Laatste rit nabij voor Duitse nachttreinen
Het is een drukte van jewelste op het treinstation van Berlijn op deze koude ochtend in december. Forenzen haasten zich in en uit de glimmende hogesnelheidstreinen, maar een van de perrons is opvallend leeg. Totdat er opeens een vuile locomotief het station komt binnenrijden, met een rij wagons die waarschijnlijk voor het laatst in de jaren tachtig als modern werden beschouwd.
Het is de slaaptrein uit Parijs, twintig minuten te laat. Het is de laatste stop op een lange reis. Niet alleen voor de passagiers, maar binnenkort ook voor de treindienst zelf.
De slaaptrein rijdt deze week voor het laatst. De Duitse spoorwegen, Deutsche Bahn, hebben besloten de dienst te schrappen. Ooit reed de slaaptrein door tot Moskou, maar de verliezen zijn niet meer te dragen. De concurrentie van goedkope luchtvaartmaatschappijen heeft de slaaptrein de das omgedaan. "De vraag is de afgelopen tien jaar met dertig procent afgenomen vanwege de lagere prijzen van vliegtickets", zegt woordvoerster Susanne Schulz van DB.
Een kaartje voor de slaaptrein, middenin de week, kost zeventig euro. Dan lig je als reiziger met drie anderen in een coupé en ben je twaalf uur onderweg. Met het vliegtuig ben je met twee uur op de plaats van bestemming, voor 55 euro.
Niet alleen de dienst tussen Berlijn en Parijs moet er aan geloven. Ook de slaaptreinen die Amsterdam, Praag, Basel en Kopenhagen verbinden behoren binnenkort tot het verleden. De slaaptrein van Berlijn naar Warschau rijdt binnenkort ook niet meer door naar Amsterdam en treinliefhebbers vrezen dat alle andere slaaptreinen in Europa hetzelfde lot te wachten staat. Ze hebben petities ingediend op nationaal niveau en bij de Europese Unie om de in hun ogen milieu- en familievriendelijke manier van reizen te behouden.
Met een treinreis van Berlijn naar Parijs stoot een reiziger de helft zoveel CO2 uit als met het vliegtuig, staat op de website van Deutsche Bahn. Bovendien, voor kinderen vanaf 2 jaar moet de volle mep betaald worden voor een vliegticket, terwijl ze tot hun 15e gratis mogen meereizen met de slaaptrein. Andere treinfanaten wijzen erop dat reizen over het spoor iets romantisch heeft en dat mensen tot rust komen tijdens de reis.
"In twee uur van Parijs naar Berlijn is simpelweg te snel", zegt Marie-Hélène, een vaak geziene gast in de slaaptrein. "Ik ben dol op lezen en daar is zat tijd voor in de nachttrein." Marie-Hélène wijst naar de twee grote tassen die ze bij zich heeft. Daar zou ze flink voor moeten bijbetalen in een vliegtuig. "Ik reis niet graag met weinig bagage", zegt ze lachend.
Jon Worth is een consultant. In eerste instantie nam hij de nachttrein om meer van Europa te zien, maar hij ziet het nu ook als een zeer praktische manier om voor werk te reizen. "Je hoeft geen kamer in een hotel te nemen en als je de volgende ochtend wakker wordt ben je op je plaats van bestemming." Worth denkt dat spoormaatschappijen de nachttreinen expres verwaarlozen en dat de reizigers daar onder lijden. "Er is vraag naar en die vraag zou toenemen als nachttreinen goed werden beheerd en in de markt werden gezet. Het gaat niet allemaal om concurrentie met vliegmaatschappijen, zoals ze ons willen doen geloven."
Deutsche Bahn zegt vorig jaar twaalf miljoen euro te hebben verloren op de nachtdiensten die nu worden geschrapt. De nachttreinen moderniseren zou miljoenen kosten. Maar dat is wellicht de enige manier om mensen in de bedjes te krijgen.
Een groep Mexicaanse studenten heeft op de koude ochtend in december moeite uit de trein te komen. De deur waar ze voor staan zit klem. Een chagrijnige spoormedewerker opent de deur uiteindelijk, waarna de groep uitstapt. Hoe was hun reis? "Ik dacht dat we wifi zouden hebben", zegt Alejandra Vega. "Maar het was wel oké."