SCP: heropvoedingskampen werken averechts

Redactie
Kampen die jongeren via discipline en groepsdruk moeten heropvoeden, vergroten de kans dat jongeren opnieuw de fout ingaan bij terugkeer in de samenleving. Programma's waarbij het gezin, de school en de straat worden betrokken, zijn het meest effectief. Dat stelt het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) woensdag in het rapport 'Sociale veiligheid ontsleuteld. Veronderstelde en werkelijke effecten van veiligheidsbeleid'.

Een voorbeeld van een dergelijk heropvoedingskamp is Glen Mills, dat al vaker kritiek kreeg. Onlangs nog concludeerde de Inspectie jeugdzorg dat het kamp de wet overtreedt door agressieve jongeren vast te houden. Minister voor Jeugd en Gezin André Rouvoet (ChristenUnie) besloot na het onderzoek de school in Wezep te benoemen als een gesloten jeugdinrichting. Die mogen dit zogenoemde holding wel toepassen. Rouvoet wil overigens wel dat Glenn Mills deze methode aanpast.

Het SCP keek naar het Veiligheidsprogramma 'Naar een veiliger samenleving' van het kabinet in de periode van 2002 tot 2006. De onderzoekers stellen dat de maatregelen om criminaliteit, overlast en onveiligheidsbeleving terug te dringen maar beperkt zijn onderbouwd. In het programma lag de nadruk op de strafrechtelijke aanpak, terwijl aandacht voor preventie volgens het SCP een 'veel minder belangrijke rol' speelt.

De onderzoekers concluderen verder dat politiesurveillance op bekende onveilige plekken en tijdstippen ervoor zorgt dat de criminaliteit daalt. Mensen voelen zich overigens niet veiliger door cameratoezicht. Horecapersoneel en tramconducteurs die de boel in de gaten houden zouden criminaliteit en onveiligheidsgevoelens wel doen afnemen.

Bij lichte overtredingen kan het soms beter zijn om mensen niet strafrechtelijk te vervolgen, stelt het SCP. Vooral bij minderjarigen zou zo'n afhandeling averechts kunnen uitpakken, doordat een strafblad zou stigmatiseren en de drempel om opnieuw delicten te plegen zou verlagen. Door gevangenisstraffen gaan mensen volgens het SCP niet minder vaak opnieuw in de fout. Een verblijf in de cel zou wel zinvol kunnen zijn, 'maar uitsluitend als de beschikbare tijd gebruikt wordt voor effectieve resocialisatieprogramma's'.

De effecten van maatregelen om criminaliteit en onveiligheidsgevoelens aan te pakken moeten meer worden onderzocht, concludeert het SCP. Daarnaast zouden de huidige studies selectief zijn, omdat cameratoezicht en gevangenisstraffen relatief vaak zijn geëvalueerd en diefstalbeveiliging of buurtpreventieprojecten niet of nauwelijks. Beleidsmakers hebben volgens het SCP soms 'geen andere keus' dan het inzetten van maatregelen waarvan de effectiviteit nog niet is bewezen.

De onderzoekers hebben voor de studie de beleidsnota's van het kabinet vergeleken met Nederlandse effectevaluaties van de afgelopen decennia, aangevuld met onderzoek uit andere landen. Het rapport is opgesteld in opdracht van de ministeries van Binnenlandse Zaken en Justitie.