatie zit het CDA duidelijk dwars. Tegenstellingen bij afkomst, opleidingsniveau of leeftijdsgroep worden steeds groter en krijgen ook steeds meer nadruk in het publieke debat. "Een samenleving van ieder-voor-zich verliest ook het besef van gedeelde waarden en tradities, van respect en saamhorigheid", aldus lijsttrekker Sybrand Buma. Om aan de bevolking duidelijk te maken dat samenleven echt een gezamenlijke taak is, is de dienstplicht in het verkiezingsprogramma opgenomen. Bij defensie of bij een maatschappelijke organisatie moet de dienstplicht een (her)opvoedende rol krijgen. De partij wil ook dat mensen zeggenschap krijgen bij alle publieke organisaties, zoals scholen, zorginstellingen en woningcorporaties. Zo zou een school waar ouders inspraak hebben, niet kiezen voor een groot gebouw maar voor beter onderwijs.

Eerder werd al bekend dat het CDA de studiebeurs gedeeltelijk wil herinvoeren. Om te zorgen voor meer vaste arbeidscontracten gaat de verplichting voor werkgevers om loon door te betalen bij ziekte fors omlaag (maar hoe fors staat er niet in). Voor zzp'ers komt er een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering.

Op het gebied van de zorg kiest het CDA een gulden middenweg: het eigen risico niet intact laten of afschaffen, maar verlagen (maar hoeveel staat er niet in). Om de forse bezuiniging op ouderen te compenseren komt er een zorgbonus voor mantelzorgers. Niet te verwarren met de zorgtoeslag natuurlijk.

Typische CDA-familiepunten vinden we terug bij het ouderschapsverlof: na de bevalling krijgen de nieuwe ouders samen drie maanden ouderschapsverlof. De mogelijkheden voor flexibel verlof en flexibele werktijden voor jonge ouders moeten worden vergroot. Tot slot hebben al die drukke gezinnen ook recht op een gezamenlijk rustmoment: de zondag.

Nog twee punten tot slot: het verkiezingsprogramma pleit voor een sluiting van alle coffeeshops, en er moet een kiesdrempel worden ingevoerd van twee zetels om de versplintering in de politiek tegen te gaan.

De kandidaten
Lijsttrekker is Sybrand van Haersma Buma, en die gaan we daarom natuurlijk in de grote tv-debatten terugzien. De Fries Buma is jurist en begon zijn werkzame carrière bij de Raad van State. Sinds 2002 is hij lid van de Tweede Kamer en hield zich daar met name bezig met de beleidsterreinen justitie en binnenlandse zaken (veiligheid en openbare orde).

Hij staat bekend als een inhoudelijk sterke, rustige debater. Hij schuwt zijn christelijke achtergrond niet, maar bedient zich duidelijk minder van het belerende moralistische toontje dat zijn illustere voorganger soms had. Buma laat zich zelden verleiden tot moddergevechten met populisten, ook al gaf hij na het klappen van kabinet Rutte-I aan “zijn buik vol te hebben van samenwerken met Geert Wilders”.

Het bovenste gedeelte van de lijst wordt voornamelijk gevuld met de huidige kamerfractie. Zo staat Mona Keijzer, die in 2012 de lijsttrekkersverkiezing van Buma verloor, op twee en vinden we Pieter Omtzigt terug op plek vier. Omtzigt is de financiële expert van het CDA en kwam in 2012 op een onverkiesbare 39^e plaats terecht, maar is het enige Kamerlid dat op voorkeursstemmen toch in de Kamer kwam. Hij staat bekend als een terriër (‘de luis in de pels van het kabinet’) en is erg actief op social media. Op plaats zes staat Madeleine van Toorenburg, die we kennen als voorzitter van de parlementaire enquetecommissie Fyra.

In de lagere regionen vinden we bijvoorbeeld journalist Arjan Erkel (op 29) en voetbalcoach Wiljan Vloet (op 43). De echte lijstduwer is de 90-jarige Hannie van Leeuwen. In totaal was ze 24 jaar volksvertegenwoordiger tussen 1966 en 2007.

Waarom zou je op het CDA stemmen?
Omdat er een programma ligt dat een evenwichtige kijk heeft op de toekomst van het land, zonder daarbij specifiek een leeftijds- of etnische groep voor te trekken. Om die reden nodigt het programma ook uit tot coalitieonderhandelingen met zowel links als rechts. Het CDA kiest wel duidelijk voor het ‘traditionele’ gezin, dus als je daar deel van uitmaakt zit je bij het CDA wel goed. Buma zal zich in de verkiezingsstrijd opwerpen als ‘het redelijke alternatief’ in het centrum en daarmee een gerede kans hebben om deel te nemen aan de volgende regering.

Waarom zou je niet op het CDA stemmen?
Omdat de partij zich op ethische kwesties nog steeds niet schaart achter de keuzes die we inmiddels hebben gemaakt. Zaken als euthanasie en homohuwelijk liggen bij (de achterban van) het CDA nog steeds gevoelig en met het CDA in een kabinet zal ontwikkeling op dit gebied zeker weer een paar jaar stilliggen. Verder kan de degelijkheid van het CDA ook een nadeel zijn: doordat écht scherpe keuzes ontbreken moet je er niet op stemmen als je graag verandering wil zien.

In de volgende aflevering: GroenLinks.

Sybrand Buma, lijsttrekker van het CDA (Foto: ANP)