Vooroordelen over ambtenaren kloppen deels
Amtenaren zijn lui, links en hebben lak aan de burger. Ze kijken alleen maar uit het raam, hebben de beste arbeidsvoorwaarden, doen nutteloos werk en gaan slordig gekleed door het leven. Het is een kleine greep uit de vooroordelen die over ambtenaren bestaan. Maar zijn ze ook waar? "Bij 80 procent van die vooroordelen zit er zeker een kern van waarheid in", zei journalist Martijn van der Kooij gisteravond in FOK!radio. Hij schrijft voor het ambtenaren-blad Binnenlands Bestuur en onderzocht de vooroordelen samen met collega Dirk van Harten."Wij hebben zelf zoveel mogelijk vooroordelen bedacht. We kwamen er op 42. En die zijn we gaan onderzoeken", zo zegt Van der Kooij. "En dan zie je toch dat vooroordelen ergens vandaan komen. Waar rook is, is vuur." Over de luiheid bijvoorbeeld. "Mensen die lui zijn komen goed tot hun recht bij de overheid. Er hoeft natuurlijk geen winst gemaakt te worden. Maar er zit ook een andere kant aan. Niet iedere ambtenaar is lui natuurlijk. Maar er is een woud aan regeltjes. Door die bureaucratie duren dingen lang, waardoor er weer vooroordelen ontstaan. Zou je de ambtenaar meer zelf laten beoordelen en niet alles van regeltjes af laten hangen, dan ging het vast beter. Vooral de jonge ambtenaren willen best graag, maar krijgen vaak geen ruimte."
En dat alle ambtenaren links zijn, wat is daarvan waar? "We hebben een enquête gehouden bij de laatste verkiezingen. En daar bleek inderdaad uit dat eigenlijk niemand op een partij als die van Marco Pastors en Geert Wilders stemde. De linkse partijen zouden samen met D66 wel een meerderheid halen onder de ambtenaren. Toch zag je ook onder burgers een linkse trend, dus hebben we ook gevraagd van welke partij ambtenaren lid waren. Daar zie je relatief veel bij de PvdA, maar ambtenaren van de Rijksoverheid hebben weer meer op met het CDA en de VVD. Dus uiteindelijk zou je kunnen zeggen dat ambtenaren gemiddeld links van het midden stemmen."
Van der Kooij denkt dat de 'luie' ambtenaren vooral bij de gemeente en provincie zitten. "We hebben dat niet specifiek onderzocht. Maar ik denk wel dat de provincies en gemeentes het minst letten op wat hun ambtenaren doen. Over het Rijk is veel media-aandacht en je hebt de Tweede Kamer die oplet. Daarbij is de uitdaging veel groter, want je kunt echt iets veranderen in het land."
Toch zijn dus niet alle vooroordelen waar. "Je hoort vaak dat je ambtenaren slecht kunt ontslaan. Maar dat is dus niet waar, want ze hebben vaak een 'eenzijdige aanstelling'. Oftewel: als baas in een ambtelijke organisatie is het een kwestie van een handtekening zetten", zegt Van der Kooij. Toch zie je het niet vaak gebeuren. "Als je iemand ontslaat moet je wel kunnen bewijzen dat diegene slecht functioneert. Je moet dus een dossier aanleggen. Maar dat wordt vaak niet gedaan. Dus zijn de bazen bang dat een ambtenaar naar de rechter stapt en dan een grote zak geld mee krijgt. Al zie je dat overigens ook vaak in het bedrijfsleven, zeggen deskundigen."
De bevindingen van de onderzoekers staan in het boek 'Lui, links en lak aan de burger. Vooroordelen over ambtenaren.' "Het is niet zo dat de ambtenaren er altijd zelf schuld aan zijn. De grote regelzucht is een belangrijke oorzaak van de vooroordelen. Maar ja, als je kind zelf verdrinkt in een zwembad, dan wil je ook dat er regels komen. Dus het blijft lastig."
Hoe is jouw beeld over ambtenaren? Vind jij ze lui? Stem hier op de poll (rechts onder in beeld).