'Nederland vreesde annexatie Antillen'

Nederland vreesde in 2005 dat Venezuela de Nederlandse Antillen zou annexeren. Dat meldt NRC Handelsblad woensdag op basis van de via WikiLeaks uitgelekte ambtsberichten van de Amerikaanse ambassade in Den Haag die NRC en RTL Nieuws in handen hebben.

Toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Ben Bot (CDA) zou zelfs hebben gevreesd dat als Nederland de handen van de Antillen aftrok, ze de volgende dag van Venezuela zouden zijn. Bot vergeleek de Antillen met de Falklandeilanden. Deze eilandengroep vormen een Brits overzees gebiedsdeel en liggen in de Atlantische oceaan ten oosten van Argentinië. In 1982 viel Argentinië de eilandengroep binnen, wat tot een oorlog leidde.

Hoewel Nederland jarenlang niet erg onder de indruk was van Venezuela, steeg de vermeende dreiging van Venezolaanse infiltratie rond 2005 naar de top van de buitenlandse prioriteitenlijst. Nederlandse functionarissen hadden lijst van vier pagina's van incidenten met Venezuela opgesteld. In deze lijst worden onder meer de schending van het luchtruim door een Venezolaans militair vliegtuig in 2002 genoemd en publiekelijke territoriale claims.

Nederland had op dat moment net F-16's op Aruba gestationeerd, een zet die overigens niets te maken had met Venezuela, maar waarvan wel werd gehoopt dat het land die opmerkte. Nederland onderzocht in die tijd of de militaire aanwezigheid in het gebied kon worden uitgebreid, maar zag militair machtsvertoon in samenwerking met de Verenigde Staten niet zitten om de Venezolaanse president Hugo Chávez niet onnodig te provoceren.

De Amerikanen wilden Nederland wel graag helpen, aangezien Nederland een voortrekkersrol binnen de EU kon spelen in het ontwikkelen van een strategie met betrekking tot Venezuela. Nederland zou zich echter terughoudend hebben opgesteld om het traditionele Spaanse leiderschap op het gebied van Latijns-Amerika niet zonder goede reden te omzeilen.

In april 2006 werd een nieuw dieptepunt bereikt in de verhouding tussen Nederland met Venezuela toen toenmalig minister van Defensie Henk Kamp (VVD) Chávez in de Kamer een onverdraagzame populist noemde. Chávez noemde Kamp daarop een pion van de VS. In juni 2006 liet Bot weten dat de verhoudingen waren gladgestreken, maar in januari 2010 beschuldigde Chávez Nederland van schending van het Venezolaanse luchtruim.

Hierop overlegde toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Maxime Verhagen (CDA) met de Amerikaanse ambassadeur Fay Hartog-Levin, waarbij Verhagen stelde niet te verwachten dat Venezuela snel zou overgaan tot een invasie. Hartog-Levin stelde in zijn bericht dat Nederland zich zorgen blijft maken over Venezuela, maar dat het juiste mechanisme tegen Chávez nog niet was gevonden.

'Nederland vreesde Venezolaanse annexatie Antillen' (Foto: Novum)