Rechtszaak bedreigt relatie VS-Pakistan

De aanklacht tegen Tahawwur Rana, zakenman uit Chicago, is duidelijk: hij heeft een oude schoolvriend aan een dekmantel geholpen om terroristen te kunnen ronselen voor in 2008 in het Indiase Mumbai gepleegde aanslagen die aan meer dan 160 mensen het leven kostten. Maar Rana's rechtszaak, maandag wordt een begin gemaakt met de samenstelling van de jury, kan enorme implicaties hebben.

Om hun punt te maken zullen de aanklagers mogelijk een direct verband leggen tussen de groep die verantwoordelijk wordt gehouden voor de aanslagen, Lashkar-eTaiba, en de omstreden Pakistaanse inlichtingendienst ISI, die nog meer onder verdenking is komen te staan nu is gebleken dat Osama bin Laden zich jarenlang schuil heeft gehouden in een Pakistaanse garnizoensplaats.

Rana's oude schoolvriend zelf, David Coleman Headley, zal mogelijk de belangrijkste getuige zijn. Headley is een Pakistaanse Amerikaan met een getroebleerd verleden die vorig jaar heeft bekend de aanslagen in Mumbai te hebben voorbereid. Hij werkt mee met de Amerikaanse justitie en heeft vorig jaar tegen zijn verhoorders gezegd dat de ISI de aanslagen financieel ondersteunde en bovendien de daders trainde. Headley zei ook dat Rana hem een dekmantel bezorgde om in Mumbai mensen te kunnen werven voor de aanslagen.

Headleys getuigenis en andere informatie die tijdens het proces van Rana naar voren komt, kunnen de toch al delicate relatie tussen de Verenigde Staten en Pakistan verder aan het wankelen brengen.

De ontdekking dat Bin Laden in een ommuurd huis in Abottabbad, een garnizoensplaats in de buurt van de hoofdstad Islamabad, woonde heeft de verdenking doen rijzen dat in elk geval sommigen bij de ISI van de aanwezigheid van de Al Qaidaleider wisten en hem wellicht bescherming boden. Het vermoeden dat Pakistaanse inlichtingenagenten samenwerken met terreurgroepen, ook al is Pakistan een belangrijke partner van de VS in de strijd tegen het terrorisme en krijgt het jaarlijks miljarden aan hulp van de Amerikanen, is daardoor nog sterker geworden.

"De rechtszaak in Chicago zal ongetwijfeld duidelijk maken dat de Pakistaanse overheidsinstellingen banden hebben met een van de slagvaardigste terroristische organisaties van Zuid-Azië: Lashkar-e-Taiba", zegt Seth Jones, als politicoloog verbonden aan de denktank RAND Corp. Hij twijfelt er niet aan dat het proces de spanningen tussen de twee landen nog verder zal doen oplopen.

In Pakistan uiten de regering, het leger en het parlement steeds meer kritiek op de Amerikaanse operatie die begin deze maand het leven kostte aan Bin Laden. De regering heeft met represailles gedreigd en het parlement nam zaterdag een niet-bindende motie aan waarin wordt geëist dat er een eind komt aan de aanvallen die de VS in de tribale gebieden aan de grens met Afghanistan met onbemande vliegtuigjes uitvoert op opstandelingen.

Volgens deskundigen werd Lashkar-e-Taiba in de jaren tachtig van de vorige eeuw met behulp van de ISI opgericht. De groep werd ingezet in de strijd die in het Indiase deel van Kashmir woedde om onafhankelijkheid of aansluiting bij Pakistan. Terreurbestrijders zeggen dat de groep in de loop der jaren met behulp van de ISI en mogelijk ook met hulp van gepensioneerde legerofficieren steeds sterker is geworden. Pakistan heeft altijd ontkend dat het banden heeft met de groep.

Lashkar-e-Taiba wordt verantwoordelijk gehouden voor de in november 2008 door tien gewapende mannen uitgevoerde belegering van twee hotels, een joods centrum en een treinstation in Mumbai, die drie dagen duurde en waarbij 166 doden vielen.

Rana, die de Canadese nationaliteit heeft en vader is van drie kinderen, woont al jaren in Chicago, waar hij in de Aziatische wijk een bedrijf voor hulp aan immigranten runde, First World Immigration Services. Headley en hij leerden elkaar als tieners in Pakistan kennen op een prestigieuze militaire kostschool in de buurt van de Islamabad.

Volgens het openbaar ministerie verschafte de in 2009 gearresteerde Rana Headley een dekmantel door hem een filiaal van zijn bedrijf te laten beginnen in Mumbai. Headley heeft ook bekend een aanslag te hebben willen plegen op de Deense krant die in 2005 cartoons met als onderwerp de profeet Mohammed publiceerde en ook bij de voorbereiding daarvan zou Rana hem hebben geholpen.

Volgens zijn advocaten dacht Rana dat Headley voor de Pakistaanse inlichtingendienst werkte. Headley heeft tegen zijn verhoorders gezegd dat hij Rana vertelde dat de ISI hem had gevraagd voor spionagewerk.

De verdediging van Rana zal er deels op gebaseerd zijn dat Headley zijn connecties bij de ISI aanvoerde om zijn activiteiten te verklaren, zei advocaat Patrick Blegen vorige week. Rana heeft steeds volgehouden onschuldig te zijn.

Een hoge Pakistaanse inlichtingenfunctionaris zegt de zaak niet te volgen en er daarom geen commentaar op te hebben.

Sommige deskundigen betwijfelen of de rechtszaak onthullingen met zich mee zal brengen. Ze denken dat het openbaar ministerie er alles aan zal doen om te voorkomen dat gevoelige informatie in de rechtszaal naar boven komt en stellen dat Headley niet de meest betrouwbare getuige is. Om de doodstraf te ontlopen, heeft de als Daood Gilani geboren Headley schuld bekend. Eerder werkte hij na te zijn veroordeeld voor heroïnesmokkel als informant voor de Amerikaanse drugsbestrijdingsdienst.

"Het proces van Rana gaat ons niets duidelijk maken dat we niet al weten uit de verhoren van Headley", zegt Christine Fair, assistent-hoogleraar aan het Centrum voor Vredes- en Strategische Studies van de Universiteit van Georgetown. Volgens haar zijn de beweringen van Headley niet bevestigd. Fair kwalificeert ze als 'de overpeinzingen van een terrorist die ervoor wil zorgen dat zijn straf zo laag mogelijk uitvalt'.

In een van vorig jaar daterend Indiaas overheidsrapport staat dat Headley, die vastzit in Chicago, zijn verhoorders heeft verteld dat de ISI nauw betrokken was bij de voorbereiding van de aanslagen in Mumbai. Hij heeft het ook over 'majoor Iqbal', een vertegenwoordiger van Lashkar-e-Taiba die hij op de hoogte hield van zijn vorderingen. Volgens sommigen is deze Iqbal een gepensioneerde ISI-agent, maar anderen twijfelen aan zijn bestaan.

Rana is de enige van zeven personen die worden vervolgd omdat ze Headley geholpen zouden hebben die vastzit. 'Majoor Iqbal', in de aanklacht staat dat zijn echte naam niet bekend is, is een van de andere verdachten, net als Ilyas Kashmiri, de leider van de terreurgroep Harakat-ul Jihad Islami. Westerse inlichtingendiensten denken dat deze Kashmiri de dagelijkse leiding van Al Qaida in Pakistan in handen heeft. Headley zou Kashmiri in Pakistan hebben ontmoet.

"Als iemand de relatie tussen ISI en Lashkar-e-Taiba en die tussen Lashkar-e-Taiba en Al Qaida kan aantonen dan kan dat ernstige gevolgen hebben", zegt Jones. "Dat is een stap verwijderd van een verband tussen de ISI en Al Qaida."