'Mars-reizigers' keren terug naar aarde
Naar Mars en terug in vijfhonderd dagen. Het is nog toekomstmuziek, maar drie Russen, een Fransman, een Italiaan en een Chinees kunnen als eerste mensen op aarde uit eigen ervaring vertellen wat een dergelijke reis geestelijk en lichamelijk van je vergt.
De zes vrijwilligers verblijven sinds 3 juni 2010 in een raamloze kleine capsule in een onderzoekscentrum in Moskou, waar zij talloze experimenten uitvoerden en de effecten van hun afzondering op hun lichamen en hersens maten. Vrijdag om 11.00 uur Nederlandse tijd komt er aan hun 520 dagen - achttien maanden - durende nagebootste ruimtereis een einde als de capsule 'terugkeert' op aarde en zijn deuren opent.
Het onderzoeksproject draait om de vraag hoe ruimtereizigers tijdens toekomstige interplanetaire reizen kunnen omgaan met opsluiting en stress. Daartoe is alles in het werk gesteld om de simulatie zo echt mogelijk te maken. Op gewichtloosheid na is overal rekening mee gehouden. Communicatie vond plaats via e-mail en videoboodschappen, die in sommige periodes van de missie vertraagd binnenkwamen om de mannen het gevoel te geven dat ze niet slechts enkele meters verwijderd waren van de controleruimte. De bemanning at ingeblikt voedsel, net als de astronauten in het internationale ruimtestation ISS, en douchten eenmaal per week.
Op 14 februari van dit jaar 'landden' drie onderzoekers op Mars. Zij hadden een kleine week eerder plaatsgenomen in de landingsmodule en zetten na de landing hun eerste stappen op de Rode Planeet, een bak zand van enkele tientallen vierkante meters op een andere verdieping van het onderzoekscentrum. Na nog twee Marswandelingen, waarbij zelfs een vlag werd geplant, begon de sonde op 1 maart aan de 240 dagen durende 'terugreis naar de aarde'.
De belangrijkste vraag van de missie is al beantwoord. Het antwoord is ja: mensen kunnen de maandenlange afzondering van een reis naar Mars overleven. "Psychisch zijn we daartoe in staat", zei Patrik Sundblad, deskundige van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA, eind oktober. "Ze hebben hun goede en slechte momenten gehad, maar dat was te verwachten. We hielden in feite zelfs rekening met grotere problemen, maar de bemanning heeft het verrassend goed gedaan."
Augustus was mentaal gezien het dieptepunt van de reis, vervolgde Sundblad. "Het was de meest monotone fase van de missie. Hun vrienden en familieleden waren op vakantie en stuurden minder berichten." Het gemoed werd echter beter naarmate het einde van de reis naderde, zeker toen na 15 september normaal communicatieverkeer weer mogelijk werd.
Een daadwerkelijke reis naar Mars vindt in het echt waarschijnlijk pas over tientallen jaren plaats, vanwege de hoge kosten en de technologische problemen die eerst opgelost moeten worden, zoals het vervaardigen van een schild dat de bemanning beschermt tegen dodelijke ruimtestraling.