[Column] Hermann Tilke: geschikt?

We leven in een tijd dat de Formule 1 veiliger, commerciëler en bovenal spectaculairder moet zijn dan ooit tevoren. Een van de schakelfiguren die dit heeft weten te bewerkstelligen is baanontwerper Hermann Tilke.

De ontwerpen die de Duitser achterlaat worden door sommigen de hemel in geprezen. De laatste tijd scharen echter steeds meer Formule 1-liefhebbers zich bij de groep die Tilke als een handlanger van de vernieling van de Formule 1 ziet. Een erg betreurenswaardige ontwikkeling vind ik zelf, waarbij de kritiek te veel op de ontwerper zelf geuit wordt, in plaats van op de Formule 1-organisatie en haar belangen die achter de vernieuwingen schuilgaan. Iets wat ik met deze column van nadere toelichting wil voorzien.

Geschiedenis
Hermann Tilke wordt op oudejaarsdag 1954 geboren in Olpe, een stadje in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen. Al in zijn jongste levensjaren interesseert hij zich enorm voor de autosport. In het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw wordt hij bij het grote publiek bekend door als coureur deel te nemen aan het VLN langeafstandskampioenschap op het oude Nürburgring Nordschleife-circuit en aan de 24-uursrace van dezelfde baan. Meer recentelijk, in 2003 en 2004, won hij samen met Dirk Adorf nog een aantal VLN-wedstrijden.

Zijn grote bekendheid heeft Tilke echter te danken aan zijn baanontwerpen voor de auto- en motorsport. Zijn bedrijf Tilke Engineering bestaat al sinds 1984 en kent tegenwoordig de naam Tilke GmbH & Co. KG. Het bedrijf, met inmiddels zo’n 130 werknemers, is zowel inzetbaar voor planologie (oftewel het indelen de beschikbare ruimte), architectuur, techniek, bouwkunde als elektrotechniek.

Een van Tilkes eerste werkzaamheden was het creëren van een korte toegangsweg van de Nürburgring in 1984. Hier ontving hij slechts enkele honderden Duitse marken voor. Daarnaast ontwierp de Duitser in zijn beginjaren enkele vuilnisbelten en tenniscentra. Zijn veelal bochtige creaties vielen bij Formule 1-goeroe Bernie Ecclestone in de smaak en sindsdien is Tilke vooral in de weer met het ontwerpen van circuits over de gehele wereld. Zes van de in totaal achttien circuits die het Formule 1-circus dit jaar aandoet, komen van zijn hand. Dat zijn de circuits van Maleisië (voor het eerst gebruikt in 1999), Bahrein (2004), Sjanghai (2004), Istanboel (2005), Singapore (2008) en Valencia (2008).

Veiliger en spannender
Het motto van Hermann Tilke is: meer comfort voor de toeschouwers, meer inhaalmogelijkheden, betere uitzichtpunten en meer sensatie, en dat alles met de best mogelijke veiligheid. In de praktijk betekent dit dat de banen over het algemeen volgens een bepaald basispatroon zijn opgebouwd. Dat houdt in dat Tilke-banen vaak veel lange rechte stukken kennen (voor hoge topsnelheden) afgewisseld met langzame bochten (voor de veiligheid). Veelal is de eerste bocht van het circuit niet scherp, om te voorkomen dat het hele veld op zijn kop ligt na de start van een race. De banen worden tot een architectonisch hoogstandje omgetoverd door hen een specifiek thema mee te geven die gekoppeld is aan de regio waarin de baan zich bevindt.

Tilke lijkt een heuse monopoliepositie binnen de Formule 1 te hebben als het het ontwerpen van nieuwe banen betreft, alhoewel de organisatie van de Formule 1 dit tot op de dag van vandaag stellig blijft ontkennen. Misschien ook wel logisch, als je ziet dat Tilke GmbH & Co. KG al jarenlange ervaring heeft met het ontwerpen en bouwen van circuits. Daarnaast heeft de Duitser erg goede banden met zowel de Formule 1-organisatie als de coureurs. Tilke en zijn bedrijf maken handig gebruik van de run die gaande is op het organiseren van grand prixs in wereldstreken die sterk in opkomst zijn. Zo zijn er plannen voor wedstrijden in Abu Dhabi, Zuid-Afrika, Zuid-Korea en India, die haast vanzelfsprekend door de Duitser ontworpen worden. Een nieuwe baan kost tegenwoordig zo’n 100 tot 150 miljoen euro. Op het eerste gezicht lijkt dat een hoop geld, maar het blijkt slechts een kleine investering te zijn voor Bernie Ecclestone en de zijnen. Die kijken namelijk vooral op de lange termijn, waarin de investering zich in de orde van miljarden euro’s terugverdient.

Geschikt: ja/nee?
Hermann Tilke wordt voor het minste of geringste klusje van Bernie Ecclestone ingeschakeld. Op het eerste oog een erg jammerlijke ontwikkeling, want gaan de banen zo niet te veel op elkaar lijken? Het tegenovergestelde is echter waar, naar mijn idee. Tilke is namelijk in staat erg diverse ontwerpen af te leveren. Van op-en-neergaande banen (Turkije) en stratencircuits (Valencia) tot circuits die als een oase in de woestijn opduiken (Bahrein).

Het meesterwerk van de Duitse architect is toch wel het Istanbul Racing Circuit in Turkije. Een baan die erg veel weg heeft van het legendarische Spa-Francorchamps, waar de bolides nog geen milliseconde waterpas staan en met Bocht 8 als klap op de vuurpijl. De bocht die thuishoort in het rijtje Eau Rouge (Spa-Francorchamps) en 130R (Suzuka Circuit) en waarvan de naam nooit veranderd mag worden in een of andere inspiratieloze benaming. Natuurlijk mogen we niet vergeten dat de race tegen de richting van de klok in wordt verreden. Iets waar nog steeds veel coureurs het moeilijk mee hebben, zeker wanneer er slechts enkele ‘anti-clockwise’-circuits per seizoen worden aangedaan.

Natuurlijk is ook Hermann Tilke geen God en dat blijkt wel met het circuit van Bahrein, wat ik hoogstpersoonlijk op een slap aftreksel van Magny-Cours vind lijken. Het is niets meer dan een strijd op een dorre vlakte om welke auto er het minst als gebraden haantje uitkomt. Sowieso vind ik dat er op elk circuit de mogelijkheid moet zijn dat er wel eens regen zou kúnnen vallen. Een kans die in de eilandstaat simpelweg is uitgesloten. Er bestaat een groepje Formule 1-fans, die zich de elite onder de supporters noemt, die zegt dat ze het niet amusant vindt als er crashes plaatsvinden of als het eens een keertje lekker mals regent. Maar kom op zeg, hoe meer auto’s van het asfalt afstuiteren, des te beter!

Op één punt ben ik het echter wél eens met dit elitegroepje: Herman Tilke is een grandioze baanontwerper. De leden van de elitesekte vinden dit echter omdat de Duitser de veiligheid van de rijders haast garandeert. Ik denk juist dat Tilke een meester is in het opvolgen van de strenge bevelen van Bernie Ecclestone en zijn gevolg. Ondanks alle regeltjes weet hij het telkens weer te flikken om met een overweldigend ontwerp te verschijnen. Dat de Formule 1 op sommige vlakken wat saai is geworden, is veel eerder de schuld van de Britse Formule 1-magnaat. Ecclestones prioriteiten liggen bij het werven van nieuwe geldschieters, zoals die er ook zijn in Bahrein met al zijn olie. Tilke heeft enkel als taak die ietwat groot uitgevallen zandbak om te toveren in een waar autosportparadijs. Iets wat hem ook in het Arabische golfstaatje weer gelukt is.

Circuits die slecht bereikbaar zijn of niet meer aan de veiligheidseisen voldoen, verdwijnen met een noodgang van de Formule 1-kalender. Ze worden vrijwel automatisch vervangen door Tilke-banen. Het Formule 1-management is hierin doorgeslagen, als je het aan mij vraagt. Men kijkt alleen nog maar naar de commercie in het gastland van een grand prix en vergeet dat er elk raceweekend opnieuw miljoenen mensen over de gehele wereld naar de koningsklasse van de autosport kijken. Deze mensen willen spectaculaire wedstrijden zien. Zij willen niet zonder de snelheid van Silverstone en het gevaar van Imola. Zonder dit miljoenenpubliek zou er ook geen Formule 1 zijn.

Geschikt: ja!
Hermann Tilke is de baanontwerper bij uitstek en ik vind het daarom ook geen bezwaar dat de Formule 1-organisatie hem een monopoliepositie in zijn vakgebied geeft. Voor het belang van de fans zou Bernie Ecclestone echter zijn overdreven verlangen naar nieuwe circuits om pure economische belangen wat mogen temperen. Ik stel voor dat er voortaan per twee seizoenen slechts één traditionele baan voor een nieuw opgeleverde baan ingewisseld mag worden. Overige nieuwe circuits zijn wel welkom, maar worden als extra race aan de Formule 1-kalander toegevoegd.

Bronnen en voor meer informatie:
Officiële website Tilke GmbH & Co. KG
Hermann Tilke op Wikipedia
Artikel Credit Suisse: Hermann Tilke - Lord of the chicanes
Artikel F1-Club: Architect Hermann Tilke over het Istanbul circuit