'Neanderthalers uitgestorven door ogen'

Hadden we een tijd terug nog een onderzoeker die stelde dat de neanderthalers uitgestorven zijn door konijnen, nu hebben andere onderzoekers een andere theorie geopperd. Ze stellen dat de neanderthalers uitgestorven zijn door hun grote ogen.

Een stel Britse onderzoekers mat de oogkassen van schedels van de homo neanderthalensis en de homo sapiens. De oogkassen van de neanderthalers bleken van boven- tot onderkant gemiddeld 0,6 centimeter groter te zijn dan die van de moderne mens. Daaruit kan afgeleid worden dat neanderthalers ook grotere ogen hadden.

Maar, zul je zeggen, grotere ogen is toch juist een voordeel? Denk bijvoorbeeld aan de uil, wiens ogen zo groot zijn dat ze niet meer kunnen draaien in de oogkassen, maar die wel geweldig ziet in het donker! Met grotere ogen is het zicht inderdaad beter, zeker in het donker.

Het zicht van Neanderthalers was dan ook beter aangepast aan de lange, donkere nachten en de soms mistige, bewolkte dagen in Europa. De onderzoekers denken dat de voorouders van de neanderthalers zich in Europa verder ontwikkelden, terwijl die van de moderne mens nog even in Afrika bleven hangen. Daar was een stuk meer licht, waardoor zulke grote ogen minder voordelig zijn.

Om te kunnen begrijpen waardoor de kleinere ogen de mens uiteindelijk het voordeel hebben gebracht, moeten we kijken naar de hersenen. De ogen zijn namelijk niets meer dan camera's, die alleen beelden registreren, maar niets kunnen interpreteren. Voor de interpretatie van de beelden is, net zoals bij camerabeelden, een computer nodig: de hersenen.

Helaas hebben de hersenen, net als een computer, maar een beperkte rekenkracht. Daar zit volgens de onderzoekers de crux van het verhaal. De neanderthalers gebruikten meer van de rekenkracht van hun hersenen om de impulsen van de ogen te interpreteren. Dat grotere ogen meer vermogen van de hersenen opeisen, is een geijkt fenomeen in de biologie.

De mens had met z'n kleinere ogen rekenkracht over, die gebruikt werd om andere nuttige vermogens te ontwikkelen. De onderzoekers stellen dat met name het vermogen tot ingewikkeldere sociale contacten en het vermogen om betere kleren te maken de mens hebben gered, doordat die de ijstijden een stuk comfortabeler maakten.