FOK!toen: Ivo Opstelten

dekatophetspek

Toen bekend werd gemaakt dat Minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten en zijn staatssecretaris Fred Teeven hun ontslag gingen indienen bij de koning werden er op veel plaatsen in het land grote glazen gevuld met gerstenvocht of andere drank en staken anderen een extra gevulde pretsigaret op. Als je de gemiddelde Nederlander echter vraagt wat de mastodont Opstelten in de afgelopen 71 jaar allemaal heeft gedaan voor hij minister werd komen de meeste mensen niet verder dan burgemeester van Rotterdam. Een mooi moment dus om in een aflevering van FOK!toen eens terug te kijken op het leven van de voormalige minister.

Uit het Nieuwsblad van het Noorden van 3 juli 1987 2
Uit het Nieuwsblad van het Noorden van 3 juli 1987

De jonge jaren
De op 31 januari 1944 in Rotterdam geboren Ivo Willem Opstelten was in zijn jongere jaren geen lieverdje en werd dan ook al op jonge leeftijd in een pleeggezin geplaatst, een domineegezin uit Emmen. Ivo studeerde rechten aan de universiteit van Leiden, waar hij zich specialiseerde in staats- en publiekrecht. Ook was hij in die tijd lid van de Societeit Minerva van het Leidsch Studenten Corps, waar hij ook bevriend raakte met studiegenoot Joris Demmink. Nadat Ivo in 1969 was afgestudeerd ging hij aan het werk bij de gemeente Vlaardingen. In 1972 wordt de dan 28-jarige Opstelten burgemeester van het Drentse dorp Dalen en was daarmee de jongste burgemeester van Nederland.

Uit het Nieuwsblad van het Noorden van 3 juli 1987
Uit het Nieuwsblad van het Noorden van 3 juli 1987

Het was het begin van een langlopende burgemeestersloopbaan, waarbij Opstelten het ambt bekleedde in achtereenvolgend Dalen (1972-1977), Doorn (1977-1980), Delfzijl (1980-1987), Beerta (als waarnemend burgemeester 1983-1984), Utrecht (1992-1999) en Rotterdam (1999-2008). Vooral in de laatste stad wist Opstelten indruk te maken door zijn rustige optreden gedurende de roerige periode na de opkomst van en moord op Pim Fortuyn.

Uit het Dagblad van het Noorden van 26 januari 2010
Uit het Dagblad van het Noorden van 26 januari 2010

De gewone uhhh man Opstelten
In maart 2008 wordt Opstelten verkozen tot partijvoorzitter van de VVD en volgt daarmee de vertrekkende voorzitter Jan van Zanen op. De oud-burgemeester had klaarblijkelijk een goede naam aangezien 67% van de stemmers voor hem had gekozen. Opstelten zou de functie tot oktober 2010 vervullen. Nadat Opstelten in 2009 door de sportkoepel NOC*NSF wordt benoemd tot voorzitter van de Council Olympisch Plan 2028, gaat hij voor de TROS het programma Regelrecht presenteren, waarin hij de strijd aanging met allerlei misstanden in de maatschappij. Dat ook toen al niet iedereen over de presentatie van Opstelten te spreken was blijkt wel uit de hieronderstaande column uit het Dagblad van het Noorden van 13 januari 2010.

Uit het Dagblad van het Noorden van 13 januari 2010
Uit het Dagblad van het Noorden van 13 januari 2010

In augustus 2010 schuift Ruud Lubbers Opstelten naar voren als de nieuwe informateur van het centrumrechtse minderheidskabinet van de VVD en CDA met gedoogsteun van de PVV. Opstelten wordt gevraagd om onderzoek te doen naar de totstandkoming van een stabiel kabinet, bestaande uit CDA, VVD en PVV. In oktober van dat jaar biedt hij zijn verslag aan de koningin aan waarin hij het advies geeft om Mark Rutte te benoemen tot de informateur van de nieuwe regering.

In het kabinet-Rutte I werd Opstelten benoemd tot Minister van Veiligheid en Justitie en was verantwoordelijk voor de invoering van een nationale politie. In 2011 zou Opstelten de aanzet geven voor de invoering van een speciale dierenpolitie. Nadat in 2012 het kabinet was gevallen werd het plan voor de dierenpolitie gedeeltelijk teruggedraaid omdat het een standpunt van de PVV was. In mei 2012 maakte Opstelten bekend zich niet kandidaat te stellen voor de Tweede Kamerverkiezingen 2012, maar het pluche bleek nogal te plakken en zo bleef hij na de kabinetsformatie minister van Veiligheid en Justitie.

Uit het Dagblad van het Noorden van 06 oktober 2010
Uit het Dagblad van het Noorden van 06 oktober 2010

Het laatste jaar
In zijn laatste jaar als minister krijgt de oude brombeer van de VVD regelmatig de wind van voren. Zo ontving Opstelten afgelopen december voor de derde keer de Big Brother Award als grootste privacyschender van Nederland. Zo pleit hij voor de het opslaan van kenteken- en locatiegegevens, negeert structureel de privacy van burgers en maakt op deze wijze van elke Nederlander een verdachte. Ook krijgt Opstelten van de Ombudsman te horen dat het klachten regent over de verrichtingen van zijn departement. Wanneer de Tweede Kamer hem vraagt of er iets met de klachten wordt gedaan en of deze gegrond zijn laat Opstelten op eigenzinnige laconieke wijze weten dat er nou eenmaal meer mensen zijn die klagen over de politie dan over de ambassadeur van China.

Het wordt pas echt pijnlijk als Opstelten zich uitspreekt over Nederlandse jihadisten en de Islamitische Staat. Als de minister in de Kamer aangeeft dat Nederland de terreurorganisatie IS niet kan verbieden zoals Duitsland dat wil gaan doen blijkt dat het geheugen van de oud-burgemeester ook zijn beste tijd heeft gehad. Nog geen maand eerder had Opstelten in dezelfde kamer al aangegeven dat IS al een verboden organisatie is.

Deze vergeetachtigheid had er trouwens eerder ook al voor gezorgd dat Opstelten was 'vergeten' om allerlei bijbaantjes op te geven. Als bewindvoerder mag je namelijk geen nevenfuncties vervullen. Bij vragen van de Kamer zei Opstelten eind 2014: "Bij mijn aantreden als bewindspersoon heb ik mijn nevenfuncties en nevenactiviteiten beëindigd. Als minister heb ik nimmer nevenfuncties of nevenactiviteiten actief uitgeoefend." Onderzoek van onder meer Geen Stijl toonde echter aan dat Opstelten, na in 2010 bewindvoerder te zijn geworden, in het comité van aanbeveling van de Coen Moulijn Cup zat, een evenement dat pas sinds 2012 bestaat! Ook nam hij in 2013 nog aantoonbaar plaats in de Stichting Vrienden van St. Petersburg.

Uit de Telegraaf van 25 maart 1994
Uit de Telegraaf van 25 maart 1994

Fred Teeven
Toen Opstelten in kabinet-Rutte I werd benoemd tot Minister van Veiligheid en Justitie kreeg hij de voormalige officier van justitie Fred Teeven als zijn staatssecretaris. De naam van Teeven, die eerder in de Tweede Kamer had gezeten voor de VVD en Leefbaar Nederland, dook regelmatig op in allerlei doofpotaffaires en andere schandalen. Zo zou Teeven kennis hebben van een lijst met van misbruik verdachte mannen binnen het justitieapparaat, waaronder Joris Demmink. Als officier van justitie was Teeven betrokken bij dit onderzoek en was ook regelmatig aanwezig bij werkoverleggen waarbij ook de naam van Demmink werd genoemd.

Ook zeer dubieus is de rol van Teeven in de zaak Jos van Rey. Op de avond dat Teeven met de van corruptie verdachte VVD'er belde, was er geheel toevallig een storing waardoor het gesprek van hem met met Van Rey niet kon worden opgenomen. Minister Opstelten zou hiervoor verantwoording af moeten leggen. In 2013 had Teeven ook al eens een motie van wantrouwen gekregen in verband met de zaak-Dolmatov. De Russische raketingenieur en activist pleegde zelfmoord in een detentiecentrum in Rotterdam. De zelfmoord bleek het gevolg van een groot aantal blunders van het Ministerie van Justitie. Zo zat Dolmatov onterecht gevangen, kreeg hij geen rechtsbijstand en was ook de medische zorg ver onder de maat.

Een andere zaak waarmee Teeven ook weinig vrienden maakte was de uitzetting van het 6-jarige Georgische meisje Renata Agamiryan. Het kind werd samen met haar familie naar Polen gestuurd, terwijl niet werd opgemerkt dat het meisje aan leukemie leed. Na veel ophef in de media mocht de familie in 2013 terugkeren naar Nederland waar Renata in oktober 2014 in het Leids Universitair Medisch Centrum zou overlijden. Vorig jaar mei raakte Teeven nogmaals in opspraak toen de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten het Nederlandse asielbeleid door de mangel haalde en de staatssecretaris aansprak op het gevangen zetten van kinderen. Volgens Teeven zou het slechts om 'een tiental' kinderen gaan en moest het verder zoveel mogelijk worden voorkomen.

Teeven de hardliner
In zijn tijd als officier van justitie stond Teeven bekend als een hardliner die de strijd aan was gegaan met de georganiseerde misdaad. Teeven stond echter ook bekend als een man die zijn mond wel eens voorbij sprak. Nadat in 2012 een inbreker bij een vechtpartij om het leven was gekomen zei Teeven: "Het is treurig dat er iemand dood is gegaan, maar dat is wel een inbrekersrisico". Ook liet Teeven weten dat hij blij was dat de lichtgewonde bewoners niet waren opgepakt door de politie. "Zij zijn de slachtoffers". Volgens Teeven was gepast geweld geoorloofd.

Ook in de kwestie rondom de vervroegde vrijlating van Volkert van der Graaf sprak Teeven voor zijn beurt, toen hij aangaf dat het wat hem betrof onmogelijk zou zijn om de moordenaar van Fortuyn vervroegd vrij te laten. Teeven zou niet lang daarna op zijn woorden terug moeten komen. Volgens de rechter mocht Van der Graaf vrijgelaten worden en daar mocht Teeven het mee doen. Van der Graaf had tenslotte twee derde deel van zijn straf (18 jaar) uitgezeten.

Uit het Nieuwsblad van het Noorden van 19 november 1988
Uit het Nieuwsblad van het Noorden van 19 november 1988

Bonnetje?
Nadat gisteren bekend was geworden dat er door Justitie in 2001 4,7 miljoen gulden was betaald aan drugscrimineel Cees H. besloot Opstelten dat het tijd werd om zijn verantwoording te nemen en bood zijn ontslag aan de koning aan. Opstelten had namelijk eerder gezegd dat er 'slechts' 1,25 miljoen aan de crimineel had betaald om niet lang daarna in de Tweede Kamer te verklaren dat hij niet meer precies wist hoeveel hij nou aan Cees H. had gegeven. Ook de fiscus zou buiten deze Teevendeal zijn gehouden. Pas nadat men een screenshot had kunnen maken van een verouderd computersysteem kon aangetoond worden hoeveel er nou in werkelijkheid was betaald. De bonnetjesaffaire zou de kop kosten van zowel Opstelten als Teeven.

Wie de opvolgers van het illustere duo zullen worden is nog niet bekend. Pas na de verkiezingen op 18 maart worden er kandidaten aangewezen voor de ministersposten. Tot die tijd zal minister Blok als waarnemend minister op de vrijgekomen posten zijn werk doen.