FOK!filmblik: Alien (1979)
Als er één film is die een nieuwe dimensie wist te geven aan zowel het sciencefiction als het horror genre dan is het wel de film Alien van Ridley Scott. Waar men voorheen probeerde te shockeren met zo goor mogelijke beelden maakte Scott juist gebruik van de fantasie van de kijker, met donkere claustrofobische omgevingen waar elk moment één of ander bloederig goor monster op je nek kon springen om je kop er af te bijten.
De film Alien speelt zich af in het jaar 2122. De U.S.C.S.S. Nostromo is met een kostbare lading op weg naar aarde als het ruimteschip een onbekend signaal van een planeet in de omgeving ontvangt. Het team van het schip gaat op onderzoek en ontdekt de restanten van een neergestort schip. Nadat één van de teamleden op de planeet is aangevallen door een onbekend wezentje verlaten ze de verder dode planeet. Wat volgt is een bloederige strijd op leven en dood.
Regisseur Ridley Scott was in de vijftiger jaren in het filmvak gerold en begon zijn loopbaan met het regiseren van afleveringen van tv-series zoals Z-Cars en The Informer. In 1977 had men regisseur Walter Hill de film Alien al eens aangeboden, maar na enige voorproductiewerkzaamheden besloot deze om van de film af te zien. Wel tipte hij de studio om eens een te informeren of Scott beschikbaar was voor de klus. Hill had het script zo laten schrijven dat de drie hoofdrolfiguren uit het verhaal zowel een man als een vrouw konden zijn. Toch had niemand er rekening mee gehouden dat de rol van Ripley naar Sigourney Weaver zou gaan.
Voor het definitieve scenario voor Alien ging Scott in zee met schrijver Don O'Bannon. O'Bannon had eerder al met John Carpenter de film Dark Star gemaakt en had daarna zijn zinnen gezet op het schrijven van een horrorfilm. De schrijver was ook bezig geweest voor een onafgerond project van Alejandro Jodorowsky, een verfilming van Frank Herbert's boek Dune, maar had daardoor wel een ontmoeting gehad met de Zwitserse kunstenaar H. R. Giger. Don O'Bannon keerder terug naar Los Angeles en ging daar aan de slag met een scenario dat in eerste instantie de werktitel Star Beast kreeg. Die titel zou echter al snel veranderen in Alien.
Voor het script liet O'Bannon zich inspireren door klassieke sciencefiction en horrorfilms uit de vijftiger jaren, zoals The Thing From Another World, Forbidden Planet en Planet of the Vampires. Het had maar weinig gescheeld of de film, die ook wel werd omschreven als 'Jaws in de ruimte', was uitgebracht bij de productiemaatschappij van Roger Corman. Via een goede vriend kwam het scenario op de burelen van 20th Century Fox terecht. In eerste instantie had 20th Century Fox niet zoveel interesse om de film uit te gaan brengen, maar na het immense succes van Star Wars wilde de studio niet achterblijven en kreeg het project Alien groen licht. Met een busget van 4,2 miljoen dollar mocht men aan de slag. Nadat Scott een aantal gedetailleerde storyboards aan de studiobazen liet zien waren deze zo onder de indruk dat dat budget meteen werd verhoogd naar bijna 9 miljoen dollar.
Voor het ontwerp van het ruimtemonster werd H. R. Giger aan boord gehaald. De Zwitserse kunstenaar had al eerder meegewerkt aan films zoals Swiss Made (1968), Tagtraum (1973) en Giger's Necronomicon (1975) en liet zich voor het monster uit Alien inspireren door zijn schilderij Necronom IV. 20th Century Fox was in eerste instantie helemaal niet zo happig om met Giger te moeten samenwerken, de surrealistische kunstenaar had een nogal controversieel imago en hield ervan om het publiek te shockeren met expliciet seksuele afbeeldingen. Uiteindelijk zou de studio na enig aandringen toch overstag gaan en dat was een wijs besluit. H.R. Giger, Carlo Rambaldi, Brian Johnson, Nick Allder en Denys Ayling zouden later voor hun prachtige effecten een Oscar ontvangen.
In space no one can hear you scream.
Van 5 juli tot 21 oktober 1978 werd de film opgenomen in de Shepperton Studios in Londen. Voor de film werden 3 verschillende filmsets opgebouwd. Zo was er een set met het oppervlak van een een buitenaardse planeet, er was een set met het interieur van het ruimteschip Nostromo en er was een derde set met nog een ander ruimteschip. Van elke set werd daarnaast door Lee Riley een schaalmodel gemaakt. Voor het volgroeide ruimtemonster werd een latex pak gemaakt dat werd gedragen door de Nigeriaanse student Bolaji Badejo. De film kende een prachtige score van componist Jerry Goldsmith.
Na de wereldpremière op 25 mei 1979 was Alien op 6 september 1979 voor het eerst in Groot Brittannië te zien. De critici waren duidelijk nogal verdeeld over de film. Zo schreef Michael Sragow van de L.A. Herald Examiner: "An overblown B-movie... technically impressive but awfully portentous and as difficult to sit through as a Black Mass sung in Latin... Alien, like Dawn of the Dead , only scares you away from the movies." Veel van de critici zouden jaren later op hun woorden van destijds terugkomen.
Commercieel gezien was Alien een ontzettend groot succes. De film zou wereldwijd meer dan 104 miljoen dollar opbrengen en wordt vandaag de dag als een moderne klassieker binnen het genre bekeken door velen. De film zou ook als inspiratiebron dienen voor films zoals Alien 2 - Sulla terra (1980), Inseminoid (1981) en Xtro (1982). Alien zou een drietal vervolgen, een prequel (Prometheus) en een tweetal spin-off films opleveren. Daarnaast verschenen er van de film ook boeken, stripboeken, beeldjes en ladingen andere merchandise.
Final report of the commercial starship Nostromo, third officer reporting. The other members of the crew, Kane, Lambert, Parker, Brett, Ash and Captain Dallas, are dead. Cargo and ship destroyed. I should reach the frontier in about six weeks. With a little luck, the network will pick me up. This is Ripley, last survivor of the Nostromo, signing off.