Merkel wint verkiezingen, maar raakt partner kwijt

Redactie

Bondskanselier Angela Merkel heeft zondag met haar CDU/CSU een grote overwinning geboekt in de verkiezingen voor de nieuwe Bondsdag, maar is haar coalitiepartner van de afgelopen vier jaar waarschijnlijk kwijtgeraakt. Haar blok hikte zondagnacht tegen een absolute meerderheid aan, maar is hoe dan ook afhankelijk van de SPD en Groenen om wetten door het hogerhuis te krijgen.

De CDU/CSU behaalde volgens de prognoses met 42 procent het beste resultaat sinds 1990. De uniepartijen zagen hun stemmenaandeel ook voor het eerst onder Merkel toenemen. De conservatieven kwamen echter waarschijnlijk net te kort voor een meerderheid; die is met 42 procent van de stemmen mogelijk omdat partijen minstens vijf procent moeten behalen om in de Bondsdag te komen.

De FDP bleef net onder die vijf procent. Dit betekent dat de liberalen voor het eerst sinds veertig jaar uit de Bondsdag verdwijnen. Ook de eurosceptische partij Alternative für Deutschland bleef bij haar debuut onder de kiesdrempel.

Oppositiepartij SPD kreeg 26,5 procent, de Groenen 8 procent en Die Linke 8,5 procent. De twee eerstgenoemde partijen willen niet met de laatste partij samenwerken, maar komen samen zelf ook niet aan een meerderheid.

Hoe dan ook is de overwinning van de CDU/CSU een persoonlijke overwinning voor Merkel, die daarmee haar positie als sterkste politieke leider in Europa bevestigt. Zij sprak zelf van 'een superresultaat' en beloofde de kiezers 'verantwoordelijk en zorgzaam' met het geschonken vertrouwen om te zullen gaan. "Wij zullen in de komende vier jaar samen alles doen om ze succesvolle jaren voor Duitsland te maken."

De 59-jarige Merkel wilde nog niet speculeren over de samenstelling van haar nieuwe regering, maar ze maakte duidelijk de volle termijn te willen uitzitten. "Ik zie de volgende vier jaren voor mij en ik kan beloven dat wij voor vele taken zullen staan, thuis in Europa en in de wereld."

Als de huidige coalitie geen meerderheid behaalt en de conservatieven niet alleen kunnen regeren, lijkt een grote coalitie met de SPD de meest waarschijnlijke optie. De twee partijen zijn traditionele rivalen, maar waren al eerder tot elkaar veroordeeld, tijdens Merkels eerste termijn na de verkiezingen van 2005.

"De bal ligt nu bij Frau Merkel. Zij moet zichzelf een meerderheid bezorgen", zei SPD-kanselierskandidaat Peer Steinbrück. Steinbrück en Groenen-voorman Jürgen Trittin zeiden hun partijen te adviseren geen coalitie aan te gaan als Merkel hen niet nodig heeft. Merkel kan echter moeilijk om hen heen als zij wetten door de Bondsraad wil krijgen. Hierin zijn de zestien Duitse deelstaten vertegenwoordigd en hebben haar rivalen de meerderheid.

Een 'grote coalitie' kan betekenen dat het accent van bezuinigen wordt verlegd naar versterking van de economische groei. CDU/CSU, SPD en Groenen zijn het in grote lijnen eens over het Europese beleid, maar er zijn nuanceverschillen, stelt Oscar Gabriel, hoogleraar politicologie aan de Universiteit van Stuttgart.

Over het verlies van de FDP zei Gabriel dat conservatieve kiezers die in 2009 op de liberalen stemden, nu 'in drommen' naar Merkel zijn teruggekeerd. De FDP 'wordt door de kiezers niet meer competent geacht', zei hij.

Merkel heeft haar tweede regering 'de succesvolste sinds de hereniging' van Oost- en West-Duitsland 23 jaar geleden genoemd. De economie is robuust en de werkloosheid van 6,8 procent is voor Duitse begrippen laag en veel lager dan in andere Europese landen.

Ongeveer 61,8 miljoen burgers waren voor de verkiezingen opgeroepen. Vierendertig partijen met 4451 kandidaten dongen naar de 598 reguliere zetels in de Bondsdag. Door reststemmen kan dit aantal nog stijgen; zo telde de vorige Bondsdag 622 afgevaardigden.

De opkomst is na het dieptepunt van 70,8 procent van vier jaar geleden weer gestegen tot 72 tot 73 procent.