'Kabinet rekt in geniep abortuswet op'

De fracties worden daarin gesteund door de abortusartsen van Women on Waves (WoW), die afgelopen weekend bekend maakten dat hun werk op de omstreden abortusboot door het kabinetsbeleid onmogelijk is geworden. Op de abortusboot verstrekt WoW onder Nederlandse vlag abortuspillen aan vrouwen uit landen waar abortus verboden is. Met zo’n pil kan een vroege zwangerschap, tot 16 dagen overtijd, worden beëindigd. Dit staat bekend als de overtijdbehandeling.

Zonder er veel ruchtbaarheid aan te geven verscherpte de regeringscoalitie van CDA, PvdA en ChristenUnie afgelopen voorjaar de eisen voor de overtijdbehandeling. De pil mag nu alleen nog worden verstrekt via een ziekenhuis of kliniek, waar de duur van de zwangerschap kan worden vastgesteld. Daarmee maakt de coalitie duidelijk dat de abortuspil niet door huisartsen mag worden verstrekt en ook niet door een organisatie als WoW als die geen goedgekeurde kliniek aan boord heeft. Die restricties golden al voor verder gevorderde zwangerschappen.

Volgens de critici rekt de coalitie daarmee de abortuswet op. Tot nu toe gold een zwangerschap in juridische zin pas na 16 dagen officieel als een zwangerschap, omdat pas dan sprake is van volledige innesteling van de foetus in de baarmoeder en van zelfstandige hartactie en bloedcirculatie. In 1995 bevestigde de Hoge Raad dat de overtijdbehandeling in juridische zin niet als "afbreking van de zwangerschap" kan worden aangemerkt.

"Wij signaleren het gevaar dat het kabinet in het geniep de definitie van een zwangerschap in vergaande mate probeert te wijzigen", aldus het Kamerlid Teeven (VVD). "Het wordt niet met zoveel woorden gezegd, want zo gaat dat altijd met medisch-ethische kwesties in deze coalitie, maar het lijkt intussen wel te gebeuren. Het kabinet moet uitleggen wat het bedoelt." GroenLinks heeft de indruk dat het kabinet puur om 'politiek-symbolische redenen' de regels aanscherpt, aangezien uit onderzoek blijkt dat artsen rond de overtijdbehandeling de afgelopen jaren alle zorgvuldigheidseisen al in acht namen.

Staatssecretaris Bussemaker van Volksgezondheid ontkent dat de aanscherping van de regels is bedoeld om de abortusboot van Women on Waves (WoW) het werken onmogelijk te maken. Wel geeft zij toe dat ook de boot aan de nieuwe eisen moet voldoen. "Voor afbreking van een vroege zwangerschap worden nu dezelfde eisen gesteld als voor een gevorderde zwangerschap", aldus een woordvoerder van het ministerie. "Het mag alleen in een kliniek of ziekenhuis, waar de duur van de zwangerschap vastgesteld moet worden. Er dient aan eisen te worden voldaan, zoals een wachtruimte, behandelruimte en afspraken met een nabijgelegen ziekenhuis waarmee kan worden samengewerkt in geval van complicaties. Ook Women on Waves zal aan die eisen moeten voldoen."

Vandaag werd bekend dat inspectie voor de Gezondheidszorg het Openbaar Ministerie inmiddels heeft gevraagd WoW strafrechterlijk te vervolgen wegens het uitdelen van abortuspillen voor de kust van Spanje in oktober vorig jaar. De organisatie werkte toen vanaf een jacht, zonder de speciale mobiele kliniek aan boord. De vergunning gold volgens de inspectie alleen voor de kliniek.

Abortusarts en WoW-directeur Rebecca Gomperts ziet er een duidelijke aanwijzing in dat de politiek de regels aan het aanscherpen is. Zij kondigt op haar beurt juridische stappen aan tegen de Nederlandse staat, omdat die de regels heeft veranderd zonder de wet te wijzigen. "Wij willen weten of dat zomaar mag."