'Joop den Uyl (PvdA) was ooit uiterst rechts'
PvdA-icoon Joop den Uyl had als scholier in de jaren dertig rechts-nationalistische sympathieën. Dat blijkt uit zijn biografie die geschreven is door Anet Bleich. Zij promoveert morgen op Den Uyl aan de Universiteit van Amsterdam.Bleich had toegang tot nog niet eerder vrijgegeven delen van het persoonlijke archief van Den Uyl en interviewde betrokkenen. Volgens Bleich gaf hij als scholier blijk van waardering voor Hitler-Duitsland. Hij schreef in opstellen onder meer over ''een herboren, zelfbewust volk, dat in eensgezindheid om den Führer [was] geschaard''.
Den Uyl ging in 1939 op 19-jarige leeftijd, vlak voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, nog een paar maanden studeren in Duitsland. De Kristallnacht had toen al plaatsgevonden en de Neurenbergse rassenwetten waren al van kracht. Volgens de biografe had de latere premier van Nederland wèl oog voor de schaduwzijden van het Hitler-regime, zoals de jodenvervolging en de rassenleer.
Toen het nazisme naar Nederland kwam, gingen bij Den Uyl de ogen snel open en nam hij er meteen krachtig afstand van. Bleich typeert de episode uit Den Uyls leven als een ''lichte politieke jeugdzonde"'' die zij wijt aan naïviteit en politieke onvolwassenheid. Den Uyl schaamde zich erover en sprak er alleen met zijn naaste familie over.
Volgens de promovenda circuleerden er altijd al geruchten dat er iets aan de hand was met Den Uyl en de oorlog. Niemand wist er echter het fijne van. ''Ik heb mogen vaststellen dat er niets aan de hand was, maar ik was wèl stomverbaasd dat Den Uyl als scholier een tijdje behoorlijk rechts-nationalistische sympathieën had.''
Den Uyl
Joop den Uyl was leider van de Partij van de Arbeid van 1967 tot 1986. Van 1973 tot 1977 was Den Uyl minister-president in een kabinet met het CDA. Na de val van het kabinet in 1977 haalde de PvdA onder zijn leiding een monsterscore van 53 zetels. Tot ieders verbazing bleef de partij buiten het nieuwe kabinet omdat het CDA een coalitie vormde met de VVD. Onder Den Uyls leiding voerde de PvdA oppositie van 1977 tot 1981.
Hij werd nog even vice-premier in 1982 in weer een kabinet met het CDA, maar dat viel al snel. Hij bleef fractievoorzitter totdat Wim Kok hem in 1986 opvolgde. In 1987 overleed Den Uyl op 68-jarige leeftijd.
Joop den Uyl (1919-1987)