Het is afgelopen met de topinkomens
Met een sneltreinvaart leggen overheden de salarissen van bankiers aan banden. In Nederland krijgt de nieuwe topman van ABN Amro, Michael Enthoven, een ambtenarensalaris van circa 90 duizend euro. In Groot-Brittannië verbiedt de overheid de geredde banken om jaarbonussen uit te keren. En zelfs in de Verenigde Staten moeten de bankiers bloeden.
De ommezwaai is opmerkelijk. Tot voor kort was het ondenkbaar dat overheden grip zouden krijgen op bankierssalarissen. Financiële instellingen werden gezien als commerciële bedrijven die hun eigen gang mochten gaan. Als eigenaren van het bedrijf moesten aandeelhouders maar bepalen hoe topbankiers beloond werden.
Ook Nederland heeft de afgelopen tien jaar de aandeelhouder gestaag meer macht gegeven bij het vaststellen van inkomens. Het loslaten van de teugels heeft wereldwijd geleid tot stijgende inkomens. Vooral de bonussen van bankiers zijn sterk opgelopen, waardoor het lucratief werd voor de directeuren om grotere risico's te nemen. Deze bonussencultuur is een belangrijke oorzaak van de huidige kredietcrisis.
De topbestuurders krijgen met de nieuwe maatregelen de rekening gepresenteerd voor het jarenlang negeren van kritiek op hun inkomen. Zij dreigden zelfs met vertrek van hun hoofdkantoor naar het buitenland, zoals viel te horen bij Aegon en ING, die mogelijk nog een beroep gaan doen op de staatsgaranties.
De felle kritiek op hoge salarissen en de onmacht van bedrijven die kritiek te pareren, maakt het voor politici nu eenvoudiger om hard in te grijpen. Sterker, het is voor politici door de crisis niet langer mogelijk om de salarissen ongemoeid te laten.
Die omslag is het duidelijkste waarneembaar in de Verenigde Staten. Minister van Financiën Paulson, die als bankier bij Goldman Sachs in 2005 nog een salaris van 38 miljoen dollar opstreek, moet met pijn in het hart de salarissen van zijn ex-collega's aan banden leggen. Maar ook in Nederland toont Wouter Bos van Financiën zich aanmerkelijk feller over de inkomens. Met de belastingmaatregelen voor gouden handdrukken die Bos dit jaar doorvoerde, omzeilde de minister nog de problemen die bonussen opleveren. Bos wilde dat in een nieuwe code-Tabaksblat voor goed ondernemingsbestuur de commissarissen hun verantwoordelijkheid nemen over beloningen en zag daarin geen rol voor de staat. Inmiddels vindt Bos dat de bonussen en salarissen in de financiële sector onder het toezicht van De Nederlandsche Bank moet vallen.
De begrenzing van de salarissen is nu vooral gericht op banken en verzekeraars waar de overheid aandelen in krijgt. Ook in Nederland gaan vooralsnog alleen de bonussen van staatsbanken op de schop. Mochten ING en Aegon een kapitaalinjectie vragen bij de overheid, dan moeten de directeuren dit jaar hun bonus inleveren.
Het is afgelopen met de topinkomens (foto: DAG)