[Special] Vandaag in 1994: De goudkoorts van Koss

Maarten (rubbereend)
In deze reeks specials duiken we op FOK!sport in de sportgeschiedenis. Regelmatig blikken we terug op een bijzondere gebeurtenis en plaatsen we het in perspectief met de huidige situatie.

Vandaag gaan we vijftien jaar terug in de tijd, naar Hamar in Noorwegen. Daar zijn de dag ervoor de Olympische Winterspelen van Lillehammer geopend. Op de tweede dag van de Olympische Spelen begint het schaatstoernooi in het Vikingskipet, de bijzondere schaatshal waar vele Noorse en Nederlandse fans hopen te gaan genieten van mooie schaatswedstrijden. Vooral bij het mannentoernooi wordt er een grote concurrentiestrijd verwacht tussen de Nederlanders en de Noorse favorieten op de midden- en lange afstanden. Het werd uiteindelijk inderdaad een bijzonder toernooi. In drie delen blikken we daarom terug op die winterdagen daar in het noorden. Vandaag de 5.000 meter.

Om 15.00 uur op zaterdagmiddag valt het startschot voor de eerste rit van die dag. De hal is uitverkocht en er hangt een prachtige ambiance. Nu komt het erop aan wie mag de opvolger worden van Gier Karlstad, die de titel twee jaar daarvoor won in Albertville. De favorieten zijn de Nederlanders Rintje Ritsma en Falko Zandstra en de Noren komen met de toppers Johann Olav Koss en Kjel Storelid. De Pool Jaromir Radke wordt als outsider gezien na zijn verrassende tweede plek op de 5.000 meter op het EK allround. Dat EK werd ook al in Hamar gehouden en Ritsma hield daar huis door drie afstanden te winnen en met overmacht de titel te grijpen.

Koss kende sinds de spelen van Albertville een moeilijke schaatsperiode. Na het winnen van een gouden medaille daar, mist hij de motivatie om zichzelf op schaatsgebied te verteren. Hij stort zich meer op zijn studie. In de aanloop naar het olympische seizoen weet hij met behulp van twee sportpsychologen, die bij de Noorse kernploeg actief zijn, weer de juiste motivatie te vinden. Wel legt hij slim de druk van te voren bij de Nederlanders neer met uitspraken als "Ik hoef niet te winnen, ik heb al een gouden Olympische medaille".

In de aanloop naar de spelen krijgt Koss ook maar niet de juiste vorm te pakken. Hij blijft klooien met zijn techniek en laat vlak voor de spelen nog zijn ijzers vervangen. Iets wat schaatsers over het algemeen niet graag doen voor belangrijke wedstrijden. Er is dus sprake van enige paniek in het Noorse kamp. Als Koss zijn techniek niet op orde krijgt, zouden de spelen een fiasco worden. Zijn techniek is de basis voor zijn snelheid. Een illustratie van de vormcrisis van Koss is de wereldbeker wedstrijd Davos waar hij zeventien seconden verliest op Ritsma tijdens de 5.000 meter.

Bij de start van de wedstrijd is dus ongewis hoe goed de Noor is. Maar dat alles voor hem goed is gekomen blijkt al snel. Al meteen na zijn start blijkt zijn techniek weer zo subliem te zijn als tijdens zijn beste dagen. Hij rijdt een fantastische rit en verbetert zijn eigen wereldrecord met 0.57 seconde (een record wat Gianni Romme pas drie jaar later met behulp van de klapschaats weet te verbeteren). Met 6:34.96 staat Koss bovenaan de tussenstand, maar de beste rijder van het seizoen moet dat nog starten. Rintje Ritsma moet de Nederlandse eer gaan redden. Speciaal voor deze wedstrijd komt Ritsma met een bijzondere schaats op de proppen. Over de normale schaats is een hoes gemaakt die de schaats aerodynamischer moet maken, in de wandelgangen ook wel de FTN (Fuck The Norwegians) schaats genoemd. Dit moet het verschil maken en Rintje aan goud helpen. De Beer uit Lemmer begint snel aan zijn race en rijdt zelfs een paar rondes onder het schema van de Noorse nummer één. Maar helaas kan Ritsma dit niet volhouden en gaat uiteindelijk volledig kapot. Met een knalrood hoofd komt hij over de finish in 6:43.94, een tijd die hem uiteindelijk een wat teleurstellende bronzen medaille brengt. Want de Noor Kjell Storelid weet in een mooie 6:42.68 het Noorse feestje compleet te maken.

Zo begint de eerste dag van het olympische schaatstoernooi dus met een super Koss. Zou dit slechts het begin zijn of zouden de Nederlanders nog revanche nemen? We weten allemaal wel hoe het verder ging tijdens deze spelen maar omdat het zo'n unieke prestatie was kijken we de komende tijd nog even terug. Op 16 februari kijken we terug naar de 1.500 meter en ten slotte op 20 februari nog het fenomenale slotstuk de 10.000 meter.