Reacties op referendum Brexit

S&P: Britten verliezen AAA-status

Nu Groot-Brittannië de Europese Unie de rug lijkt toe te keren, kan het land niet langer rekenen op het hoogste denkbare rapportcijfer voor zijn staatsleningen. Dat heeft hoofdanalist Moritz Kraemer van kredietbeoordelaar S&P vrijdag gezegd tegen zakenkrant Financial Times (FT).

De Britten hebben nu nog de hoogst haalbare AAA-status, ook wel triple A genoemd, bij S&P. Daar zal volgens Kraemer snel verandering in komen, gezien de verwachte politieke, financiële en economische gevolgen van een vertrek uit de EU. "Wij vinden dat een AAA-rating onhoudbaar is onder deze omstandigheden'', zei hij.

Bank of England in nauw contact met banken
De Britse centrale bank staat momenteel in nauw contact met de financiële instellingen in het land, in aanloop naar de opening van de financiële markten.

Naar verwachting opent de Britse beurs vrijdag scherp lager, nu Groot-Brittannië heeft gekozen voor een brexit. Het pond sterling zakte de afgelopen uren al naar het laagste niveau ten opzichte van de dollar sinds 1985. Omstreeks 07.10 uur (Nederlandse tijd) was het pond 1,3412 dollar waard.

Geert wilders feliciteert Britten
Geert Wilders en de PVV feliciteerden de Britten, vooruitlopend op het eindresultaat van het referendum, vrijdagochtend vroeg met het aanstaande vertrek uit de Europese Unie. "Donderdag 23 juni gaat de geschiedenis in als Independence Day. De eurofiele elite is verslagen. Groot-Brittannië wijst Europa de weg naar de toekomst en de bevrijding. Het is nu tijd voor een nieuwe start, vertrouwend op eigen kracht en soevereiniteit. Ook in Nederland", laat de partij in een reactie weten.

Volgens de Britse media gaat het vertrekkamp winnen. Wilders wil met Nederland het Britse voorbeeld volgen. "Wij willen weer de baas worden over ons eigen land, ons eigen geld, onze eigen grenzen en ons eigen immigratiebeleid. Als ik premier word, dan komt er ook hier in Nederland een referendum over het verlaten van de Europese Unie. Laat het Nederlandse volk spreken", aldus Wilders.

Front National viert overwinning Brexit:
De rechts-populistische Franse partij Front National heeft de overwinning van de Britse tegenstanders van het EU-lidmaatschap van Groot-Brittannië vrijdagochtend met gejuich begroet. "Overwinning voor de vrijheid!", twitterde FN-leider Marine Le Pen. Ze greep de gelegenheid aan om ook in Frankrijk en de andere EU-lidstaten een referendum over een vertrek uit de unie te eisen.

Marion Le Pen, een nicht van Marine die ook een prominente plaats in de partij bekleedt, jubelde eveneens op Twitter toen de overwinning voor het brexitkamp vrijdagochtend kwam vast te staan.

Sigmar Gabriel: "Een slechte dag voor Europa"
De Duitse vicekanselier Sigmar Gabriel uitte vrijdag zijn teleurstelling over het mogelijke Britse vertrek uit de EU op Twitter: "Verdomme! Een slechte dag voor Europa'', schreef Gabriel, die ook de minister van Economische Zaken van zijn land is.

Premier Australië verwacht dat gevolgen brexit meevallen
De Australische premier Malcolm Turnbull verwacht dat de stem van de Britten voor een vertrek uit de Europese Unie een periode van onzekerheid inluidt op de wereldmarkten. Maar de gevolgen voor Australië, als lid van het Britse gemenebest met Groot-Brittannië verbonden, blijven volgens Turnbull beperkt.

Dat optimisme baseert Turnbull vooral op de tijd die het de Britten in zijn ogen gaat kosten om zich los te maken van de EU. Eventuele schadelijke gevolgen kunnen daardoor worden voorzien en opgevangen.

Gisela Stuart: "Kiezers lieten zich niets voorschrijven"
Voorzitter van het brexit-kamp, Gisela Stuart, kijkt met tevredenheid naar de uitslag van het referendum over de vraag of Groot-Brittannië in de EU moet blijven. Ze is opgewonden dat mensen zich niets hebben laten voorschrijven door de gevestigde orde.

"Ik denk dat het nu een verantwoordelijkheid is voor ons als politici om te handelen in het beste belang van het land. Dus blijf rustig, neem doordachte stappen maar zet het proces in werking'', aldus de Labour-parlementariër Stuart.

Groot-Brittannië zal zich volgens haar niet isoleren van de buitenwereld. "We zullen werken met Europese partners, we zullen net als voorheen op internationaal niveau blijven werken. Het is simpelweg de democratische (EU-)bestuursstructuur die we hebben verworpen. Het is niet de blik naar buiten die we hebben verworpen.''

Clingendael: "Rare situatie"
Er is nog veel onduidelijkheid over wat gaat gebeuren nu Groot-Brittannië waarschijnlijk uit de EU vertrekt. "Er moeten nu stappen genomen worden, die we nooit eerder zijn doorgegaan'', zegt Adriaan Schout van kennisinstituut Clingendael tegen de NOS. "Dit roept vooral heel veel vragen op. Er zal nu ook een rare situatie ontstaan. De Britten willen straks binnen de EU nog wel over dingen meepraten, maar ze willen er toch uit.''

Schout is niet bang dat Nederland het Britse voorbeeld gaat volgen. "Elk land heeft zijn eigen dynamiek als het de EU betreft. Nederlanders zijn toch altijd wel pro-Europa. Ik ga er vanuit dat wij gewoon bij de EU zullen blijven.''

Farage 'schoffeert Cox' in triomfrede
De overwinningsrede van Nigel Farage, de voorman van de Britse anti-EU-partij UKIP, is donderdagnacht her en der met verontwaardiging ontvangen. Farage zou met zijn opmerking dat het brexitkamp "heeft gewonnen zonder een schot te lossen'' op onsmakelijke wijze hebben verwezen naar de moord op Lagerhuislid en pleitbezorger van de EU Jo Cox.

Farage sprak zijn aanhang toe toen het 'Leave'-kamp op winst stond, maar nog niet zeker was van de overwinning. Hij riep de dag van het referendum over het Britse lidmaatschap van de EU vast uit tot onafhankelijkheidsdag en vroeg alvast om het hoofd van premier David Cameron.

Marit May (PvdA): "Uitslag teleurstellend"
Europawoordvoerder van de PvdA Marit Maij noemde de uitslag juist teleurstellend.

Maij vindt wel dat de keuze van de Britten moet worden gerespecteerd. "Ook nu die keuze slecht is voor Groot-Brittannië, slecht voor Nederland en slecht voor Europa. Het is nu aan de Britten om aan te geven hoe ze de uittreding verder willen vormgeven."

Kees Verhoeven (D66)
Volgens Europawoordvoerder van de Tweede Kamerfractie van D66 Kees Verhoeven heeft de Britse premier Cameron hoog spel gespeeld door het Europees lidmaatschap in te zetten voor zijn eigen politiek gewin. "En nu heeft hij keihard verloren. Zowel Groot-Brittannië als Europa komt hier verzwakt uit, we moeten nu alles op alles zetten om de EU te versterken en te democratiseren. Wat D66 betreft is het duidelijk, aankomende dinsdag moet Cameron direct het Brits verzoek op tafel leggen om de EU te verlaten. We kunnen ons niet langer laten gijzelen door de Britten. Een meerderheid stemde brexit, dan moeten ze nu ook zo snel mogelijk de EU verlaten."

VVD: "klap"
De VVD noemt de uitkomst een klap. "Het is duidelijk dat dit grote consequenties zal hebben. Dit is onontgonnen terrein, dus het is belangrijk om hier rustig en verstandig te werk te gaan. De Britten zijn en blijven een belangrijke bondgenoot en een bevriend land", aldus Anne Mulder, Europa-woordvoerder voor de Tweede Kamerfractie van de VVD.

Emile Roemer (SP): "Mokerslag voor Brussel"
Fractieleider van de SP Emile Roemer liet via Twitter weten de uitslag een "mokerslag voor Brussel en voor politici die werken aan Superstaat Europa" te vinden. "De EU moet op de schop. Minder Brussel, meer democratie."

Gert-Jan Segers (ChristenUnie): "teleurgesteld"
Fractieleider Gert-Jan Segers van de ChristenUnie in de Tweede Kamer is juist teleurgesteld. "Dit is een hele sombere dag. Nederland verliest een medestander binnen de EU. De EU verliest een sterk land dat altijd heilzaam tegenwicht bood tegen Brusselse overmoed. De brexit laat vooral zien dat de EU burgers van zich heeft vervreemd en zo niet verder kan. De Unie maakt zich vaak te groot bij kleine dingen en faalt te vaak bij grote vragen. Dit sombere moment moet ook het moment zijn van een andere Unie."

Jesse Klaver (Groen Links): "keerpunt"
Ook Jesse Klaver, fractieleider van GroenLinks in de Tweede Kamer, is niet blij. "Als Europeaan in hart en nieren baal ik uiteraard enorm. Dit kan een keerpunt in de geschiedenis van de Europese Unie zijn. Het laat zien dat het Europese project ook kan mislukken. Als Unie staan we samen sterker tegenover internationale vraagstukken als klimaatverandering, belastingontwijking en immigratie. Het Europese project is te waardevol om uit onze handen te laten vallen."

Kees van der Staaij (SGP): "Einde van eliteproject"
Volgens Kees van der Staaij, fractieleider van de SGP in de Tweede Kamer luidt een brexit het einde in van de EU als eliteproject. "Alleen radicaal hervormde Europese samenwerking heeft toekomst."

Joram van Klaveren (Groep Bontes/Van Klaveren): "tijd voor referendum"
"Nu de Britten, onder aanvoering van onze zusterpartij UKIP, hebben gekozen voor het verlaten van de Europese Unie is de eerste stap gezet. Ook de Nederlandse bevolking moet zich nu kunnen uitspreken over het lidmaatschap van de EU. We moeten terugkeren naar de basis, terug naar de EEG. Nederland moet weer soeverein zijn. Zelf kunnen beslissen hoe zijn toekomst en democratie eruit zien."

Mark Rutte: "Teleurgesteld"
Premier Mark Rutte heeft vrijdagmorgen teleurgesteld gereageerd op de brexit. Rutte verklaarde echter niet in paniek te zijn nu Groot-Brittannië uit de EU wil vertrekken. "Het is ook een stimulans om de EU te hervormen.''

Ierse regering: crisisberaad
De Ierse regering heeft een crisisberaad belegd nu Britse kiezers ervoor hebben gekozen de Europese Unie de rug toe te keren. Het land is economisch sterk afhankelijk van Groot-Brittannië en zal een vertrek uit de EU zeker voelen.

De beslissing heeft "zeer grote gevolgen voor Ierland'', verklaarde het kabinet vrijdagochtend. Ierland wordt zwaarder getroffen door een brexit dan welk ander land dan ook, aldus Dublin.

Minister van Financiën Michael Noonan berekende eerder deze week de economische gevolgen voor Ierland van een brexit. Het land verliest naar schatting 1,2 procent van zijn bruto binnenlands product door het Britse vertrek. De handel tussen beide landen, met een waarde van zo'n 1,2 miljard euro per week, zou met 20 procent kunnen krimpen.

De minister van Buitenlandse Zaken voorziet weer strikte grenscontroles tussen Ierland en Noord-Ierland en heeft al gekeken hoe die moeten worden ingevoerd.

Belgische regering: Crisisberaad
De Belgische regering houdt vrijdagmiddag crisisberaad over de gevolgen voor België van een Brits vertrek uit de EU. Vicepremier en minister van Economie en Werk Kris Peeters had de crisisgroep met onder anderen de gouverneur van de Nationale Bank en topbestuurders uit het bedrijfsleven eerder deze week ingesteld om de regering te adviseren over de aanpak van een brexit.

Het vertrek van het Verenigd Koninkrijk zou volgens verschillende studies een negatieve impact hebben op de Belgische economie van 0,5 procent van het bbp of 2,1 miljard euro en 12.000 banen kunnen kosten. 

Sophie in 't Veld (D66)
"hopelijk is het shocktherapie voor de rest van de EU en de Nederlandse partijen in het midden die zich hebben laten gijzelen door populisme. Je ziet nu dat het ook kapot kan gaan'', aldus D66'er Sophie in 't Veld.

Update 10:02 uur:

Donald Tusk (EU-president) 

Donald Tusk noemt het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de EU "ernstig en politiek dramatisch", maar riep vrijdagochtend in Brussel op niet hysterisch te reageren. "We zijn voorbereid op deze uitkomst."

Hij sprak van een "historisch moment met veel consequenties''. "Maar ik verzeker u dat er geen juridisch vacuüm ontstaat.'' Het EU-recht blijft van kracht in het Verenigd Koninkrijk tot de Britten de unie hebben verlaten, aldus Tusk.

Tijdens de top van regeringsleiders, volgende week in Brussel, gaan de landen reflecteren over hoe het verder moet, besloot Tusk.

Rabobank
De Rabobank stelt de uitkomst enorm te betreuren. "EU-integratie is een belangrijke motor geweest voor groei en Nederland heeft daar heel sterk van geprofiteerd. Wij hopen dat dit geen voorbode is van verdere desintegratie van de EU. We hopen dat de uittreding geordend en harmonieus verloopt en dat ook daarna een hoge mate van vrijhandel met de EU mogelijk blijft. Of we onze activiteiten terugtrekken uit Groot-Brittannië staat nog niet vast. Dat hangt af van de beslissingen die onze klanten nemen. Nu breekt een grote periode van onzekerheid aan. Dat is met name het probleem."

Werkgeversorganisaties VNO-NCW en LTO Nederland:
Werkgeversorganisaties VNO-NCW en LTO Nederland roepen op het hoofd koel te houden. "Door de Britse keuze gaat Europa, en Nederland daarbinnen, een periode van onzekerheid tegemoet. Er moeten nu antwoorden worden gevonden om het vertrek van het Verenigd Koninkrijk ordelijk te laten verlopen. De ondernemers van Nederland respecteren de keuze van het Britse volk om uit de EU te stappen, maar geloven zelf sterk in de Europese Unie."

Havenbedrijf Rotterdam
Het Havenbedrijf Rotterdam stelt dat het altijd lastig is te voorspellen wat de toekomst brengt. "Ook in dit geval. Een meerderheid heeft voor een brexit gestemd, maar wat dat betekent is ongewis. Je kunt verwachten dat de Europese Unie en de Britten nu in gesprek gaan over hun toekomstige samenwerking. Wat daar uitkomt is niet helder, met bijvoorbeeld de Zwitsers en de Noren zijn ook goede economische relaties. Maar de onzekerheid die nu ontstaat is niet goed voor de Britse economie en je kunt verwachten dat dat negatief uitwerkt op de handelsstromen tussen Groot-Brittannië en het continent. Maar laten we niet te somber zijn: ook als de Britten uit de EU stappen verandert de geografische ligging van Groot-Brittannië niet. Het blijft een dichtbij gelegen markt met ruim 60 miljoen inwoners."

Arthur van Dijk (Transport en Logistiek Nederland)
Voorzitter Arthur van Dijk van brancheorganisatie  (TLN) roept Groot-Brittannië op om zo spoedig mogelijk afspraken te maken met de Europese Unie, om de onzekerheid bij bedrijven en consumenten zoveel en zo snel mogelijk weg te nemen. "Dagelijks rijden er ruim 500 Nederlandse vrachtauto's naar Groot-Brittannië. Bijna de helft van de producten voor dit land bestaat uit landbouwproducten en levensmiddelen, zoals groente, fruit, vlees en eierproducten. Ruim een derde bestaat uit handelsgoederen en containers. Naast wegtransportbedrijven zullen logistiek dienstverleners, zoals expediteurs en op- en overslagbedrijven, de nadelige gevolgen ondervinden van dalende vervoersstromen tussen de EU en Groot-Brittannië."

Martin Schulz (voorzitter van het Europees parlement)
Martin Schulz denkt niet dat de keuze van de Britse bevolking om de EU te verlaten navolging krijgt in andere lidstaten. "Ik geloof niet dat andere landen aangemoedigd zullen worden om hetzelfde gevaarlijke pad te bewandelen", zei hij in een eerste reactie aan de Duitse televisiezender ZDF.

Schulz verwacht dat de onderhandelingen over de scheiding snel van start zullen gaan. "Niemand is gebaat bij een lynchpartij die jaren aansleept."

Slowakije
In Oost-Europa is geschokt gereageerd op het besluit van Groot-Brittannië om de Europese Unie te verlaten. "Europa zal nooit meer hetzelfde zijn," verzuchtte de Slowaakse premier Robert Fico volgens Slowaakse media. Zijn land neemt het EU-voorzitterschap van Nederland over op 1 juli.

Hongarije
Ook de Hongaarse premier Viktor Orbán is met een kater opgestaan. Hij had tot op het laatste moment de Britten opgeroepen in de EU te blijven. In een paginagrote advertentie in The Daily Mail schreef hij: "De beslissing is aan u, maar ik wil u laten weten dat Hongarije er trots op is om samen met u lid te zijn van de Europese Unie." Dat was ironisch. Orbán staat bekend als een van de meest eurosceptische regeringsleiders van de EU.

Hongaarse media melden vrijdagmorgen dat de premier heeft gezegd dat de EU moet leren van de kritiek van miljoenen kiezers en een identiteitsverandering moet ondergaan.   

Update 10:09 uur:

Europese Volkspartij
De Europese Volkspartij, de grootste politieke groep waar ook het CDA in zit, wil wel dat de onderhandelingen over het Britse vertrek binnen de deadline van twee jaar worden afgerond. ,,Het Britse besluit veroorzaakt grote schade aan beide zijden. Europa heeft nu behoefte aan een periode van reflectie.''

De sociaaldemocratische groep, in grootte de tweede, reageert geschokt op de enorme 'terugslag'. De partij wil de leiding nemen om Europa dichter bij zijn inwoners te brengen door een einde te maken aan het bezuinigingsbeleid.

Europese Groenen
De Europese Groenen zijn 'extreem teleurgesteld'. "Maar dit mag niet het begin zijn van een domino-effect in de EU. Alle pro-Europese krachten moeten nu zelfkritisch zoeken naar een antwoord op de vraag waarom de kloof tussen burgers in Europa groeit. De Europese regeringen moeten nu samen een reactie formuleren die het vertrouwen in de EU vergroot.''

Update 10:24 uur:

JOVD (Jongerenafdeling VVD): moment om roer om te gooien'

Ongeacht de uitslag van het referendum in Groot Brittannië moet de Europese Unie spoedig voor ingrijpende hervormingen kiezen. Dat stelt de JOVD, de jongerenorganisatie van de VVD.

"Laat deze hoe dan ook nipte uitslag een duidelijk signaal zijn voor EU-voorzitter Rutte: het is hoog tijd om de schaar te zetten in het aantal taken en bevoegdheden van de Europese Unie. Europa moet minder doen en meer presteren en dit is een uniek moment", stelt JOVD-voorzitter Matthijs van de Burgwal.

"Het signaal dat veel Britten vandaag hebben afgegeven wordt ook in Nederland door veel mensen gedeeld: de bemoeizucht van Europa is veel te groot geworden. Blijkbaar is de Europese integratie voor de inwoners geen vanzelfsprekendheid. Het is tijd voor heronderhandelingen over de taken en bevoegdheden van Brussel", aldus JOVD-voorzitter Matthijs van de Burgwal. "We moeten nu dringend het roer omgooien, anders kan het voortbestaan van de hele Europese Unie op het spel komen te staan."

"Het aantal eurocommissarissen moet bijvoorbeeld drastisch worden verminderd: momenteel zijn dat er 28, ieder land levert er één. Dat zorgt voor veel onnodige regeltjes: het grootste deel van de eurocommissarissen houdt zich allesbehalve bezig met de kerntaken van de Europese Unie", stelt JOVD-voorzitter Van de Burgwal. "Een inkrimping van het aantal leden van de Europese Commissie is daarvoor het juiste medicijn."

Volgens de VVD-jongeren zou de Europese Unie zich meer moeten focussen op handel en dus op de interne markt. "Waar de Europese Unie noodzakelijk is op het gebied van vrijhandel en een interne markt, bestaat de begroting nu voor de helft uit protectionistische maatregelen", stelt voorzitter Van de Burgwal. "De Europese Unie moet zich bij haar kerntaken houden om het vertrouwen terug te krijgen."

Update 10:37 uur:

Chris Buijink (Nederlandse vereninging van banken)
Voorzitter Chris Buijink van de koepelorganisatie laat weten teleurgesteld te zijn over de beslissing van de Britten om de Europese Unie te verlaten. "De Britse keuze is helder. Voor ons komt het er nu op aan de Europese Unie verder te verbeteren en daarnaast te werken aan een goede nieuwe verhouding met het Verenigd Koninkrijk, op Duitsland na de belangrijkste handelspartner van ons land."

Buijink ziet de EU als een positieve kracht voor de Nederlandse banken. "Dat wordt versterkt door de totstandkoming van de Europese bankenunie."

Mark Carney (Bank of England)
De Bank of England (BoE) zal niet aarzelen extra maatregelen te nemen om ervoor te zorgen dat de financiële markten blijven functioneren. Dat heeft gouverneur Mark Carney vrijdag laten weten nadat de Britse bevolking voor een vertrek uit de Europese Unie heeft gestemd.

De BoE heeft zich volgens Carney goed voorbereid op het scenario dat zich nu ontvouwt, in nauwe samenwerking met het ministerie van Financiën. De balansen van de grote Britse banken zijn de laatste jaren doorgelicht en indien nodig versterkt. Daardoor zijn ze bestand tegen nog zwaardere economische condities dan de centrale bank nu voorziet.

Dat is volgens Carney van groot belang, omdat de banken daardoor voldoende buffers hebben om ook in zware tijden krediet te kunnen blijven verstrekken aan Britse bedrijven en huishoudens. De BoE zelf heeft bovendien meer dan 250 miljard pond beschikbaar om in noodgevallen de markt draaiende te houden.

Jeroen Dijsselbloem (Financiën)
Het belangrijkste is om nu economische en politieke stabiliteit te behouden in Europa. "Dat is wat ons economisch herstel verder zal schragen'', benadrukte minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) vrijdagmorgen in een eerste reactie op de brexit.

Dijsselbloem sprak over een "nieuwe werkelijkheid die we moeten accepteren, wat we daar verder ook van vinden.''

Update 11:05 uur:

Bert Koenders (Buitenlandse zaken)
Deze dag zal de geschiedenisboeken ingaan. We gaan nu samen in Europa een nieuwe bladzijde omslaan. We moeten aan de slag met de zorgen die in en over Europa heersen. Dat is de lijn van het Nederlandse voorzitterschap en daarmee worden resultaten geboekt." Zo reageert minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) op het Britse referendum over vertrek uit de EU.

"Alleen door de handen ineen te slaan realiseren we banen en veiligheid voor onszelf en onze kinderen. We moeten blijven werken aan een EU die verder hervormt, een EU die werkt voor burgers, niet andersom."

Net als premier Rutte noemt Koenders de uitslag van het referendum een teleurstelling. Maar de Britse bevolking heeft 'een signaal afgegeven dat gerespecteerd moet worden'.

EU-President Tusk
EU-president Tusk heeft als reactie op de brexit gezegd dat de overige 27 lidstaten vastbesloten zijn de eenheid te bewaren.De referendum-uitslag noemde hij dramatisch.Tusk stelt de lidstaten voor na te denken over de toekomst van de unie. De EU-top daarover is dinsdag en woensdag in Brussel.

Update 11:42 uur:

Jens Stoltenberg (NAVO)
De NAVO blijft vasthouden aan nauwere samenwerking met de Europese Unie, ook nu het Verenigd Koninkrijk ervoor heeft gekozen de EU te verlaten.

"Het Verenigd Koninkrijk blijft een sterke en toegewijde NAVO-partner en zal zijn leidende rol in ons bondgenootschap blijven spelen", liet NAVO-baas Jens Stoltenberg vrijdag weten in een verklaring. "De positie van het Verenigd Koninkrijk in de NAVO blijft onveranderd."

De NAVO is belangrijker dan ooit als samenwerkingsplatform tussen Europese landen onderling en de VS, aldus Stoltenberg, wijzend op de "instabiele en onzekere" internationale omgeving. Een sterk militair bondgenootschap blijft een essentiële pijler van stabiliteit, en daarom is meer samenwerking met de EU op defensiegebied belangrijk volgens Stoltenberg.

Op de NAVO-top, volgende maand in Warschau, wordt de nauwere samenwerking met de EU bezegeld. "Want samen kunnen we onze waarden effectiever verdedigen en onze naties veilig houden."

Ard van der Steur (Minister van Veiligheid en Justitie)
Op het gebied van veiligheid en justitie zal de samenwerking met de Britten gewoon doorgaan "vanuit het belang dat we met elkaar delen, namelijk de veiligheid van onze inwoners", zei minister Ard van der Steur vrijdag. "Ik maak me daar geen grote zorgen over."

Die samenwerking zal wel op een 'andere voet' verdergaan, voegde hij eraan toe. Daarover wordt de komende tijd gesproken. "Iedereen begrijpt dat we moeten blijven samenwerken om de veiligheid van onze inwoners te garanderen. Dat snappen de mensen in het Verenigd Koninkrijk heel goed."

Voor de grenscontrole heeft het aanstaande vertrek van de Britten uit de EU geen gevolgen. Het maakt geen deel uit van de Schengenzone, waar zonder paspoort kan worden gereisd.

In de EU is de samenwerking op het terrein van veiligheid en justitie de afgelopen jaren versterkt in verband met de terrorismebestrijding en de komst van veel vluchtelingen.

Donald Trump (Presidentskandidaat USA)
De Britten hebben met hun stem voor uittreding uit de Europese Unie "de zeggenschap over hun land heroverd". "Het is iets geweldigs", zegt de gedoodverfde Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump.

"Mensen zijn boos, over de hele wereld, ze zijn boos", aldus de Amerikaanse vastgoedmiljardair. "Ze zijn boos over grenzen, ze zijn boos over mensen die hun land binnenkomen en de zaak overnemen. Niemand weet ook maar wie ze zijn. Ze zijn boos over vele, vele zaken." De volkswoede beperkt zich volgens Trump niet tot de Verenigde Staten en Groot-Brittannië. "Er zijn nog veel meer plaatsen. Dit zal niet de laatste zijn."

Trump zei al eerder dat hij voor een brexit zou stemmen als hij de kans had.

Update 17:05 uur:

Binali Yildirim (Turkse premier)
Volgens de Turkse premier Binali Yildirim moet de Europese Unie goede nota nemen van de Britse stem om uit de EU te stappen en zijn politieke visie heroverwegen.

"De EU moet moet haar toekomstvisie herzien na deze ontwikkeling'', benadrukte Yildirim voor de televisie. Hij uitte ook kritiek op de Britse premier David Cameron, omdat die zijn campagne om het Verenigd Koninkrijk in de Europese Unie te houden, baseerde op de gedachte dat een mogelijk Turks lidmaatschap van het blok nog ver weg ligt.

François Hollande (Franse President)
Europa moet een nieuwe start maken en Frankrijk zal vooroplopen bij het nieuwe Europese project.

Hollande beklemtoonde dat Frankrijk met de bevriende natie blijft werken. Hij zei dat het met Europa niet kan doorgaan zoals het nu gaat. Hij spreekt hier de Europese president Donald Tusk en de Duitse en Italiaanse premiers, Angela Merkel en Matteo Renzi, maandag in Berlijn over.

Dinsdag en woensdag is de eerste Europese top sinds het referendum. Merkel beklemtoonde vrijdag dat haar land een bijzondere verantwoordelijkheid draagt om de Europese eenwording te doen slagen. De EU is volgens haar sterk genoeg om de juiste antwoorden te vinden.

Lodewijk Asscher (Vicepremier)
Het besluit van de Britse bevolking om de Europese Unie te verlaten vormt een 'risico' voor de meevallers in de begroting van volgend jaar. Dat zei vicepremier Lodewijk Asscher vrijdag. De brexit levert schade op voor de Nederlandse economie, zei hij.

Het kabinet komt in september met de begroting van volgend jaar. Pas dan zal duidelijk zijn of de brexit financiële gevolgen heeft, zei hij. "Het is niet goed voor onze economie, maar het is te vroeg om al een inschatting te maken of dat in de komende begroting een effect zal hebben."

Eerder deze maand kwam naar buiten dat volgend jaar onder meer een bezuinig op de zorg wordt geschrapt en dat 600 miljoen wordt gestoken in veiligheid en defensie. Het gaat dan om een bedrag van 1,2 miljard euro die regeringspartijen VVD en PvdA mochten verdelen.

Asscher hoopt dat er snel duidelijkheid komt over de procedure van een Brits vertrek. Hij wil niet "een hele lange periode van onzekerheid". Volgens hem is het belangrijk de handelsrelaties met Groot-Brittannië zo veel mogelijk in stand te houden.

Barack Obama (President VS)
Het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie blijven onmisbare partners van de Verenigde Staten, ook als ze beginnen met onderhandelingen over een Brits vertrek uit de EU. Dat zei de Amerikaanse president Barack Obama vrijdag. "De mensen in het Verenigd Koninkrijk hebben gesproken en we respecteren hun beslissing'', aldus Obama.

Obama verklaarde dat het Britse lidmaatschap van de NAVO voor de Verenigde Staten een belangrijke hoeksteen blijft van buitenlands, veiligheids- en economisch beleid. Hetzelfde geldt voor de betrekkingen met de Europese Unie, die zoveel gedaan heeft om stabiliteit te waarborgen en economische groei en democratische waarden op het continent te verspreiden, aldus de president.

Dt artikel wordt voortdurend aangevuld. De laatste berichten staan onderaan.