FOK!toen: In Memoriam: Lou Reed (1942 - 2013)

Gisteren is de Amerikaanse zanger en songschrijver Lou Reed overleden. Reed was samen met John Cale het gezicht van The Velvet Underground en zou daarna ook nog een succesvolle solocarrière hebben. In deze extra FOK!toen blikken we terug op het leven van de veelzijdige muzikant.

De jonge jaren

Lewis Allan Reed word op 2 maart 1942 geboren in Brooklyn in New York. Hij groeit op in Freeport waar hij ook voor het eerst in aanraking komt met rock-'n-roll en rhythm-and-blues. Vanaf de tijd dat Reed op de middelbare school zit speelt hij in diverse bandjes en neemt met de doo wop-band The Jades zijn allereerste plaatje op. Reed zat in zijn jonge jaren op de universiteit van Syracuse waar hij onder meer journalistiek studeerde. Op de universiteit kreeg hij ook les van de schrijver Delmore Schwartz. Het was Schwartz die Reed ondersteunde in zijn ambitie om schrijver te worden. In diezelfde tijd begon Reed ook interesse te krijgen voor experimentele muziek en free jazz.

In 1963 verhuist Reed naar New York en krijgt een baantje als tekstschrijver bij Pickwick Records. In het daaropvolgende jaar zou hij een klein succesje hebben met zijn liedje 'The Ostrich'. Het liedje werd opgenomen door een door de platenmaatschappij samengesteld bandje genaamd The Primitives, waarin ook de Engelse muzikant John Cale speelde. Cale was net naar New York verhuist om daar muziek te gaan studeren en speelde ook met La Monte Young, één van de belangrijkste componisten van de minimal music in de Verenigde Staten. Nadat Cale een aantal van Reed's oude composities had gehoord, waaronder het liedje 'Heroin', wilde hij graag een nieuwe band met hem oprichten.

Velvet Underground & Nico

The Velvet Underground

Reed en Cale huren begin 1965 een appartement in de Lower East Side in New York en vormen samen met Maureen Tucker, Sterling Morrison en Angus MacLise een nieuwe groep die The Velvet Underground zou gaan heten. MacLise was alweer vertrokken voordat de band aan haar eerste optreden toe was en ze doen in december 1965 hun allereerste concert als een kwartet. The Velvet Underground komt in contact met de New Yorkse kunstenaar Andy Warhol, die het imago van de groep behoorlijk onder handen zou nemen. Zo zorgde Warhol dat de groep uitgebreid werd met zangeres Nico. Reed was daar niet zo blij mee en liet dat merken door subtiel de debuutplaat The Velvet Underground & Nico te noemen. In The Factory van Warhol kwamen de meest uiteenlopende figuren en het zou dan ook niet lang duren voordat Reed verslaafd zou raken aan amfetamine en andere soorten harddrugs.

Toen The Velvet Underground begon aan de opnames van White Light/White Heat was Nico alweer uit de band gezet. White Light/White Heat klonk een stuk rauwer dan de voorganger maar zou wederom weinig succes hebben in de hitlijsten. De groep had ondertussen ook een nieuwe manager gekregen, in de persoon van Steve Sesnick, die Reed wist te overtuigen dat ook Cale de band uit moest. Cale's plaats zou worden overgenomen door Doug Yule, die voorheen in the Grass Menagerie had gespeeld. Op het derde album The Velvet Underground van The Velvet Underground is het gemis van John Cale goed te horen. De groep heeft afstand genomen van haar avant-garde geluid en klinkt meer als een doorsnee rock-'n-roll-bandje. Vreemd genoeg zorgt deze drastische muzikale koerswijziging wel voor het eerste commerciële succes van The Velvet Underground.

Velvet Underground

Reed had ondertussen een flinke lading nieuwe nummers geschreven en begon aan de opnames van een vierde langspeler. De platenmaatschappij MGM Records was ondertussen van management gewisseld en hierdoor vervielen alle platencontracten, waaronder ook die van The Velvet Underground. De onafgemaakte opnames zouden bij MGM Records op de plank blijven liggen totdat ze in het midden van de tachtiger jaren alsnog uitgebracht zouden worden. In 1970 tekent de groep een contract bij Atlantic Records voor één album. Nog voordat het album Loaded was verschenen had Reed ook de groep verlaten.

Lou Reed

De solocarrière

Nadat Reed in augustus 1970 The Velvet Underground had verlaten, ging de muzikant als typist aan het werk bij het accountantskantoor van zijn vader. Begin 1971 tekent Lou een contract bij RCA Records. Samen met toetsenist Rick Wakeman (Yes), gitarist Steve Howe (Yes), bassist Brian Odgers (Apollo 100) en percussionist Clem Cattini (Apollo 100), neemt reed in de Morgan Studios in Londen zijn eerste solo-album op. Op het titelloze album horen we voornamelijk nieuwe opnames van niet eerder uitgebrachte liedjes van The Velvet Underground. Een aantal van de nummers was zelfs al opgenomen voor de elpee Loaded maar zouden de plaat uiteindelijk niet halen.

Het eerste grote succes zou pas volgen toen eind 1972 het tweede solo-album van Reed in de platenwinkels verscheen. Transformer was geproduceerd door David Bowie en Mick Ronson en zou Reed bij een breder publiek bekendmaken. Het album kende sterke composities zoals 'Walk On The Wild Side', 'Satellite Of Love' en het mooie 'Perfect Day'. Ondanks het commerciële succes van het album was Reed niet zo blij met het effect dat het album op de rest van zijn carrière zou hebben en hij wees een aanbod van Bowie om nog een album met hem op te nemen van de hand. Het zou tot het album The Raven uit 2003 duren voordat Reed en Bowie weer samen op een plaat te horen zouden zijn.

Berlin

Na het relatief fleurige Transformer verscheen het indrukwekkende maar ook zeer zwaarmoedige album Berlin in 1973. Het deprimerende conceptalbum gaat over een verslaafd stel in de Duitse stad, die te maken krijgt met huiselijk geweld ('Caroline Says I & II'), drugsgebruik ('How Do You Think It Feels'), prostitutie ('The Kids') en zelfs zelfmoord ('The Bed'). Berlin werd geproduceerd door Bob Ezrin, die in diezelfde jaren ook veel successen had geboekt als producer van Alice Cooper.

Uit het Nieuwsblad van het Noorden van 2 mei 1977

Reed ontwikkelde een bizar punk-imago; hij ging gekleed in zwartleren kleding, droeg spijkerhalsbanden, had zijn haar kortgeknipt en geblondeerd en trad op met een bleek geschminkt gezicht. De optredens van Reed werden steeds theatraler, waarbij de muzikant zelfs druggebruik simuleerde op het toneel. Achter de schermen werd echter echt drugs gebruikt en dit belemmerde Reed dan ook behoorlijk bij de opnames van het album Sally Can't Dance.

Uit de Leeuwarder Courant van 21 juli 1978

The Blue Mask

De jaren tachtig

Na het cacophonische dubbel-album Metal Machine Music (The Amine β Ring), verschenen in de tweede helft van de zeventiger jaren een aantal albums die kwalitatief nogal uiteenliepen. In 1982 zou de muzikant terugkeren met het album The Blue Mask, een album waarop we het rauwe geluid van de New Yorkse underground terughoren. Op de plaat blikte Reed terug op de tijd van Transformer, een tijd dat iedereen in de scene niet zichzelf was maar een masker leek te dragen. De muziek van Reed was toegankelijker dan ooit tevoren. In 1989 verscheen New York, het vijftiende solo-album van Reed, waarop we ook de allereerste nummer 1 hit van de muzikant tegenkomen. Het liedje, waarin Lou Reed over het contrast tussen armen en rijken in New York zingt, zou vier wekenlang op de hoogste positie in de hitlijst te vinden zijn.

Songs for Drella

Nadat Andy Warhol in 1987 was overleden gingen Lou Reed en John Cale voor het eerst in jaren weer samen aan het werk. Het album Songs for Drella uit 1990 laat zich beluisteren als een muzikale biografie over Warhol's leven, maar laat ook kritiek horen over de artsen die Warhol dood lieten gaan en de vrouw die hem ooit neer probeerde te schieten. Van Songs for Drella verscheen ook een prachtige box, waarin we naast de cd ook een VHS-band met het complete concert van Reed en Cale en een prachtige poster van Warhol aantreffen.

De Velvet Underground reünie

In 1990 komt The Velvet Underground weer bijeen voor een optreden in Parijs. De muzikanten hadden schijnbaar de smaak te pakken gekregen want drie jaar later waren Reed, Cale, Tucker en Morrison alweer bij elkaar voor een aantal optredens. Zo is de band in juni 1993 te zien in onder meer Amsterdam in Paradiso, waar de groep een intiem optreden doet voor 1200 man publiek die per persoon 150 harde guldens neertelden voor een kaartje en in Rotterdam. Op 9 juli 1993 zou de groep in Napels voor de allerlaatste keer op een podium te aanschouwen zijn.

Uit het Nieuwsblad van het Noorden van 18 februari 1992

Reed en Cale konden nog steeds niet met elkaar overweg en de groep viel weer uiteen. In 1996 werd The Velvet Underground opgenomen in de Rock and Roll Hall of Fame. Reed trad weer op met John Cale en Maureen Tucker en brachten met 'Last Night I Said Goodbye to My Friend' een eerbetoon aan Sterling Morrison, die in augustus van datzelfde jaar was overleden.

Meer dan dertig internationale artiesten zijn in 1997 naast Reed te horen op een bewerking van 'Perfect Day'. Het liedje wordt opgenomen voor een benefietuitzending van de BBC voor kinderen in nood. Sinds de jaren negentig woonde Reed samen met de experimentele performance-artieste en muzikante Laurie Anderson, die oudere lezers nog wel kennen van het hitje 'Oh Superman'. De twee zouden regelmatig op elkanders platen meedoen en trouwden in 2008.

De laatste jaren

In 2001 zorgde een grappenmaker dat het nieuws de wereld in werd gebracht dat Reed overleden zou zijn. Niets was minder waar. Zo verscheen in 2003 een dubbel-cd getiteld The Raven, gebaseerd op het werk van Edgar Allan Poe. Toen de band Groovefinder een top 10 hit scoorde met een cover van 'Satellite of Love', kwam de oude muzikant ook weer in het zoeklicht. Zo speelt Reed in 2006 het nummer 'White Light/White Heat' samen met The Raconteurs en is in 2010 te horen op het derde album van Gorillaz. Na het meditatieve album Hudson River Wind Meditations uit 2007 zou Reed voor het laatst te beluisteren zijn op het album Lulu, dat hij samen met Metallica opnam.

In mei van dit jaar onderging de muzikant nog een levertransplantatie maar het mocht helaas niet meer baten. Lou Reed overleed op 27 oktober 2013 op 71-jarige leeftijd in New York. Met de dood van Reed is de wereld een muzikant verloren die veel onbesproken onderwerpen bespreekbaar gemaakt heeft en die van grote invloed is geweest op vele generaties muzikanten na hem. Van Joy Division tot Sonic Youth en The Strokes, ze werden allemaal geïnspireerd door de muziek van Lou Reed.